Met betrekking tot “migratie en diversiteit” wil Attent de vaak gehanteerde problematiserende taal ombuigen tot een positiever klimaat tegenover mensen met een migratie-achtergrond. Vanuit een actiegerichte spiritualiteit van gastvrijheid, gericht op verbondenheid in diversiteit, wil Attent een meerwaarde bieden voor organisaties, pastorale eenheden, gelovigen en bisdombeleid.
Leden van de werkgroep zijn:
Vinus Bleyen - Eric Bochar - Rita Boeren - Ella Deweerdt - Yamina Essabri - Thomas Hendrikus - Ninia Lucas - Paul Lansu - Dorina Pagliaro.
Waar gaan we van uit als we het begrip "Gastvrijheid" gebruiken?
De vreemdeling liefhebben
Onderweg zijn, als vreemde in een land onderdrukt worden en uit die benauwdheid bevrijd worden, gastvrijheid verlenen en ontvangen, de vreemdeling liefhebben, het is een basisgegeven in de bijbel en een verhaal van alle tijden.
In katholieke kerk was de Eerste Wereldoorlog de aanleiding voor paus Benedictus XV (1914-1922) voor het uitroepen van de eerste Werelddag voor de Vluchtelingen. Hij wilde uiting geven aan de solidariteit van de katholieke Kerk met vluchtelingen en vroeg tegelijk aandacht voor hun lot.
Eenzelfde urgente bekommernis deelt Paus Franciscus, die na zijn bezoek aan het eiland Lampedusa in juli 2013, vroeg om de Werelddag van migranten en vluchtelingen voortaan prioritaire aandacht te geven. In de Boodschap bij de Werelddag van 2018 roept hij op tot een viervoudige strategie om asielzoekers, vluchtelingen, migranten en slachtoffers van mensenhandel de vrede te laten vinden die ze zoeken.
Het gaat erom hen te verwelkomen, te beschermen, te bevorderen en te integreren. [1]
Verwelkomen roept op tot uitbreiding van legale toegangswegen en tot het niet langer wegduwen van migranten en ontheemden naar landen waar ze worden vervolgd en gewelddadig worden. Het vereist ook een evenwicht tussen onze bezorgdheid voor nationale veiligheid en het zorgen voor fundamentele mensenrechten. De Bijbel herinnert ons eraan: “Vergeet niet om gastvrijheid te tonen aan vreemden, want door dit te doen hebben sommige mensen gastvrijheid getoond aan engelen zonder het te weten." (Hebr. 13,2)
Beschermen heeft te maken met onze plicht om de onschendbare waardigheid van degenen die op de vlucht zijn voor echte gevaren op zoek naar asiel en veiligheid te erkennen en te verdedigen en te voorkomen dat ze worden uitgebuit. Met name kunnen vrouwen en kinderen zich in een situatie bevinden die hen blootstelt aan risico's en misbruiken die zelfs tot slavernij kunnen leiden.
Bevorderen betekent: de integrale menselijke ontwikkeling van migranten en vluchtelingen ondersteunen. Hiertoe behoort de toegang tot alle onderwijsniveaus voor kinderen en jongeren.
Integratie betekent dat vluchtelingen en migranten volledig kunnen deelnemen aan het leven van de samenleving die hen verwelkomt, als onderdeel van een proces van wederzijdse verrijking en van vruchtbare samenwerking, ten dienste van de integrale menselijke ontwikkeling van de lokale gemeenschap. Paulus drukt het "U bent niet langer vreemdelingen en ontheemden, maar medeburgers met Gods volk." (Ef. 2, 19)
In de Boodschap bij de Werelddag voor migranten en vluchtelingen 2019 voegt paus Franciscus toe: “Wanneer we deze werkwoorden in de praktijk omzetten, dragen we bij aan de opbouw van de stad van God en van de mens; we moedigen de integrale ontwikkeling aan van alle mensen en we helpen tegelijk de wereldgemeenschap de doelstellingen van een duurzame ontwikkeling te bereiken die ze zichzelf heeft opgelegd en die anders heel moeilijk bereikt kunnen worden”.
“Wat er op het spel staat, is dus niet alleen de kwestie van de migranten. Hier gaat het over ons allemaal, over het heden, over de toekomst van de mensen en van de mensheid. Vooral de heel kwetsbare migranten helpen ons de tekenen des tijds te lezen. Via hen roept de Heer ons op tot een bekering: dat wij ons bevrijden van uitsluiting, van onverschilligheid en van een wegwerpcultuur. Via hen nodigt de Heer ons uit om ons het christelijke leven helemaal en opnieuw eigen te maken, iedereen volgens zijn eigen roeping, en zo een wereld helpen tot stand te brengen die beantwoordt aan het project van God.”
Integrale menselijke ontwikkeling bevorderen
Migratie is in onze samenleving al vele decennia een feit. Onze steden evolueren naar superdiversiteit. Dat betekent niet alleen dat er steeds meer etnisch-cultureel verscheiden groepen aanwezig zijn, maar ook dat binnen elke groep de verscheidenheid toeneemt. Dit vraagt om sterker en voortdurend open, sensitief gesprek, waarbij oprechte interesse voor elkaar wordt betoond, vanuit een waarderende benadering.
Zo kijken we ook naar cultuur, niet als een vaststaand geheel van betekenissen en waarden, die richting geven aan het concrete handelen, maar als een veranderende dynamiek, die uitgaat van de interacties binnen een bepaalde groep, tussen groepen, de bredere samenleving en haar instituties.
Daarin willen we zoeken naar wat het vandaag hier betekent om als mens, van waar ook gekomen, tot integrale ontwikkeling te komen.
Zo voelen we ons in de eerste plaats opgeroepen om “naar buiten” te gaan, om opnieuw te gaan ontdekken: wie zijn vandaag de groepen die in de buurt wonen? Waar zijn er (al) banden? Hoe kunnen we verbinding leggen, in gelijkwaardigheid en solidariteit? Waar kunnen we elkaar ontmoeten? Wat zijn de maatschappelijke problemen in de buurt, waar we samen - op weg naar een nieuw wij – aan kunnen werken? Waar kunnen we samen opkomen voor het recht van de zwaksten? Met andere woorden: we willen proeftuinen van solidariteit in diversiteit creëren.
[1] De Dicasterie voor de bevordering van de integrale menselijke ontwikkeling - sectie Migranten en Vluchtelingen werkte bij deze vier werkwoorden een 20-puntenplan uit. De punten werden pastoraal geformuleerd en meer formeel ingebracht als standpunt van het Vaticaan bij de onderhandelingen voor de VN Global Compact for Migration, ondertekend op 19 december 2018. Meer informatie: https://migrants-refugees.va/
