Dit gesprek van Jezus met de Samaritaanse vrouw is de eeuwen door een bron van inspiratie geweest voor kunstenaars, maar ook voor exegeten, Bijbelkenners die ieder op hun eigen wijze dit verhaal hebben uitgelegd. Want dit verhaal staat bol van de symboliek. Maar laat ik het eenvoudig houden.
In een land met grote hitte zijn plaatsen waar water gehaald kan worden belangrijk en kostbaar. Het zijn ook sociale verzamelplaatsen waar men de laatste nieuwtjes uitwisselt, toch in de tijd van Jezus. We ontmoeten Hem als Hij moe van de hitte overdag rond het middaguur zomaar plaats neemt bij de bron van Jakob. Hij is er blijkbaar niet alleen, want een Samaritaanse vrouw komt op dat ongebruikelijke tijdstip water putten. Ja, een ongebruikelijk uur om op het heetst van de dag met water te willen sleuren.
Wat zich dan voltrekt, is niets anders dan een diep, rijk en helend gesprek dat zich tussen Jezus en de vrouw afspeelt. Het water halen blijft centraal staan, maar reikt in steeds meer naar binnen gerichte cirkels tot in het diepste van het menselijk hart. Als concentrische kringen voert deze ontmoeting tot een geloofsproces dat uitmondt in een geloofsovergave. Zij wil water halen, Jezus wil levend water geven. Zij denkt aan de put van Jakob, bij Jezus gaat het om de bron die Hijzelf is en die Hij in haar wil doen opborrelen. Misverstanden liggen voor de hand omdat ze zo duidelijk op verschillende niveaus spreken en elkaar anders verstaan.
Het gaat er uiteindelijk om Gods gave te zien en te leven van het levend water dat Jezus geeft. En daarvoor is alleen openheid en ontvankelijkheid nodig. Jezus wil die vrouw uitnodigen het reservoir van haar hart te openen. Eerst probeert ze nog te ontwijken, maar er is geen ontkomen aan. Hij, de Heer, die vreemdeling en Jood, weet alles van haar. Hij wacht er enkel op tot zij dit inziet, het erkent en in Hem gelooft als Heer en Messias.
Jezus voert dit pastorale gesprek op subtiele wijze, heel behoedzaam. Hij weet de juiste woorden en het goede moment te vinden en af te wachten tot de vrouw uit zichzelf haar dorst naar levend water in Hem gerealiseerd ziet. Dat Hij het is die haar reinigt, verkwikt en laaft als de bron waaruit zij, nieuw, kan gaan leven. De situatie is op het einde omgedraaid. Zij verkondigt Hem als Heer en Messias aan de Samaritanen. Zij lopen achter haar aan, maar nu om bij Jezus terecht te komen. En zij, de vrouw, vergeet haar kruik. Het vergankelijke water van de put is inderdaad in haar geworden tot een bron die haar doet leven.
Wat kan dit verhaal voor ons betekenen? Wat wij ermee kunnen is dat het herkenbaar is, ook voor ons. De kracht van het evangelie is geen historie, geen geschiedenis. Iets wat eens, ooit geweest is. Het speelt voor ons nú. Ook wij hebben dorst. En waar halen wij water dat voldoet om die dorst te lessen? Kraantjeswater dat voor even onze lichamelijke dorst lest of de bron van levend water dat ons innerlijk levensonderhoud laaft?
Misschien herkennen we ons in de angst en de verborgenheid van de Samaritaanse vrouw om ons werkelijk voor Jezus te openen; om ons ware ik voor Hem open te stellen en ons zelfs aan Hem over te geven… Nemen wij genoegen met put-, bronwater of kraantjeswater? Weet dan wel dat de Heer ook ons kent, Hij weet alles van ons en ook voor ons neemt Hij de tijd en het geduld om ons het echte water te geven dat alleen kan voldoen: Hijzelf. Hij kent ons zoals we zijn. Hij kijkt dwars door ons heen.
Ooit zijn wij gedoopt. Door het water en de heilige Geest zijn wij tot nieuw leven in Christus geboren. Het gaat om dat blijvend, duurzaam watermerk. We zijn geroepen om uit die verbondenheid te leven. Deze zondag is daarom vanuit de voorbereiding van de jongvolwassen doopleerlingen, de catechumenen die in de Paaswake zullen gedoopt worden, toepasselijk op de thematiek van het doopsel.
Zelf zijn wij ook op weg naar Pasen. Jezus heeft er alles voor over gehad om vanuit de diepste put van het menselijk lijden en in solidariteit met alle menselijke dorst zelf dorst te lijden op het kruis en daarmee onze dorst te lessen. Hier vraagt Hij de Samaritaanse: ‘geef Mij te drinken.’ Op het kruis zegt Hij: ‘Ik heb dorst.’ Hijzelf, het levend water in persoon, maakt dit waar door zijn verrijzenis. Een waterval van stromend, levend water voor heel de wereld.
In de wereld van vandaag is een stortvloed van dit water nodig. Kunnen wij, willen wij ‘waterdragers’ zijn?! De Samaritaanse maakte het waar. Doen wij evenzo!
Jan Verheyen – Lier.
3de zondag in de Veertigdagentijd A – 12.03.2023
(Inspiratie: o.a. Het Woord delen. Preeksuggesties aansluitend bij ‘De zondag vieren’, Lezingencyclus jaar A 2022/2023, Berne Media)
