Oude druk in de kijker: Vampiers in het Grootseminarie?

Het stormt buiten. De wind huilt door de gangen van de oude Duinenabdij. Door een spleet tussen de gordijnen komt een dunne straal grijs licht binnen. In de oude bibliotheek heerst de geur van oude boeken en ik voel mij even een monnik uit een lang vervlogen tijd. Het licht flikkert. Door het gekraak en gehuil van de storm lijkt het alsof het oude gebouw tot leven komt en dat de geesten van weleer opgeroepen worden. Ik schrik! Een doffe plof. Ik ga kijken. Eén van de boeken is zomaar uit het rek gevallen. Ik raap het op. Een deur slaat hard dicht. Snel loop ik de trap op en bij het licht van mijn bureaulamp sla ik het 275-jarige boek open. Ik word meegezogen in verhalen van gruwel die elke verbeelding tarten, getuigenissen over geesten en over doden die terugkomen om de levenden te terroriseren. Ik begin te lezen:

“In deze eeuw speelt zich sinds een zestigtal jaar een nieuw tafereel af voor onze ogen in Hongarije, Moravië, Silezië, Polen: er zijn, zegt men, mensen die al enkele maanden dood zijn, die terugkomen, ze praten, ze gaan, ze belagen dorpen, mensen en dieren, zuigen het bloed van hun naasten die ziek worden en tenslotte ook sterven; zodanig dat men zich niet anders van hun gevaarlijke bezoeken en teister kunnen ontdoen, dan door ze op te graven, ze te spiezen, te onthoofden, hun harten uit te rukken of ze te verbranden. Men geeft aan deze “terugkomenden” de naam Oupiers of Vampiers. En men vertelt zo’n gedetailleerde bijzonderheden en waarschijnlijke omstandigheden, ondersteund door officiële verslagen, dat het bijna onmogelijk is de getuigenissen niet te geloven dat in deze landen deze “terugkomenden” werkelijk uit hun tombes opstaan…” (Traité sur les apparitions des esprits, et sur les vampires, ou les revenans de Hongrie, de Moravie, &c. door dom Augustin Calmet, Paris Chez Debure, 1751, p. v-vi)

Lees verder onder de afbeelding

Calmet was historicus, Bijbelwetenschappen en genealoog. Dit werk schreef hij naar aanleiding van een vampierhysterie die was uitgebroken in het Oostenrijk-Hongaarse Rijk in de jaren 1720-1730. In de inleiding verzekert hij de lezer dat hij het midden zal proberen houden tussen de mensen die erin geloven en sceptici. De toenmalige grootmacht Oostenrijk-Hongarije was met de verdragen van Karlowitz en Passarowitz in het bezit gekomen delen van Servië, Walachije en Transsylvanië. Deze gebieden lagen daarvoor bijna tweehonderd jaar onder Turks-Ottomaanse heerschappij. In West-Europa voerden de Verlichting en het rationalisme de boventoon, maar de grens tussen west en oost was nog bedekt met een bovennatuurlijke sluier. Het eerste goed gedocumenteerde geval van vampirisme verspreidde zich via de pers over heel Europa als een brandend vuurtje:

In ons boek lezen we dat in het jaar 1725 “begin september de 62-jarige Peter Poglojović overleden was in het Servische dorp Kisilova. Drie dagen na zijn begrafenis verscheen hij ’s nachts aan zijn zoon en vroeg hem te eten. Nadat deze hem eten had gegeven verdween de vader opnieuw. De volgende dag vertelde de zoon wat gebeurd was aan zijn buren. Die nacht verscheen de vader niet, maar de nacht daarop wel en vroeg opnieuw om eten. Of de zoon eten heeft gegeven of niet, weten we niet, want hij lag de ochtend daarop dood in zijn bed. Diezelfde dag werden vijf à zes dorpelingen ziek en stierven in de dagen daarop. De gerechtelijke officier van het kanton werd op de hoogte gebracht en stuurde twee officieren en een beul om de zaak te onderzoeken. De keizerlijke officier kwam vanuit Graditsj om getuige te zijn van het feit, waarover hij al zo vaak had horen praten in de streek.

De graven werden geopend van zij die reeds zes weken dood waren. Wanneer men bij het graf kwam van de oude vader, vonden ze hem met geopende vermiljoenkleurige ogen, met een natuurlijke ademhaling, maar roerloos als een dode; waaruit men concludeerde dat hij de gesignaleerde vampier was. De beul sloeg hem een staak door het hart en men verbrandde het lijk. Bij de zoon of de andere lijken werden geen sporen van vampirisme gevonden.” (Calmet, p. 39-41)

Lees verder onder de afbeelding

Ik schrik op door de klokken van de beiaard van het Grootseminarie en besef dat het al laat is. Ik sluit de grote poort en laat de schaduwen van een duister verleden achter mij. Door de striemende regen fiets ik snel terug naar mijn warme huisje.

Voor wie meer wil lezen over deze geschiedenis, professor Koen Vermeir heeft hier een uitgebreid artikel over geschreven.

Meer uit de collectie?

Ben je nieuwsgierig geworden naar welke schatten zich nog meer schuilhouden in onze collectie? Ga dan zeker eens grasduinen in onze catalogus op https://gsb.limo.libis.be/ op thema, trefwoord of titel.

Bekijk de hele collectie artikels hier.