Februarithema: de onverschilligheid voorbij

Samenvatting van de tekst

a Barmhartigheid / warmhartigheid
Hoe kan je de harde strijd om eigenbelang ombuigen naar een harmonisch en solidair samenleven? Reeds in de 5^de e. voor Chr. hadden Griekse dichters het er al over.
De auteur geeft ook een verhaal uit de boeddhistische traditie (een zoon die zijn vader zag vallen en hem ter hulp snelt).
De christenen kennen de parabel van de barmhartige Samaritaan tot in zijn ’binnenste’ geraakt, terwijl de rechtgeaarde functionarissen (de priester en de leviet) doorlopen.
Barmhartigheid gebeurt vaak ongepland, direct vanuit het bewogen hart. Misericordia.
b Oorsprong van de werken van barmhartigheid
Opdat ‘barmhartigheid’ concreet zou worden, werden lijsten opgemaakt van zeven ‘to do’s’: zeven lichamelijke werken (gebaseerd op Mt. 25 + de doden begraven).
Origines zal ze ook spiritueel interpreteren: zeven geestelijke werken.
De geestelijke geven de bezieling en in innerlijke gesteldheid weer van waaruit de lichamelijke voltrokken worden.
c Lees nu de veertien werken van barmhartigheid in een eigentijdse ‘hertaling’.  
Hier worden er verder twee van uitgewerkt.
d Twijfelenden goede raad geven
Twijfel hoort bij het leven. Het kenmerkt de bedachtzame mens. Ook existentiële twijfels over de zin van het leven en over het geloof zijn courant.
Soms twijfelt iemand niet aan Gods bestaan, maar plaatst vraagtekens bij het leven na de dood.
Twijfel kan je behoeden voor nefaste ondernemingen, maar kan ook verlammen. Twijfelenden goede raad geven is een werk van barmhartigheid!
Anselm Grün ziet dit als ‘Wat heeft die ander nodig om te leven?’
Raad geven wil zeggen: de ander in contact brengen met zijn bronnen waaruit hij kan putten als hij door twijfel wordt overvallen.
Dus mensen zo nabij zijn, dat ze vaak in zichzelf de antwoorden ontdekken.
Dat begint met empathisch luisteren; helpen onderscheiden; goede vragen stellen; je eigen zicht op het probleem formuleren maar niet opleggen;
de andere niet loslaten als die zijn eigen weg gaat.
e Onrecht geduldig verdragen/lastige mensen geduldig verdragen
Dit geestelijk werk kende diverse formuleringen. Het kan evenwel niet de bedoeling zijn om onrecht zomaar te laten bestaan, persoonlijk niet en ook structureel niet.
Het kan daar hoogstens gaan om situaties waar (voorlopig) niets aan te veranderen is, te dulden en geduldig te dragen…
De auteur werkt verder rond ‘lastige mensen geduldig verdragen, want het is een (moeilijke) dagelijkse opgave voor iedereen…
Wie zijn die lastige mensen?
Allen kunnen wij er ons herinneren. Ze zijn ons ‘onaangenaam’ omdat ze ons met last opzadelen en ons op de zenuwen werken.
En van de ene verdragen wij veel meer dan van de anderen…. Zelf zijn we ook soms lastig voor anderen.
Waarom zijn mensen lastig?
Door karakter, persoonlijkheid, voorgeschiedenis of gewoontes ((kast)deuren open laten…).
Maar ook door ziekte, dementie, lijden of leeftijd.
Wat betekent geduldig verdragen?
Het is niet zomaar alles passief over je heen laten komen. Eerder gaat het erom je af te vragen: ‘Hoe zou Jezus gereageerd hebben?’
Misschien kan je op dat gedrag wijzen (niet altijd gemakkelijk!) of je kan grenzen stellen (ik heb maar … tijd). Maar daarnaast zijn er ook altijd dingen die je moet verdragen.
Die ‘derde’ weg’ formuleert Paulus als volgt: ‘Draag elkaars lasten, zo leef je de wet van Christus na’.
Lichamelijke zwakheden of karaktergebreken geduldig verdragen is altijd een teken van kracht.
Geduld komt van dulden, ‘tolerare’= dragen. Geduld is niet iets passiefs! Het is dragen zonder eronder te bezwijken.
Je rustig staande houden. Je neemt slechts een stukje van hun last over, zodat zij hun plaats kunnen behouden in de familie of de gemeenschap.
Geduld is niet los van hoop: in de andere zit een kern van goedheid en liefde, (beeld van God,… die soms ‘verstoppertje lijkt te spelen in de ander!)
Spiegels van liefde/Liefde
De kern van barmhartig zijn is ten diepste geraakt worden door de nood en de pijn van de ander waarop het ‘hart’ spontaan reageert.
In elke barmhartigheid straalt iets door van Gods liefde zoals ze in het hart van de mens werd neergelegd.
De 14 werken van barmhartigheid zijn als spiegels die Gods liefde opvangen en het leven in liefdebrand kunnen zetten.

Guido Debonnet

Zie ook notities A4 bijlage 1 (pdf), notities A5 bijlage 1 (pdf) en notities A4 bijlage 2 (pdf)