Toevoeging op 28/03 2021:
"Helaas, de figuur bovenop de preekstoel van Kemzeke is niet de heilige Helena. Zo berichtte John Buyse na grondig opzoekwerk. Het beeld met het kruis en de kelk in de hand is een ‘Allegorie op het geloof’. Een allegorie is een symbolische voorstelling door middel van één of meerdere personen en voorwerpen van een abstract begrip, in dit geval ‘het geloof’.
Het kruis in de armen van de vrouw verwijst naar de dood en verrijzenis van Christus. De kelk staat symbool voor het verbond tussen gelovigen en God door middel van Jezus Christus. Een gelijkaardig beeld vinden we aan een biechtstoel in de kerk van Sint-Gillis-Waas. Het is niet de heilige Helena die over Kemzeke waakt, maar het geloof."
‘Vergeet niet het beeld van de H.Helena in de Sint-Jacobuskerk te Kemzeke’, berichtte ons Urbain Van Kemseke. Heel hoog boven het klankbord van de preekstoel is een dame met kruis te zien. Van bovenaf houdt ze de gelovigen in het oog met aan haar linkerschouder een kruis en in haar rechterhand een kelk. Ze is het sluitstuk van de mooi uitgewerkte houten kroon die de preekstoel siert. We raadpleegden het tijdschrift van de heemkundige kring d’Euzie waarin de preekstoel werd beschreven door John Buyse in de editie ‘Op zoek naar Sint-Jacob de Meerdere in Kemzeke (slot)’. We leerden dat de preekstoel is gebeiteld in 1857 door Dhr. PEETERS uit Turnhout. De basreliëfs werden beschreven, maar niets over de dame op de kroon.
Misschien weet Dhr. J.Buyse zelf ons meer te vertellen? Hij heeft voor ons volgende boeken geraadpleegd: ‘Sanctus – Meer dan 500 heiligen herkennen.’ Jo Claes, Alfons Claes en Kathy Vincke, DF, 2002’
Hierin vindt hij dat de attributen waarmee de H. Helena wordt afgebeeld als kerkmodel: drie grote spijkers of een hamer en de marteltuigen die bij Christus’ kruisdood horen. Een kruis hoort daarbij maar geen kelk.
Wat een heiligenbeeld met een kelk wil zeggen, vindt Dhr. Buyse in een ander boek ‘Uit de Geschiedenis van Kemzeke’, van Frans De Potter en Jan Broeckaert, Gent, 1878, het volgende fragment: ‘Boven den stoel der waarheid verheft zich het beeld van den Godsdienst.’
Het beeld van de Godsdienst is overgenomen in latere publicaties nl. ‘Kemzeke, mensen en dingen’, L. Vercruyssen, 1967 en ‘Van Camasiacum tot Kemzeke’, Willy Van Mele, 1992.
Tenslotte zendt Urbain Van Kemseke me het bewijs toe dat het wel degelijk over de Heilige Helena gaat. In een beschrijving van het ministerie van de Nederlandse cultuur uit 1979 wordt de preekstoel beschreven met het klankbord dat bekroond is met het beeld van de Heilige Helena.
Ga gerust eens een kijkje nemen in het stemmige kerkje van Kemzeke dat elke dag open is van 10.00 uur tot 17.00 uur. Welkom.
Nu je er toch bent, preekstoelen zijn echte pareltjes van onderricht. Niet enkel de predikant verkondigde de wijsheid van het evangelie maar zo ook de basreliëfs.
We citeren voor jou uit d’Euzie 27ste jaargang, maart 2008:
‘Op de kuip staan vier bas-reliëfs met voorstellingen waarbij de heilige Jakobus betrokken was. Hij behoorde tot de eerst geroepen apostelen en was met Petrus en Johannes het drietal, dat in de apostelkring een bijzondere plaats innam.’
DOCHTER VAN JAÏRUS
Het eerste tafereel gaat over de gestorven dochter van Jaïrus die opnieuw tot leven werd gewekt. Lucas beschrijft de scène al volgt: ‘Toen Hij aan het huis kwam, liet Hij niemand mee binnengaan behalve Petrus, Johannes en Jakobus, en de vader en de moeder van het kind’.
GEDAANTEVERWISSELING
Over de gedaanteverwisseling op de berg Tabor schrijft de evangelist Matteüs : ‘Zes dagen later nam Jezus, Petrus, Jakobus en diens broer Johannes met zich mee en bracht hem boven op een hoge berg, waar zij alleen waren. Hij werd voor hun ogen van gedaante veranderd: zijn gelaat begon te stralen als de zon en zijn kleed werd glanzend als het licht. Opeens verschenen hun Mozes en Elia, die zich met Hem onderhielden’.
HOF VAN OLIJVEN
Beschrijft de plaats, waar Jezus was in de nacht waarin Hij werd verraden. Over dit tafereel schrijft Marcus : ‘Zij kwamen in het landgoed dat Getsemane heette. Daar zei Hij tot zijn leerlingen: ‘Blijft hier zitten, terwijl ik bid’. Hij nam Petrus, Jakobus en Johannes met zich mee en begon zich ontsteld en beangst te gevoelen.’
ONTHOOFDING
Het laatste tafereel komt uit de Handelingen der Apostelen : ‘Omstreeks die tijd legde koning Herodes de hand op enkele leden van de Kerk om hen te mishandelen. Jakobus, de broer van Johannes, liet hij met het zwaard ter dood brengen.’
Lucrèce Ongenaert, parochieassistent
