Wat vieren we met Kerstmis? Ik resumeer het in twee wezenlijke punten.
Eén. Met Kerstmis vieren we het doorbreken van de eeuwigheid in de tijd. We vieren dus niet zozeer een historische gebeurtenis. Als we alleen maar een historische gebeurtenis zouden vieren, dan zouden we zoiets vieren als een verjaardag. De verjaardag dan van de geboorte van Jezus van Nazareth. Maar ten eerste weten we al niet exact wanneer Jezus van Nazareth geboren werd en ten tweede gaat dan aan ons voorbij wat met Kerstmis eigenlijk op het spel staat: niet de geboorte van Jezus in de tijd, maar het vervullen van de tijd door de eeuwigheid. “In het begin was het Woord”, zegt Johannes. In het begin was Jezus bij God, in het begin was Jezus dus God en als God is Hij de tijd op een ongemerkt ogenblik binnengegaan. De Wet die Mozes zijn zoekend volk ooit gaf, was een binnenhistorische wet, een binnenhistorische uitleg van wat God voor zijn geliefd volk wou, maar deze Wet verwees al naar de ware exegeet, de ware uitlegger, de ware heraut van de Vader. Zij verwees naar de Enige die uit God en dus God zelf was, en is, de Enige wiens hart geheel naar dat van de Vader gekeerd was en is. Kerstmis, het feest van de eeuwigheid die de tijd haar volle diepte gaf, net zoals we trouwens vieren met het feest van Pasen. Ook dat feest is geen feest dat de geschiedenis toebehoort, maar net de geschiedenis ontsnapt. De Verrezene ontsnapt de geschiedenis, Hij ontsnapt uit de tijd naar de eeuwigheid. Op Kerstmis vieren we die eeuwigheid, evenwel nog in haar historische ontluiking, we vieren God als Degene die de tijd gaat raken op zijn verbluffende wijze, op zijn wijze, door Hem bedacht tot heil van de mensheid die zich in de tijd bevindt. Kerstmis is de vreugde van de eeuwigheid, het zingen van de engelen bij het subliem aanraken van de tijd. Hoe en waar Gods Woord in de tijd gekomen is, is dus niet het belangrijkste. Het belangrijkste is dát het gekomen is en dat het onze aarde een nieuw aanschijn heeft gegeven.
Twee. Wat vieren we nog wezenlijk met Kerstmis? Dat God in zijn ‘eeuwig nu’ altijd op ons bedacht blijft. Als God de tijd ooit geraakt heeft, dan heeft Hij zijn hart op een bijzondere wijze laten kennen. Een hart dat wil afdalen en ons op deze wijze meteen duidelijk maakt wat echt goddelijk is en wat tussen de mensen ook goddelijk zou kunnen zijn: het afdalen van ieders hart. Het feest van Kerstmis is daarom een pedagogisch feest, een feest dat ieder jaar terugkomt, zeggen we omwille van de vergeetachtigheid van de mensen. Het feest herinnert er de mensen er gewoon aan dat God permanent zijn hart doet afdalen en zo het hart van zijn mensen wil raken. In God is er geen vroeger en geen later, er is alleen een eeuwig nu, een nu dat permanent vertroost en heelt. God verwijdert zich nooit om ooit opnieuw te kunnen komen. Hij is gewoon de Aanwezige, Hij is de Emmanuel, Hij is de God-met-ons, in zijn Zoon, in zijn eigen eeuwig Woord. De Emmanuel is dus niet slechts aanwezig op één nacht of op één dag, de Emmanuel, de God-met-ons, is zijn wezenlijke wijze van permanent in de wereld te zijn. En uit dit inzicht ontstaat dan onwillekeurig de betekenis van onze sacramenten. God-met-ons, Emmanuel, Hij gaat ons voor in de eucharistie. Hij is de handelende persoon in ons doopsel. Hij is de bezielende wijsheid in ons vormsel, Hij is de krachtbron van de ziekenzalving, de vergeving van de zonden in de biecht, de ultieme liefdeskracht in het huwelijk en de priesterwijding. God-met-ons, Emmanuel, het is het ‘eeuwig nu’, verschenen in zijn Veelgeliefde, met de bedoeling de wereld te redden, te onttrekken aan de valse geneugte van de tijd wanneer ze losgekoppeld wordt van de eeuwigheid.
Als wij donderdagavond of vrijdag Kerstmis vieren, ja ook in coronatijd zonder liturgie (het leven zelf is één sacrament), worden we alvast uitgedaagd om samen met de engelen het dóórbreken van de eeuwigheid te bezingen en te belijden dat de eeuwigheid ‘nu’ is als Emmanuel om ons op zijn wijze in zijn goddelijke Zoon te heiligen, te vertroosten en te liefkozen. En zouden wij dan bij zo’n genade ook niet voor elkaar genade worden in heiliging, vertroosting en liefkozing? Ik wens u allen een zalig en diep doorleefd Kerstfeest!
E.H. Marc Van Steen
pastoor-moderator
