Hoewel het werk van een bibliothecaris voor sommigen wat bestoft en voorspelbaar lijkt, is het dat allesbehalve. In een collectie als de onze, komen er wekelijks nog ontdekkingen en verrassingen tevoorschijn. Zo was het ook toen ik onze incunabels of wiegendrukken van het begin van de boekdrukkunst, voorzag van zuurvrije plaatsnummers. Bij het doorbladeren van een schijnbaar niet veelzeggend boek met brieven van ene Francesco Filelfo, stuitte ik op enkele prachtige handgeschilderde tafereeltjes. Mijn buikgevoel zegt mij dat ze toch zestiende-eeuws zouden moeten zijn, maar laat het mij zeker weten als je specifieke dateringselementen ontdekt. De tafereeltjes tonen een steekspel, een prijsgevecht tussen lansiers, met supporterende jonkvrouwen erbij en achterin het boek een onafgewerkt passieverhaal. Maar ook van enkele initialen zijn kleine kunstwerkjes gemaakt. Wie de begiftigde tekenaar is weten we niet. Maar het lijkt erop dat terwijl die aan het lezen was hij/zij hier en daar een fraaie initiaal of een uit de verbeelding ontsproten tafereel schilderde.
Nu ik het boek nader aan het bestuderen was, was mijn nieuwsgierigheid aangewakkerd. Wie was die Francesco Filelfo (1398-1481) nu eigenlijk, die zoveel brieven had geschreven? Hij was een Milanese humanist. In het klassieke humanisme van de vijftiende eeuw wordt de filosofie en literatuur van de klassieke oudheid herontdekt. Ronkende namen zijn Petrarca en Erasmus. Filelfo’s talrijke brieven zijn gericht aan de meest prominente humanisten, prelaten en heersers van zijn tijd. Hij etaleert enthousiast zijn ambitie en eruditie.
In opdracht van Venetië maakte Filelfo zich een van de meest gegeerde schatten van die tijd eigen: de kennis van het Oud-Grieks. Het is dan ook dankzij hem dat de aloude geschriften van Griekse auteurs als Plutarchus, Xenophon en Lysias tot bij ons zijn gekomen. Hij bracht namelijk meer dan veertig manuscripten mee uit Constantinopel, het huidige Istanboel.
Lees verder onder de afbeelding
