In het evangelie van Johannes neemt het evangeliefragment dat we zojuist hebben gehoord een belangrijke plaats in en dat om verschillende redenen. Zijn verhaal over Jezus van Nazareth is nu zo ver gevorderd dat het vooruitzicht van een fatale afloop zo goed als zeker is. De joodse religieuze leiders maken al aanstalten om Hem gevangen te nemen en de volgende tekenen die Hij stelt, zoals de genezing van de blindgeborene en de opwekking van Lazarus, zullen de definitieve afrekening nog verhaasten.
Dat betekent dat zowel voor Jezus als voor de leerlingen een beslissend moment is aangebroken. Er is voor Jezus geen weg meer terug. Niet alleen zijn eigen geloofwaardigheid staat op het spel, maar ook die van zijn Vader en van het Koninkrijk dat Hij verkondigd heeft. Maar moedig en consequent zet Jezus zijn zending voort, goed wetend ‘dat de joden erop uit waren Hem te doden’ (Joh. 7, 1).
Ook de leerlingen staan voor een ingrijpende keuze. Gaan ze Hem blijven volgen tot in Jeruzalem of niet? Aanvaarden ze dat de man die hen geroepen heeft van Godswege gezonden is, of ergeren ze zich zoals die vele anderen aan zijn gedurfde taal. Vanaf het moment dat Jezus spreekt over ‘zijn vlees eten en zijn bloed drinken’ stapelen de misverstanden zich op. En het wordt helemaal dramatisch wanneer ook heel wat van zijn leerlingen de groep verlaten.
Toch vind ik het verrassend hoe sereen en rustig de confrontatie tussen Jezus en zijn apostelen verloopt. Nergens een spoor van krampachtigheid of dwang. Maar wel een duidelijke én ook wel wat pijnlijke vraag: “Wilt ook gij soms weggaan?” Dat is geen tactische of retorische vraag waarvan het antwoord op voorhand vastligt. Jezus wil zijn leerlingen ‘vrij-maken’ van alles wat hen op een verkeerde manier aan Hem bindt. Het is alsof Hij hen wil zeggen: voel je vrij om ook weg te gaan, denk niet dat je Mij móet volgen tot onder het kruis.
Zo ver gaat Jezus in zijn respect voor de twaalf dat Hij voor hen de ruimte maakt om vrij en persoonlijk tot een beslissing te komen. Er is geen sprake van beïnvloeding, er worden geen motieven naar voor gebracht, er is geen enkele verplichting.
Voor Petrus werkt die reactie van Jezus ontnuchterend. Hij beseft dat Jezus hem loslaat en niets doet om hem of de anderen terug te winnen. En dat doet hem begrijpen hoe grenzeloos de liefde is die Jezus hen toedraagt, hoeveel ze aan Hem te danken hebben. En Hij wordt zich pijnlijk bewust welke nauwe band er tussen hem en zijn Meester gegroeid is. Al zijn levensverwachtingen heeft hij, méér dan hij zelf vermoed had, verankerd in die wondere man Gods. Zijn antwoord komt dan ook recht uit zijn hart: “Heer, naar wie zouden wij gaan?” Er is voor hen geen weg terug, er is geen alternatief. Nu Jezus hen alle vrijheid geeft om te kiezen, beseft Petrus meer dan daarvoor dat Jezus het ware Brood is en dat zijn woorden eeuwig leven bevatten.
Welke weg slaan wij in? Ook voor ons zijn er verschillende keuzes mogelijk. Niemand hoeft nog te geloven in deze tijd. Niet-geloven is algemeen aanvaard. Maar misschien maakt die vrijheid ons ook wel wat angstig. Het kan je een gevoel geven van ongeborgenheid, van gebrek aan houvast. Daartegenover staat de drang naar zelfstandigheid. Je blijvend aan iemand binden is moeilijk geworden. Belangeloze inzet lijkt naïef. Geloof hechten aan dingen die je niet kunt bewijzen noemt men onvolwassen. Ja, wat geloven betreft, leven we in een complexe wereld.
Jezus hoeft de dag van vandaag die vraag zelfs niet te stellen: “Wil ook jij soms heengaan?” Heel wat christen gedoopten zijn geruisloos weggegaan en leven zonder God, zonder kerkgemeenschap, zonder gebed en sacramenten. Ja, gelovigen zijn een minderheid geworden.
Hoe kijken we daar tegenaan? Ontmoedigt ons dat? Maakt ons dat pessimistisch? Of zien we dit als een kans om op zoek te gaan naar het waarom van ons gelovig engagement? De twaalf apostelen zijn op de uitdaging ingegaan. Zonder argumenten, zonder garanties voor de toekomst hebben zij ‘ja’ gezegd. Ze hebben zich toevertrouwd aan die man die onbegrijpelijke dingen doet en zegt, maar die hen tegelijkertijd binnenleidt in de werkelijkheid van God. In hun hart is er een warme verbondenheid met Jezus gegroeid.
Mag dit ook aan ons gebeuren. Oorspronkelijk werd ons het geloof aangereikt, voor velen met de moedermelk meegekregen. We hebben erover geleerd in de school, we pratikeerden ons geloof omdat het evident leek. Maar hoe verder je het leven binnenstapt – en je dus ouder wordt – hoe groter de vrijheid en sta je voor de keuze.
Ik denk dat de meesten van jullie gekozen hebben. Kiezen voor God, kiezen voor Jezus en zijn blijde boodschap, is kiezen voor de liefde in al haar rijkdom, is kiezen voor het leven in heel zijn volheid, een leven dat zelfs verder gaat dan het hier en nu. Hoe zwaar die keuze soms ook kan vallen – ik ervaar het regelmatig als man van de kerk – ik weet dat het een goede keuze is die uiteindelijk gelukkig zal maken.
Jan Verheyen, pastoor-deken van onze Pastorale Eenheid Mozes
