Sinds 28 november 2014 gaat de Diocesane Commissie Rechtvaardigheid en Vrede en Heelheid van de Schepping (CRVHSS) - Bisdom Antwerpen verder onder de naam "ATTENT", Netwerk voor maatschappelijke inzet in het bisdom Antwerpen. Ook het Ecoteam maakt hiervan deel uit. Hieronder schetsen we kort de werkwijze en doelstellingen van de voormalige CRVHS.
1. De oorsprong van de Commissie Rechtvaardigheid en Vrede en Heelheid van de Schepping (CRVHS) gaat terug naar het einde van het Tweede Vaticaanse Concilie. Voornamelijk de Pastorale Constitutie Gaudium et Spes, over de Kerk in de Moderne Wereld, riep alle gelovigen op zich actief in te zetten voor rechtvaardigheid en vrede. De visie en missie van de CRVHS kadert in de Sociale Leer van de Katholieke Kerk die o.m. teruggaat naar de Encycliek Rerum Novarum. De sociale leer van de katholieke kerk stelt de menselijke waardigheid en onze individuele verantwoordelijkheid centraal.
2. Het Charter van de Commissie is de Encycliek Populorum Progressio van Paus Paulus VI van (Pasen) 26 maart 1967 waarbij ontwikkeling, rechtvaardigheid en vrede als drie onafscheidelijke aspecten gezien worden van éénzelfde problematiek. De naam van de Commissie is tegelijkertijd haar programma. De waardigheid van elke persoon staat daarbij centraal. In januari 1967 werd door Paulus VI de Pauselijke Raad Rechtvaardigheid en Vrede opgericht en werden alle diocesen aangespoord soortgelijke raden of commissies op te richten.
Tijdens het Jaar van de Rechtvaardigheid, in 1975, werd voor het bisdom Antwerpen een Commissie samengesteld.
3. Sinds 1989, op het Europese Oecumenische Proces in Bazel, werd aan de termen ‘rechtvaardigheid’ en ‘vrede’ het begrip ‘heelheid van de schepping’ toegevoegd. Sinds 2005 hebben de Belgische bisschoppen aan het Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede de opdracht toevertrouwd om ook de zorg voor de schepping uitdrukkelijk op te nemen in de werking van de kerkgemeenschap. Een visie rond ecologie en spiritualiteit moest uitgewerkt worden en er moeten wegen gezocht worden om deze visie in de praktijk te brengen.
In januari 2009 is voor het bisdom Antwerpen een Ecoteam van start gegaan.
4. De Commissie moet het oog van de kerk waakzaam houden, haar hart gevoelig en haar hand vaardig voor het bevorderen van sociale gerechtigdheid. Ze zal de oorzaken van onrecht meehelpen opsporen en instrumenten aanreiken om deze weg te nemen. Geloofsgemeenschappen zullen rechtvaardigheid, vrede en heelheid van de schepping in zich dragen en uitdragen. Alle mensen moeten aan de samenleving kunnen deelnemen. Mensen zullen geven om de ander en vragen om een rechtvaardige wereld.
5. Als organisatie binnen de christelijke gemeenschap heeft de CRVHS tot doel bij te dragen, en dit in de ruimste betekenis, tot het overleg tussen christelijk geïnspireerde bewegingen en experten die de thematiek van rechtvaardigheid en vrede in hun programma's opnemen, hetzij als hoofdactiviteit, hetzij als bijkomend aspect van hun werking.
6. CRCHS wordt gevormd door een 15-tal personen, komend uit verschillende sectoren van kerk en samenleving. Zij zijn actief in pastoraal, welzijnswerk, ontwikkelingssamenwerking, evangelisering, vredeswerking, arbeidersbeweging of onderwijs. Sommigen zijn werkzaam als beroepskracht in een organisatie of dienst, anderen zijn expert of louter vrijwilliger. Een gevarieerde samenstelling van de CRVHS kan garant staan voor een goede vertegenwoordiging. De CRVHS fungeert ook als een denkgroep, een platform voor discussie, uitwisseling en informatie betreffende kwesties van vrede en rechtvaardigheid. In het verleden is gebleken dat belangrijke initiatieven zoals het Eco-Team van het Bisdom Antwerpen mede ontstaan zijn uit de debatten van de Commissie.
7. Soms kiest de Commissie om te werken rond een centraal thema. Zo werd bijvoorbeeld de armoedeproblematiek op een systematische wijze kritisch benaderd. Tegelijkertijd komen er steeds een aantal thema’s, van veraf of dichtbij, regelmatig terug op de agenda zoals de vredesvraagstukken, Derde en Vierde Wereld, armoede en honger, vluchtelingen, asielzoekers en migranten, mensenhandel, globalisering, missie, verdraagzaamheid, oecumenische en interreligieuze samenwerking, gevangeniswezen, zorg voor de schepping, kerk en sociale huisvesting, levensbeschouwelijke ontmoeting, enz.
8. De Commissie stelt zich daarbij steeds de vraag stellen: wat betekent ons denken en werken voor de Antwerpse situatie? Soms hebben de werkzaamheden van de Commissie geleid tot gesprekken met politieke verantwoordelijken van Stad en Provincie. Vanuit de inzichten en zorgen van de CRVHS werden dan het Provincie- en of Stadsbeleid bevraagd. De CRVHS zal in samenspraak met de betrokken bisschoppelijk vicaris advies geven t.a.v. de Bisschopsraad of andere diensten van het Bisdom.
9. In 1999 heeft de Commissie een “Oproep aan de kiezer” gepubliceerd n.a.v. zowel de Vlaamse, federale als Europese verkiezingen. De kiezer werd opgeroepen om een stem uit te brengen op basis van belangrijke waarden en werd er gepleit voor een sociaal en solidair beleid, voor zorg voor het leefmilieu, voor gastvrijheid, voor een open kijk op de wereld.
10. In “Honderd bloemen van verdraagzaamheid” bood in 2000 de Antwerpse Commissie een “collage” aan van positieve houdingen van mensen en groepen waaruit blijkt dat het dagelijks leven met verscheidenheid van culturen, hoewel niet gemakkelijk, toch mogelijk is. Vanuit verschillende invalshoeken werden er allerhande feiten en oplossingen samengebracht die een beeld geven van mensen en groepen die streven naar een respectvol en verdraagzaam samenleven. Deze voorbeelden werden “uit het leven gegrepen” en tonen mogelijkheden aan voor individuen en groepen van “goed samenleven” en integratie.
11. “Onbehagen: een christelijk antwoord” is de titel van een brochure die een neerslag wil zijn van gesprekken en raadplegingen die de CRVHS twee jaar lang heeft gevoerd. In de periode 2002 – 2004 heeft de Commissie het fenomeen van de maatschappelijke verzuring belicht. Het ging om het omgaan met vreemdelingen, ongelijkheid in de kennismaatschappij, extreme armoede, vergrijzing, uitsluiting, onveiligheid, multicultureel samenleven, justitie, media en verzuring, de risicomaatschappij. Met deze uitgave is de Commissie tot een synthese gekomen en heeft ze enkele conclusies getrokken. Zij biedt haar denkwerk graag aan een ruimer publiek aan.
12. “Integratie versus fragmentatie” of beter “Integratie in een globaliserende samenleving” is het werkthema voor 2005 – 2006. Vanuit verschillende invalshoeken bekijkt de CRVHS de problematiek van de integratie en de participatie (of het gebrek ervan) van bevolkingsgroepen in onze samenleving. Zo werden er bijdragen geleverd vanuit o.m. de dienst Integratie van de Stad Antwerpen, vanuit Artsen Zonder Grenzen betreffende de gezondheidszorg, vanuit Welzijnszorg betreffende armoede als factor van uitsluiting, vanuit het ACV met de keuze voor diversiteit op de werkvloer, vanuit het Vicariaat voor het Onderwijs en het gemengde in het onderwijs, vanuit de Schepen van de Stad Antwerpen voor het betere samenleven en meer kleur in de sociale woningen en ten slotte over de rol van godsdienst als factor van integratie of segregatie. De conclusies van de CRVHS werden aangeboden aan de bevolking n.a.v. de verkiezingen voor de gemeente en provincie in oktober 2006. De “Globale Visietekst” werd in verschillende media opgenomen, inclusief Daco, Kerk en Leven, Tertio en Visie.
13. N.a.v. 40 jaar Encycliek “Populorum Progressio” werkt de Commissie in 2006-2007 rond “ontwikkeling, de nieuwe naam voor vrede” en enkele nieuwe uitdagingen voor vandaag en morgen. Vele van deze uitdagingen sluiten nauw aan bij de 8 Millennium Doelstellingen van de Verenigde Naties om tegen 2015 te komen tot o.m. vermindering – met de helft – van de extreme armoede en honger, om elementaire opvoeding beschikbaar te maken voor alle kinderen, om seksuele discriminatie weg te werken en de positie van de vrouw te versterken, en om de kindersterfte af te bouwen.
14. In 2007 – 2008 zijn systematisch volgende thema’s uitgewerkt: (1) “gevangeniswezen, detentie en justitie”; (2) “zorg voor de schepping”; (3) kerk en sociale huisvesting”; en (4) armoedebestrijding als dreigingbestrijding”. Sommige bijdragen zijn beschikbaar op de website.
15. In het najaar van 2008 hebben twee publieke vormingsavonden plaats gevonden betreffende het project “Ecokerken” en dat in samenwerking met het Centrum voor Christelijk Vormingswerk, CCV. Sinds januari 2009 is een Ecoteam voor het bisdom Antwerpen van start gegaan dat permanent in overleg werkt met de Commissie. Een tiental personen vormen samen dit Ecoteam en komen ongeveer zes keer per jaar samen.
16. Tijdens het werkjaar 2009 – 2010 is de CRVHS ingegaan op enkele maatschappelijke vragen en uitdagingen: de mensenhandel; de gezondheidstoestand en het medisch beleid in de gevangenissen; de regularisatieprocedures van asielzoekers; oecumene, Jodendom en islam; voorstelling en bespreking van het (christelijke) document “Kairos Palestina:“Uur van de waarheid: een woord van geloof, hoop en liefde uit het hart van het Palestijnse lijden; “Stop armoede nu!” en het Europees jaar van verzet tegen de armoede; kerk en sociale huisvesting; 50 jaar onafhankelijkheid van DRCongo; en bespreking van het jubileumproject “Kerk onder stroom”.
17. Het jaarthema 2010 – 2011 is “leven op de rand van armoede”. Eén op drie Belgen vecht om te overleven. Maar nog meer mensen leven in bestaansonzekerheid. De CRVHS vestigt de aandacht op die situaties van mensen en groepen van mensen die leven aan de rand van armoede of er net over. Naast twee Open Avonden: de jaarlijkse Vredesweek (september 2010), de situatie in Jeruzalem (januari 2011) en een sessie betreffende ethisch beleggen (oktober 2010), werkt de CRVHS met een vast thema: leven op de rand van armoede.
18. Zowel de Commissie als het Ecoteam heeft eind 2011 actief deelgenomen aan de Diocesane Gespreksronde in het Bisdom Antwerpen. In oktober 2012 wil het Bisdom Antwerpen met een visietekst voor de diocesane kerkgemeenschap naar buiten komen. Rechtvaardigheid en vrede en heelheid van de schepping horen daar wezenlijk bij.
19. Het hoofdthema van het voorjaar 2012 is “het samenleven van mensen in een tijd van toenemende globalisering en diversiteit”. De Commissie tracht na te gaan wat er leeft in de onderbuik van de samenleving. De CRVHS biedt kiezers en kandidaat gemeenteraadsleden een reflectie met aanbevelingen aan “Geven om de ander” naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen op 14 oktober 2012.
20. De Commissie is in 2013 in gesprek geweest met Mgr. Johan Bonny over de visietekst "Een houtskoolvuur met vis erop en brood" van en voor het bisdom Antwerpen. Tevens werd de fakkel als voorzitter doorgegeven van Suzette Verhoeven naar Luc Claessens. Naast de thema’s zoals het asielbeleid, gevangenispastoraal, 11.11.11. en de Vredesweek, heeft de Commissie in mei een Open Avond georganiseerd betreffende de burgeroorlog in Syrië.
21. "Hoe profetisch kerk zijn in de samenleving van vandaag?" is de titel van een denkdag in Malle. Meer dan 70 personen hebben op 15 november 2013 deelgenomen aan de Denkdag Diaconie voor het Bisdom Antwerpen. Het initiatief werd genomen door het Vicariaat Caritas & Sociale Werken en de Diocesane Commissie Rechtvaardigheid en Vrede en Heelheid van de Schepping. De bedoeling is om van hieruit een diocesaan netwerk diaconie op te richten.
22. Het diocesaan netwerk diaconie is van start gegaan op 28 november 2014, met een lanceerdag te Malle. In december 2014 is de CRVHS voor de laatste keer samengekomen. In een vernieuwde en uitgebreide samenstelling is de Commissie Attent voor het eerst samengekomen in januari 2015.
