Het woord vooraf' kadert deze twaalfdelige reeks 'Samen groeien naar en nieuw begin'.
Naar de vorige stap: Je openstellen voor de genade.
We zitten vast
|
‘Al dat gepraat over vergeving is best mooi, maar als je écht gekwetst wordt, heb je er niets aan’, stelde de vrouw.
De begeleider vroeg voorzichtig wat zij daarmee bedoelde.
‘Incest’, zei de vrouw vlakaf. ‘Dat bedoel ik daarmee. En ik heb niets aan een kerk die me zegt dat ik zo iemand moet vergeven. Het heeft me jaren gekost om de trauma’s uit mijn jeugd te boven te komen, en ik heb niemand nodig die me komt vertellen dat ik mijn arme, oude vader moet vergeven en hem toch maar weer zou moeten gaan opzoeken.’
|
Veel mensen willen niet vergeven omdat ze denken dat dit betekent dat ze de relatie met de persoon die hen kwetste op dezelfde manier moeten verderzetten. Ze denken dat vergeving betekent dat ze zich moeten verzoenen met deze persoon en de oude band herstellen. Alles in hen komt tegen deze gedachte in opstand: hun rechtvaardigheidsgevoel, hun zelfbescherming, hun toekomstdromen.
Monbourquette ziet andere mogelijkheden, rekening houdend met de existentiële grenzen van mensen.
Zo biedt zijn twaalfde stap in vergeving een vrije keuze: je kunt de relatie vernieuwen of … stopzetten.
Maar is dat dan wel echte vergeving? Is verzoening tussen beide partijen niet altijd de eindbestemming van de reis?
Vergeving en verzoening
Monbourquette is vanuit zijn dagelijkse ervaring als priester en therapeut op zoek gegaan naar de diepere betekenis van begrippen als vergeving en verzoening.
Zo heeft hij een aantal simplistische opvattingen over vergeving in vraag gesteld en aandacht gevraagd voor de complexiteit van vergeving. Vergeven betekent bijvoorbeeld niet dat je alle klappen met de glimlach incasseert, maar dat je onrecht probeert stop te zetten, ook onrecht tegen jezelf. Vergeving is een pelgrimstocht en geen morele prestatie. Vergeving betekent ook zorg dragen voor jezelf en de wonde verzorgen. Vergeving is begrip krijgen voor wie je kwetste, en niet hem of haar zomaar verontschuldigen. Vergeving is woede en wrok in jezelf zien en aanvaarden. Enzovoort.
Ook verzoening kan in een ruimer kader geplaatst worden. Soms wordt verzoening verengd tot de relatie weer verderzetten, bijna alsof er niets gebeurd is.
Verzoening is een veel rijker begrip. Wanneer we ons verzoenen, aanvaarden we iets of iemand. We kunnen ons verzoenen met een geliefde, maar ook met het leven, met ons verleden, met God, met een nieuwe kijk op de realiteit, met een gezondheidstoestand, ... De relatie verderzetten kan deel uitmaken van de verzoening, maar verzoening is veel breder dan dat.
Vergeving ziet Monbourquette als een innerlijke weg, die altijd en door iedereen kan gegaan worden. Op die weg zullen we een of andere vorm van verzoening ervaren.
Misschien verzoenen we ons met God, en ontdekken we dat God zich verzoend heeft met ons. We kunnen ons met onszelf verzoenen, ons verleden, onze huidige toestand. Op de weg in vergeving verzoenen we ons ook met de ander door hem of haar te leren zien als iemand die op zoek is naar liefde, al is dat misschien op een heel verkeerde manier. We verzoenen ons met de ander door hem of haar oprecht een goede toekomst toe te kunnen wensen, al is dat een toekomst waarvan we zelf geen deel meer kunnen of willen uitmaken.
Verzoening in de betekenis van de relatie verderzetten, kan groeien. Het is prachtig als dat mogelijk is en gebeurt, maar het hoeft niet.
We kunnen iemand vergeven en toch de relatie verbreken.
We kunnen iemand vergeven en de relatie verderzetten op een minder intiem niveau.
We kunnen iemand vergeven en de relatie verderzetten op een dieper, nog mooier niveau.
Vergeving en de relatie verdiepen
Als we de weg in vergeving gaan, zijn we tegelijk patiënt, verzorger en onderzoeker. We stellen ons open voor de genezende genade van God. Intussen zorgen we goed voor de wonde, en denken ook na over wat er precies gebeurd is.
We staan stil bij de persoon die ons kwetste en proberen in zijn of haar huid te kruipen en te luisteren naar zijn of haar verhaal.
We krijgen, beetje bij beetje, ook een zicht op het eigen aandeel in wat er fout is gegaan. We krijgen de kans om, zonder onszelf naar beneden te halen, onze attitudes te onderzoeken en de manier waarop we reageren in een persoonlijke relatie.
Wanneer we alles op een rijtje hebben, kan het besef groeien dat het toch mogelijk is de relatie verder te zetten en te verdiepen.
Soms komen we erop uit dat het hierbij nodig is om nieuwe afspraken te maken.
Een echtgenoot spreekt met zijn vrouw af dat ze hem niet meer vernedert in gesprekken met vrienden, en dat, als zij het toch zou doen, hij haar hierop met een discreet teken attent zal maken.
Een jonge vrouw besluit de relatie een nieuwe kans te geven wanneer haar partner, na een situatie van ontrouw, in therapie wil gaan.
Twee vrienden spreken af om het elkaar meteen te zeggen wanneer ze iets niet oké vinden, zodat er geen al te pijnlijke ontlading komt.
Ouders besluiten de relatie een nieuwe kans te geven wanneer de drugsverslaafde zoon belooft een ontwenningskuur te volgen.
Een werkgever spreekt met de onbetrouwbare werknemer af dat hij een nieuwe kans krijgt, wanneer hij of zij vanaf nu regelmatiger rapporteert zodat een dergelijke situatie niet meer kan ontstaan.
Vergeven op zich is onvoorwaardelijk, je kunt niet vergeven ‘op voorwaarde dat’, want dan is het geen echte vergeving. Het is een innerlijke weg die elk individu kan afleggen.
Een relatie verderzetten is een keuze die mensen samen maken in een onvolmaakte wereld. Deze keuze moet vaak ondersteund worden door gezonde, realistische afspraken.
|
Luc en Jeanine (°) zijn al meer dan dertig jaar gelukkig getrouwd. Niet dat het altijd van een leien dakje liep, maar hun huwelijksbootje is altijd blijven varen, en nu ook de jongste uit huis is, hopen ze te mogen genieten van een tweede lente in hun leven: reizen, hobby’s, etentjes, … Dan slaat het noodlot toe: Jeanine krijgt kanker.
Luc wijdt zich helemaal aan haar verzorging en in Jeanine groeit een diepe dankbaarheid. Ze had tot dat moment nooit ten volle beseft hoe graag Luc haar wel zag. Met dit besef komt ook het verlangen om helemaal open te zijn naar hem toe. Ze wil niet meer dat er nog iets tussen hen staat.
Op een avond biecht ze hem op dat ze twintig jaar geleden een korte affaire heeft gehad met een vriend van hem. Ze vraagt hem haar te vergeven.
Luc reageert eerst woedend. Daarna komt er een diep verdriet. Niets is nog hetzelfde. De eerlijkheid van Jeanine heeft zijn beeld van het verleden helemaal veranderd.
Jeanine schrikt van zijn reactie. Ze had gehoopt dat het gebeurde, na al die jaren, misschien van minder betekenis zou zijn.
Na een tijd van afstandelijkheid beseft Luc dat er kostbare tijd van hun samenzijn door zijn vingers glipt. Hij laat zijn trots los en begint open met haar te spreken. Hij ontdekt dat hij niet het grote en enige slachtoffer is van wat er gebeurd is. Ook Jeanine was diep gekwetst geweest door hem, toen hij haar jarenlang alleen liet met hun grote gezin en al zijn energie op zijn werk richtte. Ze beloven elkaar dat ze voortaan pijnlijke dingen niet meer gaan verkroppen, maar open spreken over wat hen moeilijk valt.
De ideaalbeelden uit het verleden liggen aan diggelen. Maar hun liefde is overeind gebleven. Het is een liefde zonder illusies maar vol hoop. De nieuwe openheid doet hen allebei deugd. Luc voelt zich opgelucht dat hij kan zeggen dat de zorg hem soms te zwaar valt. Jeanine kan vertellen hoe eenzaam ze zich soms voelt.
Ze houden meer dan ooit van elkaar, zoals ze zijn, onvolmaakte mensen.
|
Een ervaring van vergeving en volledige verzoening is van het mooiste wat het leven te bieden heeft.
Iemand begaat een misstap, maar vraagt en krijgt vergeving, en alsof dit al niet mooi genoeg is, wordt de relatie dieper en mooier dan ooit tevoren.
Het is zoals in het Bijbelverhaal van de vader met twee zonen (Lc 15,11-32). De jongste zoon kwetst zijn vader diep en trekt erop uit om zijn eigen zin te doen. Wanneer alles tegengaat, krijgt hij spijt en keert terug. Hij smeekt zijn vader om een waardige dienaar te mogen zijn. Hij gaat ervan uit dat zijn vader hem misschien wel zal vergeven, maar dat de relatie nooit hersteld kan worden zoals ze was, daarvoor heeft hij te veel schade aangericht. Maar de vader omhelst hem en overlaadt hem met geschenken. Hij viert zijn thuiskomst met een feest. De relatie wordt niet minder, maar méér dan ooit tevoren. Voor het eerst wordt het een vader-zoonrelatie waarin de liefde uit beide richtingen stroomt.
Een liefde als die van de vader ervaren we als goddelijk. Eigenlijk is deze liefde er altijd, al ervaren we dat niet steeds zo. Ze is aanwezig zoals de zon die altijd schijnt, al zitten er dikke wolken voor. We hebben echt berouw en echte barmhartigheid nodig om haar zichtbaar te maken, dan voelen we deze liefde stromen.
Dit Bijbelverhaal wil ons hoop geven. Deze liefde bestaat en we zijn geschapen om deze liefde te ervaren.
Wanneer we dit verhaal echter gaan gebruiken als norm of als een morele plicht, krijgen we in ons dagelijks leven veel redenen om gefrustreerd te zijn. Want vaak loopt het anders.
Vergeving en de relatie verderzetten met meer afstand
Vaak kan de relatie niet hersteld, laat staan verdiept of verinnigd worden. Hiervan zien we overal voorbeelden.
Bijna de helft van alle huwelijken eindigt in een scheiding. Wanneer er kinderen zijn, staan de voormalige partners voor de grote opdracht om naast hun rouwarbeid ook te investeren in een andere, meer afstandelijke maar toch goede relatie met elkaar, in functie van het welzijn van hun kinderen.
Of het vertrouwen is erg beschadigd en er is geen gesprek geweest, geen vraag om vergeving die dat zou kunnen herstellen.
Of misschien is de vraag om vergeving er wel geweest, maar wijst alles erop dat er geen welgemeend berouw is.
|
Karel (°) is een vijftiger die in de reclamesector werkt. Hij zet zich al meer dan twintig jaar met hart en ziel in voor zijn bedrijf en heeft zijn afdeling steeds verder zien groeien.
Met zorg selecteert hij de meest getalenteerde werknemers en leidt hen vol enthousiasme op. Hij heeft alle vertrouwen in een jonge man, Bram, die hij soms ‘zijn kroonprins’ noemt. Hij ziet bij Bram dezelfde gedrevenheid voor creatieve reclame en verwacht dat hij hem binnen vijftien jaar zal opvolgen als hoofd van de afdeling. Ook op persoonlijk vlak klikt het goed, buiten de werkuren ontmoeten het jonge en het oudere gezin elkaar als vrienden.
Voor Bram is 15 jaar wachten echter veel te lang. Eens zijn opleiding voltooid is, begint hij kleine dingen te doen die de autoriteit van zijn diensthoofd ondermijnen.
Wanneer Karel ziek wordt en de kansen op een volledig herstel klein lijken, ziet Bram zijn kans schoon. Hij overtuigt de general manager om hem nu al de promotie te geven tot diensthoofd.
Karel herstelt en komt terug. Hij treft een fel uitgedunde afdeling aan, Bram heeft de beste krachten en meest belovende projecten meegenomen naar zijn nieuwe afdeling.
Toch neemt Karel al na korte tijd een positief besluit: hij wil alle wrokkige gedachten loslaten en zo constructief mogelijk met Bram blijven samenwerken in het belang van het bedrijf. Ook wil hij in zijn hart de vele talenten van Bram blijven zien en hem het beste toewensen. Een vriendschappelijke relatie is echter niet meer mogelijk.
|
Misschien kan een dergelijke situatie nog evolueren naar een herstel van de relatie. Daarvoor zijn er echter heling van de wonde, stopzetten van het onrecht en oprecht berouw nodig.
Vergeving en de relatie stopzetten
De weg in vergeving kun je in je eentje gaan, gedragen door Gods genade. Je hebt de toestemming of het berouw van de ander niet nodig om deze weg te gaan.
Voor het verderzetten van de relatie, of dat nu op een dieper of een oppervlakkiger niveau is, is er wel de bereidwilligheid van de twee partijen nodig.
Wanneer de andere partij vastbesloten is om de relatie niet te vernieuwen, kunnen we daar niets aan doen. We kunnen enkel in stilte die persoon het beste toewensen en ons blijvend constructief opstellen. We kunnen zelf de weg in vergeving gaan, en moeten de toekomst van de relatie loslaten in Gods handen.
Er zijn nog andere redenen die een (verdere) relatie onmogelijk maken. De andere persoon is verhuisd, of niet gekend, bijvoorbeeld wanneer we gekwetst worden door een onpersoonlijke organisatie, of na een vluchtmisdrijf. Misschien is onze agressor al overleden of te oud of dement geworden voor een gesprek.
Of misschien willen we zelf de relatie helemaal stopzetten omdat de persoon een reële bedreiging vormt voor onszelf of voor ons gezin.
Kunnen we dan wel van vergeving spreken wanneer we iemand helemaal niet meer willen zien?
Het antwoord op deze vraag vinden we in ons eigen hart.
Wanneer we met mildheid aan iemand kunnen denken en hem of haar het beste toewensen, dan hebben we deze persoon vergeven, ook wanneer we het contact verbroken hebben. Wanneer we de waardigheid van die persoon erkennen, ondanks de pijn die ons werd aangedaan, kunnen we hem of haar echt weer een ‘toekomst’ schenken.
Wanneer we echter bij elk goed nieuws over die persoon woede en wrok voelen, is de kans groot dat onze pelgrimstocht in vergeving nog niet is afgerond.
|
Ik zag hem op straat. Ik herkende hem meteen.
Nog steeds dezelfde branie, nog steeds dezelfde nonchalante lach, en opnieuw met een hopeloos verliefd, jong ding aan zijn arm. Waar bleef hij die jonge meisjes toch halen? Intussen moest hij toch al een eind in de veertig zijn. Op een of andere manier slaagt hij erin om kwetsbare meisjes te blijven vinden. En dan begint het geweld.
We keken elkaar recht in de ogen. Ik slaagde erin niet weg te kijken.
Ik moet niet onvriendelijk gekeken hebben, want hij knikte, een beetje aarzelend.
En ik knikte terug. Ik glimlachte zelfs even.
‘Wie was dat?’ hoorde ik het meisje vragen. Haar stem klonk hoog en onzeker.
Ik hoopte voor haar dat hij veranderd was. Ik hoopte het voor hem.
En ik stapte verder, blij met elke stap dat ik een beetje verder weg was van hem.
|
Proficiat, je bent aan het einde gekomen van deze weg in vergeving.
Althans, je bent aan het eind gekomen van de 12 uitgeschreven impulsen rond vergeving.
In werkelijkheid is het een weg die we ons leven lang blijven gaan.
En hoe zwaar die weg ook is, onderweg zien we mooie en wonderlijke dingen.
We vinden deugddoende rustplaatsen.
En we ontdekken dat we nooit alleen op weg zijn.
|
STAP 12 IN EEN NOTENDOP
- Verzoening is een ruimer begrip dan de relatie verderzetten.
- We kunnen vergeven en de relatie verderzetten op een dieper niveau.
- We kunnen vergeven en besluiten de relatie verder te zetten op een minder intiem niveau.
- We kunnen vergeven en besluiten de relatie stop te zetten.
|
|
STAP 12 BIJ JOU THUIS
Wil je zelf nadenken of je een bepaalde relatie wilt vernieuwen of stopzetten? Eens je de andere stappen van de weg in vergeving gezet hebt, is het zinvol jezelf eerst een paar vragen te stellen. Hierbij denk je nuchter na over jezelf als dader en jezelf als slachtoffer.
Vragen rond jouw eigen aandeel in of onrechtmatig gedrag bij het conflict:
Hoe ben ik ertoe gekomen de ander te kwetsen?
Wat was mijn diepste drijfveer?
Welke familiale of culturele voorgeschiedenis heeft mij ertoe gebracht dergelijke daden te stellen?
In welke zin kan ik mijn gedrag in de toekomst veranderen?
Wie of wat zou mij daarbij kunnen helpen?
Vragen rond jouw slachtofferervaring:
Wat heb ik geleerd over mezelf?
Ben ik nu een betere vriend van mezelf geworden?
Heb ik geleerd mezelf met zachtheid toe te spreken?
Heb ik ‘ik moet’ en ‘ik zou moeten’ vervangen door ‘ik wil graag…’?
Ben ik bekwaam om mijn eigen grenzen te respecteren door ‘nee’ te antwoorden op vragen van mensen, vooral van diegenen van wie ik hou?Kan ik mijn ergernis of gekwetstheid over iemands gedrag uitdrukken met ik-vragen?
Besef ik het wanneer ik onrealistische verwachtingen heb van anderen?
Is de achting voor mezelf gegroeid doorheen het vergevingsproces?
Voel ik me veilig en geliefd bij de barmhartige, rechtvaardige God? Durf ik me tonen zoals ik ben aan de God die een kwetsbare baby werd, die dicht bij mensen was, die zieken genas, en die voor mij stierf aan het kruis?
Het overwegen van deze vragen is een hele opdracht die je beter niet in één keer probeert af te maken. Het zal je duidelijk maken hoe ver je staat in jouw weg in vergeving. Het zal je helpen om jouw beslissing te nemen i.v.m. het verdere verloop van de relatie.
Grotere kinderen kunnen al enorm in de knoop liggen met haatgevoelens t.o.v. een pestkop, een leerkracht, … Nadat de weg in vergeving is gegaan (onrecht stopzetten, wonde verzorgen,…), kun je aan hen zeggen dat je een belangrijke opdracht hebt om de weg af te ronden. Vraag aan hen of ze een voorwerp kunnen vinden dat een of meerdere kwaliteiten symboliseert van de persoon door wie ze zich slecht behandeld voelen. Vraag aan hen iets over hun voorwerp te vertellen. De waardigheid en kwaliteiten van deze persoon erkennen, maakt dat zij zelf vrijer en gelukkiger zullen zijn.
Misschien kan je met grotere kinderen ook eens kijken naar de film ‘Dead Man Walking’ (1995). Deze film vertelt het verhaal van de zuster Helen Prejean, die Matthew Poncelet, de moordenaar van twee tieners, begeleidt terwijl hij wacht op zijn executie. De lugubere uitdrukking ‘Dead Man Walking’ (wandelende dode) slaat op de laatste wandeling van een veroordeelde van zijn cel naar de executieplaats. De vader van de vermoorde tienerjongen zegt het volgende: 'Vergeving zal nooit gemakkelijk zijn. Elke dag moet ik ervoor bidden. Misschien lijkt vergeving op zwakheid, alsof je iemands misdaad goedpraat, maar dat is het niet. Vergeving is een manier om je eigen leven weer te bevrijden en te redden. Want als je niet vergeeft, word je ’s morgens wakker met verbittering en haat en zoiets vreet je op, maakt je vanbinnen vervuld van woekerende en steeds toenemende haat en wraak. Je wordt dan een wandelende dode.’
Jonge kinderen zijn vaak meesters in het vergeven en de relatie vernieuwen. Kijk naar hen terwijl ze dit doen. Maak er tijd voor om je te verwonderen over hoe ze opnieuw vol overgave spelen met de broer of zus tegen wie ze een uur geleden stonden te roepen. Vraag je af hoe ze dit doen.
|
Goed om te weten
Naar de vorige stap: Je openstellen voor de genade.
|
Heb je deugd van dit vergevingstraject en/of wil je je waardering voor dit aanbod uiten
door onze werking financieel te steunen?
Van harte dank hiervoor!
Bekijk de mogelijkheden
|
