Op 15 januari verhuizen de 15 overblijvende zusters van hun klooster aan het ziekenhuis te Aalst naar het woonzorgcentrum Avondzon te Erpe. Er werd in Avondzon een nieuwbouwproject gecreëerd voor de zusters. Daarmee komt er in Aalst definitief een einde aan een tijdperk van zorg in dienst voor de zieke mens.
‘De Zwarte Zusters van Sint-Augustinus Aalst’, zo heet de congregatie van de zusters officieel. Het ontstaan van de congregatie gaat terug tot de 15e eeuw. Verschillende vrouwen wilden onder invloed van de nieuwe spiritualiteit, ontstaan in de 13e-14e eeuw, in vrijwillige armoede leven en de werken van barmhartigheid beoefenen. Ze trokken van stad tot stad en hadden geen regel van een Orde aangenomen. Ze droegen toen een grijs-grauwe pij. De eerste kern ontstond te Antwerpen, waar ze in 1345 een huis verwierven. Hun doelstelling was ‘de zorg voor de zieke en de lijdende mens’. Begin van de 15e eeuw groeide bij deze groep het verlangen om een volwaardige kloostergemeenschap te vormen. Hun keuze viel op de kloosterregel van de H. Augustinus. Rond die periode werd de grijze pij vervangen door het zwarte kleed. Uit deze verandering van kledij ontstond in de volksmond de naam van ‘Zwartzuster’.
Toen omstreeks 1460-1465 een volwaardige kloosterorde was voltooid, werden ook buiten Antwerpen stichtingen in het leven geroepen. Rond 1470 vestigde de jonge orde een huis te Gent. Het is uit dat jonge Gentse klooster dat in 1475 zusters naar Aalst werden gezonden om in de Kapellestraat een nieuwe stichting te beginnen: het Zwartzustershuis in Aalst. De roeping bleef ‘de zorg voor de zieke en de lijdende mens’. De pest maakte toen ook in Aalst vele slachtoffers. De zusters gingen de pestlijders aan huis verzorgen. Thuisverpleging was een blijvende opdracht voor de zusters.
Vanuit het centrale huis te Aalst, werden verschillende nieuwe stichtingen gerealiseerd: in 1838 te Geraardsbergen, in 1871 te Maldegem en in 1911 in Couillet. In 1948 werd het landgoed Ronkenburg in Lede aangekocht door de congregatie. Het huis deed dienst als retraitehuis en rusthuis voor de zwartzusters. Rond de vorige eeuwwisseling werd het goed ‘Chateau de Mylbeke’ in Aalst aangekocht, gelegen tussen de Moorselbaan en de Groenstraat. Het werd de wieg van het O.-L.-Vrouw ziekenhuis. Sedert 1903 stond dit goed vermeld als ‘klooster’ en gingen de zwartzusters er aan het werk. In 1972 verlieten de zusters het oorspronkelijke kloosterhuis in de Kapellestraat, naar het kloosterhuis op Mijlbeek. Bij het verlaten van het klooster in de Kapellestraat, was er bij de zusters ‘een stil en begrijpelijk verdriet om het verlaten van het oude kloosterpand’.
Deze woorden moeten we vandaag opnieuw herhalen, nu de zwartzusters na 545 jaar Aalst definitief verlaten. Het is met verdriet om te moeten loslaten. Ondertussen werden de huizen in Couillet, Maldegem, Geraardsbergen en Ronkenburg reeds gesloten. Op 15 november vierde zuster Jeanne haar 100e verjaardag in het klooster te Aalst. De jongste zuster is 81 jaar. De rollen worden stilaan omgekeerd. De zwartzusters stonden heel hun leven in dienst van zieken en hulpbehoevenden. Sommige zusters zijn nu zelf hulpbehoevend. In Avondzon te Erpe zullen ze vanaf 15 januari 2021 een nieuwe thuis vinden.
We kunnen onvoldoende uitdrukken wat deze kloostergemeenschap voor onze stad heeft betekend. We zullen de zusters missen. Maar we zijn hen ontzettend dankbaar voor hun levend getuigenis van dienstbaar engagement. Als eeuwige dank werd op 2 februari 2020 in de Sint-Martinuskerk een glasraam ingehuldigd ter ere van de zwartzusters.
Bedankt zusters, voor jullie enorme werk voor onze zieken van de stad Aalst. Het ga jullie goed!
Marc Verwaeren, pastoor-deken.
Zie ook de reportage op TV Oost.
