Greet Heylen toont een slide van de gsm van Johan Van Steen." De gsm werd uiteindelijk teruggevonden, met gebroken scherm, maar de achtergrondfoto met een Boeddhabeeldje lichtte nog op". Het gebroken scherm én de foto werden het symbool van hoe terreur kan samen gaan met liefde die dit overstijgt. Zelfs in een dergelijke extreme situatie, hebben we altijd de keuze om te kiezen voor liefde in plaats van voor haat. Dat schreef Kristin Verellen neer in het gedicht “We hebben de keuze”. Ze las het twee weken na de aanslagen voor, toen ze samen met andere slachtoffers van de aanslagen, te gast was in het koningshuis:
De keuze is eigenlijk simpel.
Of we stappen in de neerwaartse spiraal van geweld die geweld oproept.
Of in de opwaartse spiraal van geweld die liefde ontketent.Liefde die alles overstijgt.
Het volstaat te herinneren waar we vandaan komen en waar we terug naar toe bewegen.
Ons te ontdoen van alle vormen waarmee we ons identificeren.En dan voelen we waar het eigenlijk om draait.
De aarde draait om z’n as.
Een mensenleven draait om liefde.
Liefde die licht en schaduw omarmt.
Daar begint het, en daar houdt het op.
“We hebben de keuze – We have the choice” werd de naam van de organisatie die eruit voortkwam. Al heel gauw kwamen er vragen van andere lotgenoten en andere organisaties om dat eenvoudige ritueel van die cirkels ook bij hen te gaan begeleiden. Kristin en haar vrienden gingen daar op in. Dat werd het begin van het burgerinitiatief. Intussen is: “We have the choice” uitgegroeid tot een vzw, die voor een stuk ondersteund wordt, en waar een hele ploeg vrijwilligers aan verbonden is, die wekelijks ergens in België een cirkel gaan begeleiden.”
“Wat is dat eigenlijk zo’n cirkel? Het is heel eenvoudig samen zitten in een cirkel, in stilte. Voor veel mensen is dit al ongewoon. We zijn niet gewoon om samen stil te zijn. Na die stilte worden deelnemers uitgenodigd om te delen over wat hen echt bezig houdt, echt raakt, over wat hen dankbaar maakt, over hun verdriet, over hun worstelingen. Vooral gaat het over wat op dat moment naar boven komt, en ook over wat polarisering in onze maatschappij en geweld met ons doet. Het delen is geen dialoog. Er wordt gedeeld naar het midden van de cirkel, dat vaak mooi is ingekleed. Na het delen van iemand is er gewoon stilte. Er zijn ook mensen die niet delen. Dat hoeft ook niet. Gewoon in stilte aanwezig zijn is genoeg. Een cirkel eindigt na een uurtje opnieuw in stilte. Hoe simpel het ook is, de mensen voelen zich heel diep verbonden met elkaar, door samen te zitten, te delen over wat echt raakt. Er is ook veel ruimte om te luisteren, en misschien maakt dat ook een beetje het verschil.”
"In de verdere uitbouw van “We have the choice” wordt gefocust op plaatsen waar het meest het verschil kan worden gemaakt. “We werken met groepen van jongeren, in en buiten scholen. Voor hen zetten we soms ook langere trajecten op, soms in samenwerking met een andere organisatie. De cirkel is dan vaak het begin- en eindpunt van het traject, dat kan gaan over: zingeving, persoonlijke ontwikkeling, diversiteit. Dat zijn thema’s waar cirkels zich heel hard toe lenen.”
“Ook richt de werking zich tot volwassenen. Ook daar gaat het om multiculturele groepen. Deze cirkels zijn vaak gekoppeld aan de ramadan. Na de iftarmaaltijd zijn mensen van de moslimgemeenschap er samen met andere mensen, die instromen. Dat is een heel mooi moment van ontmoeting, vooral wanneer blijkt dat er zoveel herkenning is bij mekaars verhalen, als mensen onder elkaar. Er zijn ook nog steeds cirkels in middens van slachtoffers en daders. Ook cirkels in gevangenissen zijn een heel mooi gebeuren. Zo zei een gevangene: “Dit is de eerste keer dat ik me echt gezien voelde als mens, in plaats van enkel als dader.” Cirkels worden ook begeleid in het kader van rouw of een herdenking of een belangrijk overgangsmomenten…. Ten eerste telkens op 22 maart. Maar het kan ook op alle belangrijke andere momenten van een overgang zijn. Ook zijn er cirkels om het brede publiek te laten kennismaken met de kracht van iets eenvoudigs als de cirkel. Zelfs in organisaties en bedrijven worden cirkels gehouden. Het is een moment van stilte in de ratrace van heel het bedrijfsleven, dat toelaat om gewoon samen te zijn en authentiek te communiceren met elkaar. We zien cirkels dus als helende rituelen om stil te staan en te delen van mens tot mens op belangrijke momenten.”
Greet Heylen verwijst tenslotte naar de website en naar het boek “Waar blijf ik met dat licht van mij”. De man van Kristin Verellen was een gepassioneerd fotograaf en had altijd de droom om met zijn foto’s naar buiten te komen. Dat is er tijdens zijn leven niet van gekomen. Tijdens haar rouwperiode heeft Kristin gedichten geschreven, als manier om met de intense pijn om te gaan. Haar gedichten en de foto’s van haar man hebben geleid tot het boek.
Vanuit het publiek werden enkele ervaringen ingebracht en ook enkele vragen gesteld: Waarin bestaat jullie begeleiding? Zit er een verschil in dynamiek tussen groepen van mensen die elkaar kennen of die elkaar niet kennen? Reiken cirkels een thema aan? Brengen cirkels echt verandering? En wat met de vertrouwelijkheid van wat er gedeeld wordt?
“Cirkels worden telkens met 2 – 3 personen begeleid. De begeleiders ontvangen de mensen en geven uitleg over het verloop. Ze nemen ook zelf plaats in de cirkel en vormen zo een soort van resonantieveld waarbij mensen voelen: hier kan ik stilvallen, tot rust komen, iets wezenlijks inbrengen. De begeleiders nemen een bepaalde houding aan en dat blijkt het verschil te maken. De begeleiders worden ook gedurende een dag opgeleid. Daarin komt aan bod hoe het werkt en worden handvaten gegeven om zo’n cirkel aan te pakken”.
“Het maakt ook groot verschil of mensen elkaar kennen of niet. In een bestaande groep speelt er al een eigen groepsdynamica, waardoor het soms moeilijker is voor mensen om zich kwetsbaar op te stellen. In zo’n groepen is een langer traject nodig, waar het dan ook gaat over verbindend communiceren en ook de organisatiecultuur wordt bekeken. Er wordt ook altijd een thema aangereikt, dat verbindend is op dat moment. Een organisatie zal ons ook roepen wanneer de werking vastloopt door burn-out of diversiteit bijvoorbeeld. Of conflicten op school. Daaruit start het delen van mensen.”
“Het directe effect van de cirkels is dat mensen verbondenheid voelen en zich geraakt voelen. Voor sommige mensen is het een eerste kennismaken met een heel andere manier waarop je ook kan samenzijn en de nieuwheid van die ervaring kan heel diep indruk maken. Wat het effect daarna is, is moeilijk aan te geven. De cirkel zet iets in gang dat mensen niet helemaal kunnen vatten. Ze voelen we aan dat het iets wezenlijks is, dat ze dat op een of andere manier moeten vorm geven in hun leven. Het raakt aan zingeving. Er zijn nog veel andere manieren dan de cirkel om dit soort contact tussen mensen te krijgen, maar de cirkel is er zeker één van.”
Redactie: Rita Boeren
