Mensen zijn als egels op een koude winterdag, stelde de filosoof Arthur Schopenhauer. Ze zoeken warmte bij elkaar, maar van zodra ze te dicht komen, doen ze elkaar pijn met hun stekels.
Veel mensen die proberen samen te leven in een gezin of een liefdesrelatie herkennen dit beeld. Met de allerbeste bedoelingen wil men dicht bij elkaar zijn – en toch doet men elkaar pijn.
Soms gaat het over ernstige verwondingen: er wordt geweld of verraad gepleegd. Soms gaat het over kleine dingen, die toch behoorlijk kunnen gaan prikken wanneer ze telkens opnieuw herhaald worden.
Soms is een breuk onafwendbaar. Soms blijft de relatie bestaan, maar nestelt er zich een gevoel van ergernis, bitterheid, cynisme. Het lijkt wel alsof pijn altijd nieuwe pijn oproept.
Helemaal anders is de dynamiek van vergeving.
Vergeving heelt pijn. Vergeving maakt samen leven mogelijk, zelfs wanneer ‘samenleven’ niet mogelijk blijkt.
‘Vergeving’ is een sleutelwoord in het Nieuwe Testament. In het evangelie staan woorden als ‘tot vergeving van zonden’, ‘bevrijden van hun zonden’ centraal. ‘Vergeving’ zit in het DNA van christelijk denken en leven.
Waar er geen vergeving en verzoening is, rest enkel het oordeel. Partners vellen een oordeel over elkaar. Ouders beoordelen hun kinderen en kinderen hun ouders. Broers en zussen beoordelen elkaar. Niemand blijft gespaard van dit oordelen en beoordeeld worden. Het maakt mensen onrustig en angstig. Een veroordeling door de naasten, door degenen die het dichtst bij iemand staan, doet mensen twijfelen aan hun eigenwaarde. Het is verleidelijk om te reageren met een tegenaanval die allerlei vormen kan aannemen: wraak, een verkrampt perfectionisme, zelfverwijt en zelfbeklag, … Naarmate de jaren verstrijken, nestelt er zich een diepgeworteld cynisme: ‘Het is toch nooit goed genoeg.’ Ik ben toch nooit goed genoeg.
De twaalf stappen in vergeving van Jean Monbourquette
Vergeving is genezend, maar niet gemakkelijk, soms bijna onmogelijk. De Canadese priester en psycholoog Jean Monbourquette was zich hiervan bewust. Hij zag ‘vergeving’ eerder als een heilzame weg die mensen kunnen kiezen, dan als een einddoel dat bereikt moet worden.
Als priester verkondigde hij dat mensen genezen door te vergeven en vergeven te worden, als psycholoog besefte hij dat mensen ook moeten genezen alvorens ze kunnen vergeven.
Hij onderscheidde twaalf bewegingen op de weg in vergeving, twaalf ‘stappen’. Toch is dit ‘groeien in vergeving’ eerder een reis of pelgrimstocht, dan een stappenplan. De weg vormt geen rechte lijn, maar lijkt eerder op een labyrint, zoals in de kathedraal van Chartres. Het op weg zijn is het belangrijkst.
Groeien in vergeving
In 2001 startte de Interdiocesane Dienst voor Gezinspastoraal (IDGP) in samenwerking met het bisdom Gent het pilootproject ‘Groeien in vergeving’. In twee groepen kwamen een twintigtal mensen samen om, gedurende negen bijeenkomsten, die weg in vergeving te gaan. Hierbij werden ze telkens begeleid door twee tochtgenoten, onderlegd in de aanpak van Monbourquette.
Dit voorbeeld kreeg navolging en het gedachtegoed van Monbourquette vond ingang in een aantal lotgenotengroepen, pastorale kringen en werkingen rond relatie.
Vandaag reiken we, in twaalf impulsen, Monbourquettes methode aan gezinnen en families aan.
Met een paar krachtlijnen, levensechte voorbeelden en praktische tips bieden deze impulsen een houvast om zelf op weg te gaan in de vernieuwende en helende dynamiek van vergeving. Alle namen in de getuigenissen zijn fictief, maar de verhalen niet.
Katie Velghe, tot medio 2021 educatieve medewerker van IDGP en jarenlang begeleider van de groeigroepen in vergeving in het bisdom Gent, werkte 'Samen groeien naar een nieuw begin' uit.
We mochten gebruik maken van het werk van kunstenares Elsker om de twaalf stappen van Monbourquette met een krachtig en kleurrijk beeld te ondersteunen. We zijn haar hiervoor heel dankbaar.
Het model van Monbourquette is slechts een van de vele waardevolle benaderingen van vergeving. Onderaan deze inleiding vind je een link naar andere interessante literatuur over dit onderwerp.
Ten slotte, soms is de weg in vergeving te zwaar om alleen te gaan. De trauma’s zijn te diep of het geleden verdriet te jong. Aarzel dan niet om op zoek te gaan naar een ervaren therapeut die je op deze weg kan begeleiden.
Bronnen en afbeeldingen
Voor de opbouw van de reeks volgen we de twaalf stappen zoals uitgetekend door de Canadese priester en psycholoog Jean Monbourquette.
Voor de inhoud van deze reeks van impulsen werd dankbaar geput uit onder meer.:
L. Basset, De macht om te vergeven, Altiora Averbode, 2004.
J. Monbourquette, Hoe vergeven? Vergeven om te genezen. Genezen om te vergeven, Altiora Averbode, 2001.
J. Monbourquette, Bevriend met je schaduw, je onbeminde zijde, Altiora Averbode, 2001.
C. Vandevoorde (IDGP), Als je de vrede zoekt… Handleiding groeigroep vergeving, 2004.
R. Weyens, Van wonde naar verwondering. Hoe omgaan met innerlijke pijn?, Carmelitana, 2000.
… en natuurlijk de honderden verhalen van hen die de ‘groeigroepen in vergeving’ gevolgd hebben.
Afbeeldingen: © Elsker
Contactgegevens van Elsker: deweldaad@telenet.be
Andere literatuur en online informatie over vergeving en aanverwante thematieken
Aan het einde van deze twaalfdelige reeks 'Samen groeien naar een nieuw begin' staat meer informatie over andere Nederlandstalige literatuur over vergeving, over verbindende, geweldloze communicatie, over geweldloosheid en de geweldloze dialoog, over conflicten en geweld, over gebeden, gedichten en gedachten over vergeving.
Naar 'Bronnen, publicaties en andere informatie over vergeving en aanverwante thematieken'
