Twee keer per jaar organiseert de Attent werkgroep Ecokerk een Ecokerkraad. Op deze open ontmoeting stellen telkens vier sprekers een werking of initiatief voor en worden ideeën en tips uitgewisseld. Het zijn telkens nieuwe stimulansen om lokaal actiever in te zetten op integrale ecologie. Dat kernbegrip van paus Franciscus in de encycliek Laudato Si uit 2015 laat zich omschrijven als: antwoorden zowel op de “schreeuw van de aarde” als op de “de schreeuw van de armen” (LS nr. 49) Op zaterdag 18 oktober vond de achtste editie plaats in Ekeren. Lees het hele verslag, of ga via onderstaand menu naar een van de deelthema's.
Patrick Naulaerts, coördinator Ecokerk, opende met de Video van de paus van september 2025. De video formuleerde deze keer de gebedsintentie “Voor onze relatie met heel de schepping”. Je kan ze hier bekijken (1’59). Zo roept ook deze Ecokerkraad op om elkaar duurzaam te inspireren om de zorg voor elkaar, de globale samenleving en het geheel van de schepping op te nemen.
Vervolgens blikt hij tevreden terug op net afgelopen ecokerk-campagne ‘Knooppunten van hoop’ (1 september – 4 oktober). Door de klemtoon duidelijk te richten op hoop en positieve stappen die worden gezet, kan echt vooruitgang worden gemaakt. Meerdere initiatieven waren zo’n hoopvolle stap: de meditatieve wandeling op 1 september in Boechout, de eucharistieviering in de kathedraal op 7 september, de interactieve lezing van ecotheologe Kelly Keasberry op 25 september, de familiedag in voedselbos De Honingraat in Oud-Turnhout op 4 oktober. Vaak werd ook een Laudato Si boom aangeplant, een toekomstig knooppunt van hoop. De campagne moedigde immers aan met een wandeling de Laudato Si bomen met elkaar te verbinden en stil te staan bij de zorg voor de aarde. Tenslotte toonde Patrick Naulaerts de terugblik van Otheo op de klimaatmars van zondag 5 oktober, die eerst gelovigen samenbracht voor gebed voor de schepping. Je kan de reportage hier bekijken (3’30).
Klimaat, ecologie en duurzaamheid in de Protestantse Kerk
Aletta Rambaut, medewerker voor Ecokerk Bisdom Gent, is sinds kort lid van KidS, de denktank ‘Kerk in de samenleving’ (KidS) van de Verenigde Protestantse Kerk in België (VPKB). Thema’s zijn: migratie, vluchtelingen, vrede, de situatie in Palestina en Israël, racisme, kerk en politiek, lgbtqi+ en het thema klimaat, ecologie en duurzaamheid. Dat laatste is een prioriteit, zegt Aletta Rambaut: “We willen instaan voor een goed rentmeesterschap, opkomen voor de schepping en de armen vanuit de Bijbel. Als protestanten zijn we een minderheidskerk, wat ons open maakt voor samenwerking met vele anderen. Het gaat niet om de redding van de mens alleen, maar van de hele schepping. Het is een integraal geloven, waarbij alles in inbegrepen. “Zorg voor alles wat ademt en leeft” moet de kerk een zorg zijn. Dat vraagt om een bewustwording naar binnen en naar buiten”.
Zo groeide ook de band tussen de VPKB en de Stuurgroep Ecokerk, die in 2005 werd opgericht. KidS vindt ook inspiratie in Nederland (Groene Kerken en Micha) en in Frankrijk (KidS werkt op nationaal niveau). Sinds 2014 vieren protestantse gemeenten een “scheppingszondag”. Voor de liturgie maken ze gebruik van het materiaal van Ecokerk. In het licht van de VN-klimaatconferentie in Parijs in 2015 werd in Brussel een dienst gehouden door katholieken, orthodoxen en protestanten samen. Laudato Si heeft ook bij protestanten impact gehad met begrippen als ‘integrale ecologie’ en slagzinnetjes als: “alles hangt met alles samen,… In 2022 werd een klimaatsynode “Kies voor het leven” gehouden. De synode wilde in beide landsdelen een halftijdse ecopastor, maar die vraag werd niet gerealiseerd. Activiteiten kwamen er wel: planten van Laudato Si-bomen, stilte- en spiritualiteitswandelingen, op bezoek gaan bij bv. een bioboerderij of een samentuin,… Verder ook gespreksavonden ingericht en aan Bijbelstudie gedaan of werden samenkomsten ingericht rond de boeken ‘Groene theologie’ (Trees van Montfoort) en ‘Geworteld in verbinding’ (Kelly Keasberry). Dankzij Oicocredit is ook duurzaam investeren mogelijk.
Van kosmisch scheppingsgeloof tot barrevoetspad
Kenny Brack, gardiaan van het minderbroeder-kapucijnenklooster in Meersel-Dreef opent kordaat: “Trap niet in de valkuil om met hedendaagse ogen te kijken naar de ecospiritualiteit van Franciscus van Assisi.” Hij licht toe: “Als hij sprak over schepping, sprak hij niet over natuur of over ecologie, maar over godsverbondenheid. Zijn beleving kan ons wel helpen vandaag.” Daarvoor reikt Kenny Brack enkele denkpistes aan van Michel Hubaut en Jean Bastaire, straffe denkers in de franciscaanse traditie. Ze onderzochten welk type mens er nodig is om op de juiste manier beheerder te zijn van de aarde. Franciscus stelt dat de schepping zich aan de mens openbaart als een spiegel van God. God is mooi en de schepping dus ook. Als mens genieten we van die schoonheid, en houden we die schepping ook mooi. De aarde juist beheren kan enkel door God centraal te stellen.
Franciscus zag het universum als een ladder om tot bij God te komen. Het gaat bij hem om een fraterniteit die de hele kosmos omvat. Dat maakt zijn zonnelied, nu 800 jaar oud, zeer duidelijk. Alle schepselen ziet hij symbolisch en geeft hij antropomorfe eigenschappen mee: zuster water, broeder zon,… Voor Franciscus is alles gave van de kosmos. Je probeert die gave niet bezitten, maar er dankbaar van te genieten. Franciscus wil leven zonder eigendom of bezit, want in bezit ligt de wortel van de zonde. Als je God niet (langer) ziet als bron van alles, en terzijde laat, dan begin je te denken dat je zelf de baas bent. Dan begin je met het toe-eigenen van dingen. Vervolgens krijg je schrik om dat bezit te verliezen en je gaat met geweld reageren om het te behouden. Franciscus kiest radicaal anders: hij wil alleen maar ontvangen. Vandaag hebben we dus ook een zuiver hart nodig, dat zich niets toe-eigent. Zo’n hart kan werkelijk ingaan tegen de consumptiemaatschappij. Deze ecologische revolutie vraagt om houdingen van: bewonderen, dankzeggen en aanbidding.
Je geeft je rekenschap van de bron, maar ook van het doel: de volheid van God. Franciscus visie op de kosmos was ook christologisch en gebaseerd op de theologie van Paulus (Kol.2, 9-10). Ook voor Franciscus gaat ‘heil’ veel verder dan dat van de mens alleen. Heil is voor het geheel van de schepping. In Christus komt al het zichtbare en onzichtbare samen; de kosmos is “de grootste wieg”. Kenny Brack wijst er dat dit een andere theologische visie dan de visie de aarde ziet als een gevallen schepping, waarbij Christus de nieuwe Adam is, die de verbroken relaties herstelt. Het gaat niet om een gevallen schepping, maar wel over hoe we die schepping voltooien. Dat zingt Franciscus uit. Wij zijn geroepen om ‘tuinier’ en ‘zanger’ van de schepping te worden. Dan kan de aarde zich ontplooien. Dan is het een ander leven, niet een minder leven. De eucharistie is het zaad van die verandering, want die toont ons al dat andere beeld van de kosmos. Tenslotte wijst Kenny Brack er op dat Franciscus van Assisi zijn respect voor alle schepselen nooit heeft gescheiden van sociale rechtvaardigheid. Daarom zingt hij ook over vrede: dat is één en dezelfde beweging. En als hij de opdracht hoort ‘herstel mijn kerk’ gaat dat ook over meer: aan de slag gaan met mensen, met alle schepselen, met alles daarrond, de planeet aarde!
“Het belevingscentrum wil bezoekers daarvan iets laten voelen, zien, gewaarworden. En als ze dan beginnen denken, reiken wij iets aan van de spiritualiteit van Franciscus. Ook in het Mariapark, tegenover het klooster, doen we dit. Naast twee Laudato Si-appelbomen – waar mensen echt rond samenkomen en ook appels plukken - is er een franciscaans labyrint”. Dit jaar werd een barrevoetspad geopend. Kenny Brack ontdekte dat je met Bijbelse verwijzingen over aarde en voeten twee bladzijden kan vullen. “Met blote voeten voel je zoveel meer, zeker als je de verschillende soorten ondergrond verkent. En als je voeten te vuil worden, is er een waterkraantje geplaatst, om je voeten te wassen…”
