Samenvattend overzicht van de tekst
Ps. 139 is een vreugde voor het hart. De auteur van de bijdrage las ooit een commentaar van Paul Tillich op deze psalm die hij hier als leidraad gebruikt. De psalm blijkt dan niet alleen een zorgeloos genieten van een vertrouwvolle, liefderijke God te verwoorden. De auteur leest er het angstig wegvluchten in voor zoiets onvoorstelbaars als de oneindige barmhartigheid en vergevingsgezindheid van God waaraan hij zich uiteindelijk toch zal overgeven. Het vraagt heel wat moed zich te laten kennen en zich toe te vertrouwen aan iemand die alles van ons weet.
Niet vluchten dus, maar durven geloven in Gods liefde.
In wat volgt wordt elk van de zes strofen uit de vertaling Oosterhuis- van der Plas toegelicht.
- strofe 1: De volkomen rust van het door en door door God gekend zijn. Tevens stilte voor de storm?. Laat nu strofe 1 rustig hardop voorlezen.
- strofe 2: Vluchten kan niet meer; aan U kan ik niet ontkomen: Gij ziet mij overal. Hoe zou ik voor U niet beven! Vluchten naar boven kan ik niet en de werkelijkheid idealiserend achter mij laten. Vluchten naar beneden evenmin: er niet meer willen zijn omdat door mijn toedoen heel wat misloopt. Vluchten van oost naar west ook niet: het is het vluchten in werk en activiteit, in het verleden (dat zoveel beter was!) of in de toekomst (die er nog niet is). Laat nu strofe 2 rustig hardop voorlezen.
- strofe 3: Vluchten in verwondering en meditatie: de verwondering om het raadsel van mijn ontstaan in de moederschoot… intussen word ik niet meer bij mijn beperkte en gebroken bestaan geconfronteerd. Laat nu strofe 3 rustig hardop voorlezen.
- strofe 4: Eigenlijk weet ik nog niets van U. Al de overpeinzingen brachten mij tot het besef dat ik nog niets van U weet… Laat nu strofe 4 rustig hardop voorlezen.
- strofe 5: Een plotse uitbarsting van woede om het besef dat de slechteriken en moordenaars zich tegen God keren, hem haten. Waarom zou ik hen dan niet haten, ik die in bewondering sta voor uw grootheid? Dit is de venijnigste manier om God te ontvluchten: gewoon naast hem gaan staan en menen dat wie hem haat, ook mij haat en omgekeerd.
Mijn kwaadheid en haat zijn door Hem dan ook 100 % goedgekeurd!
Deze strofe schrappen uit de psalm kan betekenen dat de grootste zonde waartoe religie aanleiding kan geven (nl. religieus fanatisme en geweld goedpraten vanuit het besef ‘Gott mit uns’) kritiekloos aanvaard wordt. Denk aan de kruistochten en brandstapels voor ketters of in kwesties als abortus of euthanasie de eigen opvatting vanuit God goedkeurend toedekken. Laat nu strofe 5 rustig hardop voorlezen.
- strofe 6: Vluchten hoeft niet meer. Alsof de psalmist geschrokken is van zichzelf vervalt hij in een complete rust: hij zwijgt en bidt: “Peil nu maar mijn hart en ken mij, God…” Laat nu strofe 6 rustig hardop voorlezen.
Guido Debonnet
Zie ook notities A4 (word), notities A4 (pdf), notities A5 (pdf)
en bijlage A4 (word), bijlage A4 (pdf) en bijlage A5 (pdf)
