Het leven van Oscar Arnulfo Romero.
Naar aanleiding van de sterfdatum van Oscar Romero (24 maart) legde Ludo Van de Velde een getuigenis af:
Van begin 1978 tot 1980 heb ik een stuk weg mogen afleggen samen met Mgr. Romero. Beste mensen van de parochie Heilige Oscar Romero, heel graag deel ik jullie een verhaal over een aantal gebeurtenissen en levenservaringen van Oscar Romero waarlangs hij stap voor stap, gegroeid is tot een waarachtige profeet van God, tot ‘Vader van de armen’, en tot hoop op bevrijding, gerechtigheid en vrede voor velen.
Hij werd geboren in 1917 in een eenvoudige familie in een klein dorp in het Noorden van El Salvador. Tijdens zijn lagere schooltijd werd hij ernstig ziek; hij ervaarde op die manier wat dat in een arme familie betekent.
Als 12-jarige was hij leerjongen bij een lokale schrijnwerker. De familie Romero nam traditioneel deel aan de religieuze activiteiten van de parochie. Van kleins af aan leerde hij de rozenkrans bidden in trouwvolle verering van het Onbevlekt Hart van María. Oscar was een zwijgzame, wat teruggetrokken jongen. Hij droomde ervan priester te worden.
Na zijn middelbaar onderwijs op het Klein Seminarie moest hij omwille van familiale economische problemen, samen met zijn broers een tijd gaan werken in nabij gelegen goudmijnen, en dat aan een hongerloon.
Zijn verlangen om priester te worden situeerde zich in de traditionele preconciliaire Kerk. Hij studeerde theologie in Rome
In 1942 werd hij in Rome priester gewijd. Gezien de daaropvolgende oorlogsjaren kon hij zijn doctoraat niet afmaken en moest hij terugkeren naar El Salvador. Hij werd pastoor in een landelijke (arme) parochie en daarna in de kathedraal van het bisdom San Miguel. Hij promootte daar traditionele apostolische bewegingen (het Maríalegioen, de ridders van Christus…) en de Maríadevotie in het algemeen.
Hij stimuleerde en activeerde er ook sociale werken zoals Caritas en de AA-groepen. Hij was er graag gezien bij de leken, en zijn preken riepen de aandacht op. Dit laatste veroorzaakte spanning met andere priesters.
Recent onderzoek naar wat de priester Romero destijds schreef en preekte, laat duidelijk zien dat hij, naast het verkondigen van de eerder traditionele binnenkerkelijke preconciliaire leer, ook heel wat sociale en politieke situaties kritisch bevroeg. Hij twijfelde niet om politieke corruptie en economische uitbuiting aan te klagen.
Hij verwees naar de schandalige verdeling van de rijkdom en de brutale sociale ongelijkheid. Uit die periode kennen we ook zijn oproepen tot actief patriotisme, tot wakker worden uit de verdovende slaap, tot strijd voor de fundamentele mensenrechten. In die periode vinden we ook de eerste aanzetten voor sterke profetische zinnen zoals de oproep aan de rijken om hun ringen af te geven of het bevel om te stoppen met het geweld. Het kwam toen al tot een conflict met het Ministerie van Binnenlandse Zaken dat hem het zwijgen wilde opleggen. In 1966 werd hij secretaris van de Bisschoppenconferentie. En hij verhuisde daarom naar San Salvador, de hoofdstad.
In 1970 werd hij bisschop gewijd en benoemd tot hulpbisschop van San Salvador. Hij woonde in die periode nogal eenzaam op het seminarie, waar hij gedurende enkele jaren een betekenisvolle vriendschapsrelatie opbouwde met de toenmalige rector, de jezuïet Padre Rutilio Grande, met wie hij vele uren in gesprek heeft doorgebracht.
Enkele maanden na zijn bisschopswijding vroeg de toenmalige aartsbisschop hem om het gemartelde lichaam van een diocesane priester (Nicolás Rodríguez) te gaan identificeren.
Hij deed het, en dat was de eerste confrontatie van deze bisschop met het begin van de brutale kerkvervolging. Het was de eerste keer ook dat hij heeft stilgestaan bij het dode lichaam van een vermoorde priester. Dat moet hem wel sterk geraakt hebben.
In 1974 werd Oscar Romero bisschop benoemd in Santiago de María, een arme streek in het zuidoosten van het land. Priesters uit die periode schreven een biografisch werk over hem, waarin ze vertellen over zijn nabijheid bij arme mensen.
Hij stelde het bisschopshuis open voor de koffieplukkers die in het stadje op straat de nacht doorbrachten. ‘In Santiago de María stootte hij definitief op de diepe wonden van de armoede’, zeggen ze. Enkele maanden nadat hij daar als bisschop was, werden vijf boeren brutaal vermoord in het dorpje Tres Calles. De bisschop is er naartoe geweest en hij heeft toen het lijden van die concrete boerenfamilies sterk aangevoeld. In Tres Calles werd hij voor het eerst van heel dichtbij geconfronteerd met de bloedige repressie tegen het gewone volk.
Begin 1977 werd hij tegen alle verwachtingen in aartsbisschop, enthousiast verwelkomd door de rijke klasse en met veel vragen bekeken door de meeste priesters en de Kerkelijke Basisgemeenschappen. Hij verwierp het aanbod van een luxueuze woning. Hij ging liever wonen in de sacristie van een hospitaaltje voor terminale kankerpatiënten. Achteraf bouwden de zusters daar voor hem een eenvoudig huisje. Twee maanden later, maart 1977, werd zijn vriend Padre Rutilio Grande vermoord samen met twee campesinos.
Die brutale moord was voor Oscar Romero de definitieve bevestiging van zijn langzaam gegroeide overtuiging en van zijn engagement om aan de zijde van de armen en verdrukten te blijven staan. Hij brak radicaal alle relaties met regeringsinstanties, en plaatste zijn gave van het woord ten volle in dienst van de verkondiging van het Evangelie, met daarin onlosmakelijk verweven de profetische aanklacht van onrecht en geweld, en de oproep tot bekering, tot sociaal en politiek engagement met de bedoeling de wortels van het onrecht uit te trekken en een einde te maken aan alle geweld.
Mgr. Romero bereidde zijn preken altijd goed voor, ook al had hij bij het uitspreken ervan slechts een kort schema bij zich. Voor hem bestond die voorbereiding uit een tijd van bidden, van luisteren naar informatie over wat er in het land gebeurde, luisteren vooral naar het lijden van kleine mensen, en ook een tijd van lectuur en studie over de Bijbelteksten. Hij wilde catechist zijn van zijn Kerk en van zijn volk. Hij was profeet van Godswege in de aanklacht van zoveel concreet en structureel onrecht en geweld. Hij was solidair nabij zowel bij de slachtoffers van het regime als die van de guerrilla.
Die eenvoudige eerder tere en terughoudende man werd een bezielende goddelijke profeet wanneer hij in zijn kathedraal preekte. Hij beefde van angst wanneer hij aanwezig moest zijn om mensen te redden zoals bijvoorbeeld uit een door het volk bezette kerk, bedreigd door militairen. Maar hij vond sterkte in zijn gebed en in zijn nabijheid bij lijdende mensen.
Hij luisterde naar priesters en naar leken. Hij verdedigde zonder terughoudendheid alle vermoorde priesters. Hij voelde hun pijn en lijden in zijn eigen vlees en bloed. Hij heeft heel veel steun en bemoediging ontvangen van Paulus VI, maar hij was heel ontgoocheld en verdrietig omwille van de negatieve houding van Johannes Paulus II die hem niet verstond.
Mgr. Romero werd vermoord op 24 maart 1980.
In de rijkste wijken van de hoofdstad werd er vuurwerk afgeschoten. De grote meerderheid van het volk weende. En we vroegen ons af: wat nu?
Het leven van Oscar Romero en de weg die hij heeft afgelegd als priester en later als bisschop is een permanente leerschool geweest onder de kracht en het licht van de Geest, een strijd tussen het vasthouden aan de kerkelijke traditie en het zich laten inspireren door de nieuwe geest van Vaticanum II, van Medellín en Puebla.
Een strijd ook vanuit nabijheid bij armoede, miserie en geweld om hoop te betekenen voor zijn volk. Het is voor hem een moeizame weg geweest van telkens nieuwe stappen van groei in trouw aan het Evangelie, trouw aan het beste in de Kerk, trouw aan de armen. Hij blijft een profeet van Godswege voor ons vandaag. Hij is meer dan heilig.
De heilige Oscar Romero, bisschop en martelaar blijft oproepen om ‘Kerk van de armen’ te zijn, die de opdracht heeft om op dienstbare wijze gist te zijn in de integrale bevrijding van alle mensen en van het gehele volk. Mgr. Romero helpt ons om het Evangelie beter te verstaan, zoals het Evangelie ons helpt om ook Mgr. Romero te beluisteren als gids voor ons christen - zijn vandaag. Daar mogen we samen voor kiezen.
Beste mensen, jullie hier, in de parochie die de naam van de heilige Oscar Romero draagt, hebben een grote historische verantwoordelijkheid om van hem te getuigen als wegwijzer voor de kerk en voor ons volk. Mgr. Romero laat jullie niet alleen. Hou vol.
Ludo Van de Velde.
