De eerste lezing en het evangelie van vandaag hebben een opvallende parallel: in allebei de verhalen zijn er mensen die op hun strepen blijven staan en een bepaald gezag voor zichzelf willen houden. In de eerste lezing is dat Jozua, die boos wordt als er twee mensen in het kamp zomaar op eigen houtje profeteren. Ze waren er niet eens bij toen God zelf aan zeventig oudsten, waaronder Jozua, zijn geest oplegde! In het evangelie wil Johannes enkele mensen verbieden om in Jezus’ naam boze geesten uit te drijven. Zij behoren immers niet officieel tot de groep van leerlingen! Zowel Jozua als Johannes worden gecorrigeerd, de ene door Mozes, de andere door Jezus.
Dat iemand op z’n strepen gaat staan en daarmee tegen een ander zegt dat die z’n mond moet houden en een stapje terug moet doen, dat zal ons bekend voorkomen. Het zal ieder van ons weleens overkomen zijn en we hebben het vast ook weleens zelf gedaan. Het gaat in de lezingen van vandaag dus over herkenbare zaken. De Bijbel is vaak reuze scherp in het aanwijzen van onze heimelijke gevoelens en gedragingen. Staan we, bij het horen van de verhalen, daarvoor open?
De Bijbel wijst ons regelmatig terecht en wil ons corrigeren, maar dat is zeker niet de eerste en belangrijkste bedoeling. Want de eerste bedoeling is dat het Woord van God ons vrijheid geeft. Er is ruimte! God schenkt ons ruimte en wil ons bevrijden uit knellende beperkingen waaronder we moeten leven en die we ook onszelf en anderen opleggen.
In het verhaal uit het boek Numeri, dat we in de eerste lezing gehoord hebben, had Mozes het zwaar en wist hij niet meer hoe hij het volk verder moest leiden. Als antwoord daarop gaf God hem zeventig helpers die allemaal van de geest van God vervuld werden. Dat was een grote opluchting voor de Mozes! En het bleek zelfs nog mooier: ook buiten die zeventig waren er in het kamp nog meer mensen die profeteerden. De twee die dat deden, worden zelfs bij name genoemd: Eldad en Medad. Of het nu officiële of minder officiële hulp is, het maakt God allemaal niet uit, Hij schenkt zijn geest gul aan iedereen die daarvoor openstaat. Mozes begrijpt dat, Jozua moet het nog leren om ruimer te zien, om niet bang te zijn dat zijn eigen autoriteit in de verdrukking komt. Maar hij leert het, dat weten we uit latere verhalen in de Bijbel.
In het evangelie gaat het om hetzelfde. Dankzij Jezus leert ook Johannes dat er zoveel meer vrijheid en ruimte is als we de gaven en bekwaamheden van anderen kunnen zien en op waarde schatten. In plaats van anderen als concurrenten te beschouwen kunnen we er zomaar een nieuw stel medestanders bij krijgen. Het verschil zit in hoe wij naar de ander kijken en hoe we los kunnen komen van onze eigen angst om terrein te verliezen.
Het evangelie van vandaag eindigt heel serieus van toon, en daaruit blijkt dat het hier niet om vrijblijvende aanbevelingen gaat. Als we anderen beknotten omdat we menen dat zij onze bevoegdheden aantasten, dan doen we niet alleen onszelf tekort, maar natuurlijk vooral ook die anderen. ‘Pas op wanneer je een van deze kleinen die geloven aanstoot geeft’, waarschuwt Jezus. Als iemand die in alle oprechtheid iets goeds wil doen daarvoor afgestraft wordt door wie in een hogere gezagspositie staat, die krijgt een lelijke dreun op zijn of haar hoofd. Dat kan die mens zelfs blijvend kwetsen. Daar wordt Jezus nogal kwaad over, en dat kunnen we horen in de krasse uitspraken die Hij doet. Als je aanstoot geeft met je hand, je voet of je oog, dan kun je die ledematen of dat zintuig beter kwijtraken, want de schade die je dan de ander aandoet, maar ook de schade die je aan je eigen ziel oploopt, is veel groter dan die lichamelijke verminking.
In onze omgang met elkaar kunnen we veel goed doen, maar ook veel schade aanrichten. De ander tekort doen is ook altijd jezelf tekort doen. De ander ruimte gunnen betekent vaak ook dat je jezelf bevrijdt van onnodig opgelegde beperkingen. De Bijbel, het Woord van God, wil ons leren wat leven is in vrijheid en verantwoordelijkheid.
Dat we iedere dag meer van die vrijheid mogen proeven.
(Inspiratie: o.a. Tijdschrift voor Verkondiging, Jg. 93 nr. 5, september/oktober 2021)
Jan Verheyen, pastoor-deken van onze Pastorale Eenheid Mozes
