Samenvatting van de tekst
De boom aan de waterkant is in ps. 1 het beeld van de rechtvaardige mens die goede vruchten voortbrengt. Lees nu de parabel uit Lc. 13 (de tekst is afgedrukt).
a Twee verschillende reacties
Midden in een wijngaard geplant zou deze vijgenboom zeker veel vruchten moeten dragen, doch… De eigenaar is ontgoocheld: hak hem om! De wijngaardenier die de bomen verzorgt is heel wat geduldiger. Hij zorgt ervoor en voelt er zich verantwoordelijk voor. Is dit niet eerder de parabel van de ‘zorgzame knecht?’
b Niet zomaar een verhaal
Het verhaal daagt ons uit. De eigenaar had het meest bezorgd moeten zijn en niet de tuinman die er alleen maar komt werken… Maar het gaat eigenlijk over onszelf: het verhaal wil ons bewust maken van onze eigen verantwoordelijkheid. Ook wil het ons iets zeggen over Gods geduld, om ons te bewaren tegen moedeloosheid. Het beeld van een boom is in het dagelijks spraakgebruik vaak het beeld van de mens. Aan onze levensboom komt er jaarlijks een ring bij. Is de balans daarvan positief? Of is er veel loof en weinig vrucht?
c Een schuldige aanwijzen wanneer iets misloopt
De wijze woorden van de wijngaardenier verraden een grote zelfkennis en een ontwapenende levenshouding. Hij beschuldigt de boom niet. Hij bevraagt zichzelf! In veel menselijke situaties waar iets verkeerd loopt is er vaak de subtiele bekoring om de oorzaak van het kwaad buiten ons te leggen: we zoeken de zondebok. De structuren of de maatschappij zijn verantwoordelijk. Wijzend naar een ander, zijn er evenwel drie vingers op onszelf gericht! Waar iets verkeerd gaat suggereert deze parabel nederig het eigen hart te onderzoeken, de hand in eigen boezem te steken.
d Bekering is dringend geboden
Vlak voor deze parabel horen we Jezus zeggen: “Als gij u niet bekeert, zult gij allemaal op dezelfde wijze omkomen.” Deze parabel wil ons aanzetten om tot eigen gedragsveranderingen te komen. Johannes de Doper zegt wat er gebeuren zal als we deze laatste kans tot bekering (met de komst van Jezus) niet tot de onze maken: “Elke boom zonder vruchten wordt omgehakt en in het vuur geworpen.”
Bekering is als verrijzen uit alles wat scheef zit in ons leven en in onrechtvaardige situaties. De parabel roept ons op om het goede dat in ons steekt kansen te geven. God is het die groeikansen geeft: zullen wij ze aanvaarden? De parabel is een verhaal zonder slot. Of de ‘laatste’ kans benut wordt of niet, is een antwoord dat elke toehoorder moet geven …
e Het ‘vierde jaar’
In het leven van elk mens zijn er dorre, onvruchtbare perioden. Deze parabel zegt dat die drie onvruchtbare jaren niet het laatste woord hebben. In het ‘vierde jaar’, het ‘nu’ van Gods geduldige liefde, liggen nieuwe levenskansen. Geduld gedijt op voorwaarde dat we ons blijven inzetten. Zolang je leeft, krijg je kansen!
f Niet afschrijven
In onze relaties met medemensen mogen we het niet opgeven. “De liefde is geduldig” (Paulus). Een moeilijke opdracht in een samenleving waarin ‘alles’ en ‘onmiddellijk’ dient te gebeuren.
En toch
Bij relaties, opvoeding, rouwverwerking blijft het belangrijk om te investeren in mensen met geduld en vertrouwen. Groei heeft tijd nodig.
Goed geworteld
De tuinman weet, willen takken ooit veel vruchten dragen, dat de boom zijn wortels moet verdiepen. De parabel pleit voor de goede innerlijke gezindheid: de cultuur van het hart. Dat is eerst, want daaraan ontspringt de bron van het leven.
Guido Debonnet
Zie ook notities bijlage 1 (A4 pdf), notities bijlage 1 (A5 pdf), notities bijlage 2 (A4 pdf) en notities bijlage 2 (A5 pdf)
