B-cyclus eerste zondag van de veertigdagentijd

COMMENTAAR BIJ DE LEZINGEN

Jean Bastiaens

Is er nog toekomst voor hemel en aarde?

Heb je wel eens met een klein kind aan de hand naar een regenboog staan kijken? Aan de ene kant van de hemel trekken de wolken donker en loodzwaar van regen weg, aan de andere kant priemt de zon en baant zich het licht een weg naar de aarde. Een machtig samenspel van licht en water. Een Joodse uitleg zegt dat de regenboog bestaat uit vuur en water, dat wil zeggen uit twee tegengestelde zaken. Maar GOD verenigt de tegenstellingen, en zo worden aarde en hemel met elkaar verbonden. Wat zeg je tegen het kind dat samen met jou dit wondere spel gadeslaat? Geef je een uitleg over hoe het komt dat dit verschijnsel ontstaan kan? Of wijs je het kind op het wondermooie dat zich hier voltrekt: Kijk eens, een regenboog! De boog reikt naar de hemel en omarmt de aarde. In het spel van licht en donker, van dreiging en uitkomst, staat er een teken opgericht. En wat is de betekenis daarvan? Wat zeg je aan het kind dat naast je staat? Misschien zeg je wel: de regenboog brengt hemel en aarde samen, want hemel en aarde horen bij elkaar. Misschien zeg je wel: GOD heeft zich voorgoed met de aarde verbonden, Hij wil en kan zich niet meer terugtrekken, wat er ook gebeurt. Dat is nu het eigene van het verbond: eenzijdig heeft GOD verklaard dat Hij de aarde nooit meer zal laten vallen, dat Hij nooit meer zal toestaan dat de wateren de aarde volkomen verzwelgen en alles wat ooit gemaakt is vernietigen. GOD heeft zichzelf met de aarde en de mensheid solidair verklaard – voorgoed. En telkens als ergens op aarde de regenboog verschijnt, herinneren de mensen zich dit verbond, en zeggen ze tot GOD: herinner u het verbond dat u voorgoed met de mensheid bent aangegaan. Onwillekeurig denk je dan aan die bede uit het Onzevader: uw wil geschiede, zoals in de hemel, zo ook op aarde!

Het grappige is dat juist de kinderen ons, volwassenen, herinneren aan het wonderlijke en mooie van de regenboog. Er wordt door volwassenen zoveel kapot geredeneerd. Maar het kind opent zijn ogen, ziet het teken aan de hemel, en kijkt verrukt en verstild en roept dan: kijk mamma, kijk papa! Het opent op die manier weer onze eigen ogen voor de diepe betekenis die dit teken openbaart. En inderdaad: aan het hart dat met een innerlijk oog de wereld aanschouwt, wordt het wonder geopenbaard. Voor wie aan de buitenkant blijven staan, voltrekken er zich alleen fysiologische processen.

De regenboog is, als vereniging van tegengestelden, ook een herinnering aan een drama: dat de mensheid de aarde ook verspelen kan. In het boek Genesis staat het zo: 'JHWH God zag dat alle mensen op aarde slecht waren: alles wat ze uitdachten, was steeds even slecht. Hij kreeg er spijt van dat Hij mensen had gemaakt en voelde zich diep gekwetst.' Gelukkig is er nog Noach, de man 'die troost zal brengen' (Gen. 5,29) in een troosteloze tijd. De mens kán de schepping van GOD teniet doen, maar GOD zelf kan en wil dit niet meer. De vraag is of ook de mens partner wil worden in het verbond met GOD, en behoeder wil worden van hemel en aarde. Die vraag staat vandaag, met de opwarming van de aarde, als een levensgroot vraagteken aan de hemel. De regenboog is vandaag ook een vraagteken geworden: zal de mens misschien de aarde door water laten vernietigen?

Zoals Noach de rechtvaardige was die partner werd in de redding van de aarde van de vloed, zo is volgens de lezing uit de eerste Petrusbrief Christus, 'de rechtvaardige', de redder geworden voor al wie op Hem vertrouwen. Wie in Christus wordt gedoopt, zal niet meer door het water van de dood verzwolgen worden, maar opstaan tot nieuw leven, tot een nieuwe schepping.

Aan het begin van de veertigdagentijd staan we voor de vraag waar wij, mensen, met hemel en aarde naar toe willen. Waar GOD naar toe wil is duidelijk: Hij wil het behoud van hemel en aarde, en Hij heeft zich daartoe geëngageerd met een verbond. Maar wij, welke keuze maken wij? Te midden van de vele vragen waar het naar toe moet met onze aarde, hebben wij een vast oriëntatiepunt: het leven van Jezus. We mogen er zeker van zijn dat de navolging van Jezus ons tot partner van Gods verbond maakt. En dus gaan we de woestijn in – veertig dagen lang. De fundamentele stap die we zullen moeten zetten, is die van een ommekeer. Ommekeer waartoe? Ommekeer naar een hartgrondig vertrouwen dat GOD voor ons een blijde boodschap gereed houdt.

Printvriendelijke versie van de lezingen en het commentaar