Het evangelie van vandaag eindigt met de wijze woorden: “waar het hart van vol is, loopt de mond van over”. Wat zo veel wil zeggen als: wat je binnenin bezighoudt, daar praat je ook over, dat komt er langs de buitenkant uit bij wijze van spreken.
Maar heb je al eens nagegaan hoe veel spreekwoorden en uitdrukkingen uit de bijbel komen? De lijst is quasi oneindig. Enkele voorbeelden:
- oog om oog, tand om tand à Exodus 21, 24
- parels voor de zwijnen gooien à Matteus 7, 6
- bij de pakken blijven zitten à Genesis 49, 14
- de laatsten zullen de eersten zijn à Marcus 10, 31
En zo kan ik nog wel even doorgaan. Jezus maakte zeer gretig gebruik van beeldspraak en metaforen om iets duidelijk te maken. Zo ook vandaag met het beeld van de balk en de splinter. Het moge duidelijk wezen dat Hij hiermee bedoelt om eerst naar de eigen tekortkomingen te kijken alvorens men die van de ander gaat beoordelen.
Jezus sluit zijn vlakterede, waar we de voorbije twee weken fragmenten uit hoorden, af met concrete aanwijzingen voor de onderlinge liefdesbeleving van zijn leerlingen. Het beeld van de splinter en de balk slaat op de menselijke neiging om voortdurend kritiek te uiten op de naaste. Jezus roept op tot een gulle en verdraagzame levenshouding die overvloedig en vreugdevol uitgedeeld mag worden in overlopende maat.
Op die manier past Jezus de gulden regel toe op de verhouding tussen de mens en God: als de mens overvloedig weet te geven, zal God dezelfde houding aannemen. De christen mag geen blinde gids zijn, maar dient te oordelen vanuit een sterke dosis helderheid over zichzelf. En zelfs als hij denkt een volleerde leerling te zijn, staat hij niet boven de leraar Jezus. Veeleer moet hij erop toezien om gelijk te worden aan Jezus en diens levenshouding aan te nemen.
Het beeld van de splinter en de balk spreekt boekdelen. Wie oordeelt over een ander, kan dat alleen doen vanuit een grote authenticiteit en na een eerlijk gewetensonderzoek. Die innerlijke authenticiteit wordt met nieuwe beelden bevestigd: de vruchten en de boom – het hart als een schat. Wie innerlijk onecht is, kan uiteindelijk geen echt christelijk gedrag ontwikkelen. Spiritualiteit en ethiek zijn in Jezus’ ogen nauw met mekaar verbonden. Het hart is immers een schat van goede of slechte instelling en de mond spreekt volgens de inhoud van die schat. Daarom heeft het geen zin om enkel langs de buitenkant de schijn hoog te houden, zonder vanuit een innerlijke zuiverheid te voelen én te doen wat Jezus zegt.
Komende woensdag begint de veertigdagentijd. Een ideale tijd om hiermee te beginnen en dat innerlijk gewetensonderzoek te voeren. De wijze woorden van Jezus kunnen ons misschien helpen om de werkelijkheid te zien in het juiste perspectief en goed en kwaad van elkaar te onderscheiden. Op weg naar Pasen kunnen wijzelf maar ook anderen, zoals sommige Russische presidenten, hier nog veel van leren.
Gerry Bellekens, bruggenbouwer van onze Pastorale Eenheid Mozes
