Als er één zekerheid is in het leven van iedere mens, dan wel dat ons aardse bestaan ooit onherroepelijk afloopt. In hun nieuwste Verklaring Uw hand in mijn hand. Pastorale zorg bij het levenseinde, die vandaag verschijnt, willen de bisschoppen van België vanuit het Evangelie oriëntaties aanreiken aan de velen die oude en zieke mensen nabij zijn, in het bijzonder de pastoraal werkenden. Vanuit de Bijbelse traditie is de basisovertuiging van de bisschoppen daarbij dat niemand in de steek mag worden gelaten.
Afscheid nemen van het leven omvat vele facetten: kunnen loslaten, een balans opmaken van het leven, de nood aan verzoening en heling ervaren. Christelijk geïnspireerde pastorale zorg kan hiertoe bijdragen, zeker bij het aftasten van levensvragen, schrijven de bisschoppen in hun 20 bladzijden tellende brochure. De pastor zal vooral verbindend proberen te werken, naar anderen en waar de stervende ervoor open staat, ook naar God die de Bondgenoot is van broze mensen, ook al blijft Hij in de beleving vaak een ondoorgrondelijk Mysterie.
Rituelen en sacramenten
Rituelen spelen hierbij een belangrijke rol. Ze helpen uitdrukken wat onzegbaar is. De bisschoppen vragen dat de pastor daar respectvol probeert op in te spelen, zonder de eigenheid te verliezen van de christelijke sacramenten en rituelen. Wat specifiek het sacrament van de ziekenzalving betreft, vragen de bisschoppen het bij het begin van het ziekteproces of op een belangrijk moment ervan toe te dienen en niet helemaal aan het einde van het leven. De ziekenzalving is immers het sacrament voor zwaar zieke of verzwakte en oudere mensen, niet het sacrament van de stervenden.
Verlangen naar de dood
De basis van de pastorale zorg is de luisterende en inlevende aanwezigheid van de pastor. Maar evident is het lang niet, zeker niet in situaties van onmacht, zeker niet wanneer mensen uitspreken dat ze verlangen naar de dood. “Maar ook dan moeten we aanwezig blijven, ook in gesprekken met mensen die euthanasie overwegen”, schrijven de bisschoppen. Maar, zo voegen ze er meteen aan toe: “Dit houdt geenszins een goedkeuring van euthanasie in. Voor de pastor kan dit een heel moeilijk spanningsveld betekenen.” Toch kan altijd voor - en als het mogelijk is ook samen met - die mens worden gebeden. Want “hoe groot onze menselijke onmacht ook is, altijd vertrouwen we onze medemens toe aan Hem die de bron is van alle leven en wiens barmhartigheid geen grenzen kent”.
Bij de wijd verspreide uitingen van 'ondraaglijk lijden' kunnen volgens onze bisschoppen ook kritische vragen gesteld worden. Meer bepaald of we kwetsbare mensen wel voldoende aandacht schenken. Voor lokale geloofsgemeenschappen, priesters, diakens, pastoraal werkenden en vrijwilligers, houdt dit, aldus de bisschoppen, een appel in om alert te zijn en mee te zoeken naar nieuwe, creatieve wegen om de meest kwetsbaren steunend nabij te zijn.
Het laatste deel van In uw hand gaat in op het verrijzenisgeloof dat, zo wordt onderstreept, nooit een evidentie is en alleszins de ernst van de dood niet ontkent. Ook wordt stilgestaan bij de eigen inbreng die de pastor in de dagen meteen na de dood kan hebben, vooral in de voorbereiding van een kerkelijke uitvaart.
Uw hand in mijn hand - Pastorale zorg bij het levenseinde kan als brochure worden besteld bij Licap via E bestellingen@halex.be en kost 3,75 euro. Bestel de brochure online.
Download de inhoud (in pdf) van de brochure.
