‘Johannespassie’: lees hier de meditatie van bisschop Lode

Het Gents Madrigaalkoor onder leiding van Johan Duijck voerde in het weekend van 24-26 maart driemaal Bachs Johannespassie uit. Het werd een krachtige uitvoering met een gepassioneerde Johan Duijck en een koor van meer dan 60 amateurs (!) dat een bijzondere prestatie neerzette. Bij deze uitvoering kon niemand onbewogen blijven. 

‘Man van smarten, drager van hoop’

Op vrijdagavond werd de uitvoering mee georganiseerd door CCV in het bisdom Gent. Jan Christiaens (musicoloog en stafmedewerker CCV) schreef de inleiding in het programmaboekje:

‘De Johannespassie volgt de laatste uren van Jezus die iets bijzonders laten zien: hoe zijn lijden tegelijk zijn verheerlijking is, hoe Hij juist in het uur van zijn lijden en kruisdood God het meest welsprekend openbaar, hoe zijn hoofd 'vol bloed en wonden' Gods schoonheid toont.

Voor deze paradoxen die tot de kern van het christendom behoren, schieten woorden tekort.

Daarom is het goed dat we ons kunnen overgeven aan de weg van de schoonheid die de Johannespassie voor ons uittekent. Tekst en muziek nemen de luisteraar een kleine twee uur op sleeptouw in een pakkende overweging van Jezus' mateloze liefde.’

Koor en orkest bevonden zich onder het magistrale kruisbeeld boven het altaar in de Christus Koningkerk. Het is de ‘opgestane Christus aan het kruis’, man van smarten en drager van hoop.

(Lees verder onder de foto)

Meditatie door bisschop Lode 

In Bachs tijd volgde na het eerste deel van een uitvoering de preek. Vrijdagavond hield bisschop Lode Van Hecke deze meditatie:

Lijdensverhaal van Jezus, 
volgens Johannes,
die hoog en scherpziend als een arend
het hemels licht van de verrijzenis ontwaart
in de nacht van lijden en dood. 

Jezus, in het lijdensverhaal 
gebruik jij weinig woorden.

Maar je bent Glorievol: 
Heer, 
Zoon van de Vader, 
Vervulling van de Schrift,
Koning en Messias.

Herr, unser Herrscher, 
dessen Ruhm in allen Landen 
herrlich ist!

Je kruis is verhoging, 
Je nederigheid verheerlijking. 

Je zegt niet veel. 
Je handelt.

Wij praten veel 
en maken meer lawaai
met woorden… met wapens,
woorden als wapens. 
Haat, leugen en onverschilligheid, 
voeren hoge tonen,
veroorzaken luid verwarring. 
Wie hitst wie op – in deze wereld – 
om anderen te doden
… om jou te doden?

Onze wereld is wellust en geweld.
Sommigen genieten. Anderen moeten lijden. 
Wij offeren mensen op. 
“Beter één dan heel het volk”, zeggen we. 
Liever vrijheid voor een moordenaar
om aan een kwaad lot te ontsnappen.
Jij weet wat dat betekent.

Jouw lijdende liefde 
heelt onze zondewonden. 
Als de liefde lijdt,
voelen wij ons dan schuldig? 
Schuldig aan liefde?

Jij drinkt de kelk die de Vader je gaf. 
Zijn wil geschiede op aarde als in de hemel. 

En wij? 
Wiens wil doen wij? 
Pilatus staat in het centrum, op de scène.
We zeggen hem wat hij moet doen. 
Pilatus zegt wat ons te doen staat.
We zijn akkoord en sluiten een verbond. 
Zo zijn wij. 
Zo gaat dat in de wereld. 
Ah, “wat is waarheid?” 

En toch, Heer,

Ich lass dich nicht, 
mein Leben, mein Licht

    ik los je niet
    mijn leven, mijn licht. 
Ik wil niet buiten 
in de kou gaan staan 
om mij te verwarmen aan iets 
of aan iemand anders dan aan jou. 
Jouw woord geeft mij warmte. 
Laat mij een volgeling zijn die niet verloochent. 
En als ik je niet volg
– omdat ik niet wil – 
dat mijn tranen mij dan reinigen 
door hun bitterheid. 
Mijn zonde is geen liefdesschuld. 
maar verloochening, vergetelheid, onverschilligheid. 
Tegenstrijdigheid:
“Wees gegroet, lieve Jodenkoning”…
“Kruisig hem. Weg met Hem”.

Maar wie uit de waarheid is, hoort jouw stem. 
Hij laat zich dragen op de vleugels van het geloof. 
Zoals, bij het kruis, Maria en Johannes: 
ze worden moeder en zoon, opnieuw… en anders. 

Jezus, je hebt alles volbracht. Alles.
Je hoofd dat neigt
zegt ja.

In een nobele zelfgave, 
geef je ook de Geest.  

In water en bloed worden we gedoopt. 
Nu is de hemel open
en de hel gesloten. 

Jezus, rust zacht, 
en breng ook ons tot rust. 

“Ruht wohl, ihr heiligen Gebeine,
Die ich nun weiter nicht beweine“. 

    Rust zacht, gij heilig gebeente
    Dat ik nu verder niet beween.     

Een wiegelied!  

De dood op aarde
wordt leven in eeuwigheid
altijd nieuwgeboren. 

Ook wij kunnen zingen 
als laatste woorden 
in oorlog en in vrede: 
Ik ben levend. 
 

Oekraïne

In de meditatie van de bisschop spelen de herinneringen mee aan zijn recente bezoek aan Oekraïne. 

Van dinsdag 21 tot vrijdag 24 februari gingen naast de Gentse bisschop ook de bisschoppen Lode Aerts (Brugge), Johan Bonny (Antwerpen) en hulpbisschop Jean Kockerols (aartsbisdom Mechelen-Brussel) op pastoraal bezoek in Oekraïne. Ze gingen daarmee in op de uitnodiging van de Grieks-katholieke Oekraïense geloofsgemeenschappen in hun bisdommen. Priester Ivan Danchevskyi van de Oekraïens Grieks-katholieke gemeenschap in Gent begeleidde hen.

De laatste dag van hun solidariteitsbezoek, 24 februari, eerste verjaardag van de Russische invasie, begon met een bezoek aan het Luchakiv kerkhof. Ze zien er een indrukwekkend aantal graven op een nieuw gedeelte dat is aangelegd sedert februari 2022.

Bisschop Lode: ‘Op ieder graf de Oekraïense vlag – mooi, al dat geel en blauw. Overal bloemen en kaarsen. Sommige graven zijn eronder bedolven. Een graf dat ik niet zal vergeten is het graf van Artem Dymyd. Hij is aan het front gestorven op zijn 26ste. (Het ligt hier vol met jonge mensen tussen de 18 en de 30 jaar!) Zijn vader was tot voor kort Grieks-katholieke priester in Charleroi. Artem is in België geboren. Maar hij heeft zich opgegeven om het vaderland van zijn familie te verdedigen. Zijn foto staat op het graf. Een krullebol met blauwe ogen die je olijk aankijken. Tijdens de begrafenisdienst zaten vader en moeder naast de kist. Op het einde zong zij voor haar zoon… een wiegenlied.. voor zijn nieuwe geboorte.’

Precies zoals Bach in de Johannespassie een 'wiegelied' plaatste na de graflegging van Jezus: ‘Ruht wohl, ihr heiligen Gebeine, die ich nun weiter nicht beweine, ruht wohl und bringt auch mich zur Ruh!’

's Avonds zijn de bisschoppen te gast bij de familie van Artem. Artem's laatste woorden waren: ‘Ik ben levend.’

Bisschop Lode: "De laatste avond van ons bezoek konden we niet op een betere manier doorbrengen. Deze familie is de synthese van al wat we deze week meegemaakt hebben aan lijden, maar ook aan geloof en hoop."

• Lees het verslag van de laatste dag van het bezoek aan Oekraïne 
• Beluister het wiegelied van de moeder van Artem op zijn uitvaart: 

Johannespassie

Je kan een uitvoering van de Johannespassie door de Nederlandse Bachvereniging hieronder bekijken en beluisteren: