Alle jaren in de advent, treedt er een Bijbels figuur op de voorgrond, hoewel het evangelie zegt, dat hij liever niet op de voorgrond treedt. Wij hebben het uiteraard over Johannes de Doper.
Johannes, zoon van de hogepriester Zacharia en Elisabeth, de nicht van Maria, zal naast een moment van inkeer in de woestijn, naar de Jordaan trekken om daar te prediken en mensen te dopen. Een figuur als Johannes was in het Palestina van die tijd niet ongewoon. Velen riepen zich uit als profeet en de Romeinse bezetter liet dat oogluikend toe; ze waren wel op hun hoede, want er waren dikwijls relletjes in de straten van Jeruzalem.
Maar Johannes had klaarblijkelijk veel aantrek. Kwam het door zijn armoedige kleding, kwam het door het dopen of kwam het door zijn spreken? Misschien maakte hij de mensen wel bang, door op te roepen om zich te bekeren? Hoe dan ook, velen lieten zich dopen en hoopten dat Johannes, wel eens de beloofde verlosser zou zijn, die eindelijk dat Romeinse juk ging afgooien.
Op de tweede zondag lezen we het verhaal van Jezus’ doop, het moment dat Johannes en Jezus mekaar ontmoetten. Dan valt het stil rond Johannes. Hij werd gevangen genomen, omdat hij kritiek uitte op Herodias, de toenmalige heerser. Johannes, die nog leerlingen had, liet door hen aan Jezus vragen: “zijt Gij het die komen zal, of moeten we een ander verwachten?”. Waarop Jezus antwoordde: “zeg Johannes, wat ge ziet: blinden zien, doven horen, kreupelen lopen en doden worden tot leven gewekt”. Waarna Jezus aan de bevolking zei, dat Johannes niet zomaar een profeet was, maar de grootste. De vraag van Johannes was een logische vraag. Hij riep immers op tot boetedoening en bekering en leidde zelf een ascetisch leven. Jezus riep ook op tot geloof, maar zijn leven was niet zo ascetisch: Jezus liet zich graag uitnodigen en Jezus’ leerlingen dierven zelfs op sabbat aren plukken.
In Marcus 6,14-29 lezen we hoe Johannes stierf. Koning Herodes liet hem onthoofden omdat hij dit beloofd had aan Salome, die voor de koning sensueel danste. Dit is een geliefd thema geweest voor kunstenaars.
Velen theologen en bijbelgeleerden hebben zich bezig gehouden met Johannes. Wat was nu zijn eigenlijke betekenis en wat heeft hij ons nog te zeggen? Hij was in de eerste plaats de voorloper van Jezus. Hij riep op tot bekering en in Lucas 3,11-14 is dit heel concreet: “wees eerlijk en rechtvaardig.” Johannes was zich bewust, dat hij niet het licht was, maar getuigde van Jezus als het licht.
In deze adventstijd speelt licht een belangrijke rol. De dagen worden korter, maar we steken elke zondag een kaarsje meer aan. Nu al zie je veel lichtjes in de straten. Mensen snakken naar licht, zoals bloemen en planten naar licht snakken. Voor christenen is Jezus het licht. Net zoals Johannes mogen we daarvan getuigen. Als christenen zijn we ervan overtuigd dat God in Jezus is mens geworden opdat deze wereld, een wereld van licht mag zijn. Een wereld van licht voor iedereen, ook voor de mensen aan de kant. Bekeren wil ook zeggen, zorg dragen voor de medemens, zoals Johannes dit preekte.
Wij zijn niet het licht, maar getuigen van het licht, opdat we licht kunnen zijn. Johannes, is hier onze inspirator.
Om te eindigen, Johannes wordt afgebeeld met een lammetje. Dit heeft te maken met wat we in Joh. 1,35-37 lezen waarbij hij verwijst naar Jezus en zegt “zie daar het Lam Gods” en dan is de stap naar het beroemde veelluik van Hubert en Jan Van Eyck gezet, die Johannes de Doper wel twee maal op hun beroemde doek afbeeldden.
Kwam van Godswege een man in ons bestaan, Johannes was zijn naam.
Jean-Marie
