Vandaag staat Christus vóór ons, helemaal in het licht! ‘Zijn gelaat begon te stralen als de zon’, hoorden we, ‘en zijn kleed werd glanzend als het licht.’ De drie leerlingen die bij Hem waren, wisten niet meer hoe ze het hadden.
Hoe moeten wij dit verhaal verstaan? Hoe kunnen wij het een plaats geven in ons eigen leven? Waren ze daarboven op die 588 meters hoge berg Tabor, na zo’n stevige klim – want dat is het, ik heb hem zelf ook jaren geleden beklommen – waren die leerlingen van vermoeidheid in slaap gevallen en hadden ze misschien gedroomd? Dromen doen we allemaal, zeggen deskundigen. Maar er is ook een spreekwoord dat zegt dat dromen bedrog zijn, al is dat lang niet in alle gevallen waar. In ons onderbewustzijn spelen dromen wel degelijk een rol. Maar ik wil daar nu niet verder op ingaan.
Er is ook nog een ander soort droomwereld: en dan bedoel ik het visioen. Een visioen is niet zomaar hetzelfde als een droom. Een visioen laat je iets zien, iets beleven dat de woorden en beelden van onze gewone mensentaal te boven gaat; het neemt je mee in een werkelijkheid die boven de onze uitstijgt en die groter, intenser is dat we normaal kunnen bevatten. Zoals visioenen ook een rol spelen in de religieuze wereld van mensen en soms zelfs bepalend zijn voor hun verder leven. Grote mystici uit de kerkgeschiedenis hebben beschreven hoe zij in een visioen een eenwording met Christus hebben ervaren. Jan van Ruusbroeck, die in de middeleeuwen kapelaan was van de Sint-Goedelekerk in Brussel, was zo iemand. Ook van de heilige Teresia van Avila kennen we dergelijke mystieke ervaringen, naast zovele anderen. En er is uiteraard ook de zalige Beatrijs van Nazareth die haar ervaringen heeft neergeschreven in haar boekje ‘Seven manieren van heiliger minne’.
Vandaag, op het feest van de gedaanteverandering van Jezus, gaat het ook om zo’n visioen. Een mystieke ervaring waarin drie van de leerlingen – Petrus, Jakobus en Johannes – zich even boven de werkelijkheid uitgetild gevoeld hebben op een manier die voor hun hele verdere leven bepalend zou worden. Ook de Kerk heeft deze ervaring zo overweldigend gevonden dat zij er, wanneer 6 augustus op een zondag valt, de cyclus van de gewone zondagen voor doorbreekt om ons ook die ervaring te laten delen.
Binnen de Oosterse Kerken heeft men deze ervaring op de berg Tabor zelfs zo belangwekkend gevonden dat de gedachtenis eraan is gaan behoren tot de twaalf grootste feesten die men daar jaarlijks groots viert. Het is een Christusmysterie dat ook veelvuldig op hun iconen is afgebeeld: Jezus, de Heer, stralend in het goddelijk licht! Anders gezegd: Hij, de verrezen Heer, licht voor onze wereld, lichtbaken voor de gehele mensheid.
Ook in de Kerk van het Westen heeft die bijzondere gebeurtenis van Jezus op de berg Tabor een vaste plaats gekregen in de liturgie. Ieder jaar, op de tweede zondag van de Veertigdagentijd, wordt het evangelie van Jezus’ gedaanteverandering gelezen. En daarnaast heeft men dit gebeuren ook nog als feest op een vaste datum geplaatst, 6 augustus, vandaag dus, omdat rond het jaar 400 boven op de berg op 6 augustus de eerste basiliek werd ingewijd als herinnering aan die mystieke ervaring.
In wezen gaat het hier om een paasverhaal, een visioen van Jezus’ verrijzenis: Christus in het hemelse licht, geprojecteerd op Jezus’ aardse bestaan. Als zodanig werd het door drie van de vier evangelisten opgetekend en doorgegeven aan de nog jonge Kerk. De evangelisten wilden daarmee de beproefde en vervolgde christengemeenten van het eerste uur moed inspreken. Dit verhaal wil ons nog eens verkondigen dat Jezus’ levenseinde aan het kruis op Golgota niet is uitgelopen op een fiasco, maar op een verheerlijking door God.
Dit feest kan daarom ook aan ons in deze tijd een nieuw perspectief geven, bedoeld om ons te bemoedigen. Want terwijl er in de voormalige missielanden in Azië en Afrika bloeiende kerkgemeenschappen zijn ontstaan, is het christendom in onze streken ernstig verschraald. Het licht van Christus lijkt hier soms verduisterd. Ja, een grote en soms donkere wolk lijkt het licht van God in de weg te staan.
Ook in het evangelie van vandaag was er sprake van een wolk. Het was dan wel een lichtende wolk en uit die wolk klonk een stem: ‘Dit is mijn Zoon, de Welbeminde, in wie Ik mijn behagen heb gesteld: luistert naar Hem’. Bij het horen van die stem dreigden Petrus, Jakobus en Johannes na dat geweldig visioen het zicht op Gods licht kwijt te geraken. Vol schrik wierpen ze zich ter aarde neer. Maar Jezus kwam naar hen toe, raakte hen aan en zei: ‘Staat op en weest niet bang!’Eigenlijk wilde Hij zeggen: in deze droom zit geen bedrog! ‘Ik ben het licht der wereld’, had Hij hen ook gezegd. En dat licht wijst ons de goede weg.
En daarom zijn wij wekelijks in de kerk en vieren we eucharistie als teken van Zijn aanwezigheid, een innerlijke afglans van God! Ik wens jullie allemaal die ervaring!
Jan Verheyen – Lier
Gedaanteverandering van de Heer – 06.08.2023
(Inspiratie: o.a. Het Woord delen. Preeksuggesties aansluitend bij de Zondag vieren, Lezingencyclux jaar A 2022/2023; Willem Jan Otten, Zondagmorgen - over het missen van God, Skandalon 2022)