Op 2 februari 2014 publiceerden wij een eerste beleidstekst over ‘De pastorale eenheid in het bisdom Antwerpen’. Deze beleidstekst kwam er in uitvoering van de diocesane visietekst ‘Een houtskoolvuur met vis erop en brood’ uit 2012. De voorbije vijf jaar is hard gewerkt aan de hand van deze beleidstekst. Op alle niveaus trouwens: op het niveau van het diocesaan beleid, van de drie vicariaten (het vicariaat Antwerpen, het vicariaat Kempen, en het vicariaat diocesane diensten), van de teams van de pastorale eenheden en de werkgroepen, alsook van de plaatselijke parochies en geloofskernen.
We willen deze tweede herwerkte uitgave dan ook beginnen met een oprecht woord van dank aan al wie in de voorbije vijf jaar aan de oprichting en uitbouw van onze pastorale eenheden hebben meegewerkt.
We besloten de inleiding van de eerste uitgave met deze paragraaf: ‘Grote uitdagingen kun je niet in één tekst of plan samenvatten. Zo realistisch moeten we zijn, ook in de Kerk. Deze tekst zal dus niet het laatste document zijn over de pastorale eenheid. Samen zitten we in een veranderings- en leerproces. Met meer ervaring zullen we een duidelijker beeld krijgen van zowel de kansen als de risico’s die zich aandienen. We willen de beleidslijn van ons bisdom stapsgewijze toelichten en in praktijk brengen. Na deze tekst zullen nog andere documenten volgen. Daarom draagt deze tekst over de pastorale eenheid het bescheiden volgnummer ‘Deel 1’.’
Het is zover. Voor u ligt de tweede herwerkte uitgave van onze beleidstekst over de pastorale eenheid.
Het is inderdaad niet zomaar een herdruk van de eerste uitgave. Op vele punten is de tekst herwerkt: aangevuld of ingekort, verduidelijkt of vereenvoudigd. Waarom? Omdat we bijgeleerd hebben. Gelukkig maar! We hebben inderdaad een beter zicht gekregen op zowel de kansen als de risico’s die zich aandienen, op de ingewikkeldheid van bepaalde veranderingsprocessen, op de wederkerigheid van eenheid in verscheidenheid, op de aflossing van generaties in onze kerkgemeenschap, en niet in het minst op de uitdagingen van een missionaire pastoraal. Al doende hebben we vele reacties en overwegingen ontvangen, soms heel gelukkige, soms heel pijnlijke. We hebben ze in deze tweede herwerkte uitgave meegenomen.
Elke pastorale eenheid is een apart verhaal. Niet alleen liggen de kaarten overal anders, ook de spelers rond de tafel verschillen van elkaar.
Al is er een algemeen kader en zijn er algemene regels, toch legt elke pastorale eenheid een eigen weg af. Niet alleen bij de oprichting, maar ook bij de verdere uitbouw en werking ervan. Ook dat hebben we geleerd: om met deze verscheidenheid rekening te houden. Van de voorziene 28 pastorale eenheden zullen er 25 in werking zijn tegen 1 september 2019. De overblijvende 3 pastorale eenheden zullen in de komende tijd volgen. De medewerkers van het vicariaat Antwerpen en het vicariaat Kempen zullen deze ontwikkeling verder begeleiden en ondersteunen.
Deze tweede herwerkte uitgave over de pastorale eenheid vervolledigt en vervangt de eerste uitgave. We volgen in grote lijnen de opbouw van de eerste uitgave en werken die verder uit. Bepaalde uitbreidingen hebben te maken met principiële keuzes, andere met praktische regels. Tegelijk plaatsen we de pastorale eenheid in een breder missionair perspectief. Werken aan een pastorale eenheid is immers meer dan werken aan instellingen of structuren. Het is eerst en vooral werken aan de zending van de kerkgemeenschap en aan een missionaire pastoraal. Onze opdracht en onze inspiratie komen uit het Evangelie. ‘Trek heel de wereld door om aan elk schepsel de goede boodschap te verkondigen’, zegt de Verrezen Heer (Mc 16,15).
+ Johan Bonny
Bisschop van Antwerpen