Midden de Belgische winter tuimelde ik in de Latijns-Amerikaanse zomer. Vier etappes brachten me in vier verschillende landen en verhalen. Telkens was ik te gast bij Belgische of Antwerpse missionarissen.
De eerste etappe was in Panama, van 21 tot 26 januari
Met honderd jongeren uit Vlaanderen, van wie vijftig uit Antwerpen, nam ik deel aan de Wereldjongerendagen. We verbleven in Chilibre, ongeveer 20 km buiten de hoofdstad Panama, in de parochie van Patrick Hanssens, een priester van het bisdom Brugge. Vele vrijwilligers zorgden voor een bijzonder gastvrij onthaal. We logeerden bij gezinnen. In de voormiddag was er tijd voor catechese en gesprek, gevolgd door de eucharistieviering.
In de namiddag trokken we naar Panama-Stad voor de internationale ontmoetingen en voor de vieringen met paus Franciscus. We lieten ons meenemen door het enthousiasme van ruim een half miljoen jongeren uit de hele wereld, vooral uit Centraal- en Latijns-Amerika.
De woorden van paus Franciscus waren heel concreet en uitdagend.
Zo bevrijdend anders dan de onheilstaal van vele wereldleiders. De laatste dag verzamelden de Vlaamse jongeren hun bagage in de parochie van Bernard Van Quathem, een andere priester van het bisdom Brugge werkzaam in Panama. Armoede is gemakkelijker te delen dan rijkdom: het was een eerste gelukkige ervaring in Latijns-Amerika.
De tweede etappe was in Venezuela, van 27 tot 29 januari
In de hoofdstad Caracas bracht ik een bezoek aan de zusters van Vorselaar. Samen met verschillende priesters uit het bisdom Antwerpen vertrokken de zusters van Vorselaar vanaf 1968 naar Venezuela. Ze gingen wonen in de arme buurten van de hoofdstad en van enkele andere steden.
Ze kozen voor de gewone mensen.
Ze zetten zich in voor de opbouw van plaatselijke geloofsgemeenschappen, voor de catechese van kinderen en volwassenen, voor de hulpverlening aan kansarme en ontwortelde gezinnen. Enkele zusters stonden -en staan nog- in het onderwijs. In de loop der jaren traden een twaalftal Venezolaanse zusters toe tot de Congregatie van Vorselaar. Terwijl de laatste Vlaamse zusters stilaan naar Vorselaar terugkeren, nemen zij de fakkel in Venezuela over. Kerkrechtelijk blijven zij verbonden met het bisdom Antwerpen.
Met iedere zuster had ik een persoonlijk gesprek.
Voor die gesprekken waren ook zuster Maria Hendrickx en bisschoppelijk gedelegeerde Nicole Vennekens naar Caracas gekomen. We hadden een lang onderhoud met kardinaal Baltazar Porras, apostolisch administrator van het aartsbisdom Caracas. Ik logeerde bij de paters Salvatorianen, samen met pater Michel Coppin, zelf Salvatoriaan en nationaal directeur van Missio België. Tussendoor bezochten we enkele buurtkerken van de Salvatorianen, verspreid over de arme woonwijken van de hoofdstad.
Overal hing politieke spanning in de lucht.
Venezuela heeft hoogdringend behoefte aan een ander politiek beleid. De huidige toestand kan niet lang meer duren. In Venezuela verblijven nog twee priesters ‘fidei donum’ van het bisdom Antwerpen: Peter Gijs (werkzaam in Valle de la Pascua) en Jan Dierckx (werkzaam in Zaraza). Door tijdsgebrek kon ik niet bij hen op bezoek gaan. Maar uitstel is geen afstel!
De derde etappe was in Brazilië, van 30 januari tot 5 februari
Samen met pater Michel Coppin naam ik deel aan de tweejaarlijkse ontmoeting van de Belgische missionarissen in Brazilië. De bijeenkomst ging door in Juazeiro do Norte. De eerste dagen van ons verblijf namen we deel aan de jaarlijkse volksbedevaart naar het graf van Padre Cicero (1844-1934), een plaatselijke priester die de bevolking als een heilige vereert.
Sinds 1976 is zuster Annette Dumoulin, een Belgische missionaris uit het bisdom Luik, de grote bezieler van deze bedevaart. Daarvoor ontving ze dit jaar een doctoraat honoris causa van de Universiteit van Juazeiro.
Na de volksbedevaart begon de eigenlijke ontmoeting van de Belgische missionarissen. Vier van hen komen uit het bisdom Antwerpen: priester Jef Floren (werkzaam in Solânea), priester Jean-Marie Van Damme (werkzaam in São Luís), priester Filip Cromheecke (werkzaam in Porto Velho) en zuster Mella Aerts van de Zusters van Berlaar (werkzaam in Belo Horizonte).
De drie Belgische bisschoppen in Brazilië waren ook aanwezig: Eugene Rixen, bisschop van Goiás (uit het bisdom Luik), André de Witte, bisschop van Ruy Barbosa (uit het bisdom Gent) en Philip Dickmans, bisschop van Miracema (uit het bisdom Hasselt). We hoorden vele boeiende verhalen en getuigenissen. Allen vertelden over hun werkveld en engagement, over hun vreugde en zorgen. Het treft hoe alle Belgische missionarissen ooit gekozen hebben – en blijven kiezen – voor de armen en voor het gewone volk.
Bisschoppen als Dom Helder Camara blijven hun grote voorbeeld.
Het getuigenis en de boodschap van paus Franciscus doen hen goed. In de voorbije decennia hebben ze alle economische en politieke ontwikkelingen in Brazilië van dichtbij meegemaakt. Over het beleid van de huidige president zijn ze erg bezorgd. Wie opkomt voor de armen en het gewone volk, trekt opnieuw aan het kortste eind.
Er straalt van onze missionarissen een grote eenvoud en vreugde uit. Zou de sleutel om te verstaan wat paus Franciscus bedoelt met ‘de vreugde van het Evangelie’ dan toch in Latijns-Amerika liggen?
De vierde etappe was in Chili, van 7 tot 10 februari
Ik bezocht er onze vier Antwerpse missionarissen, twee in de hoofdstad Santiago en twee in Talca. Katie Van Cauwelaert vertelde over haar werk in het centrum voor spiritualiteit van de Jezuïeten. Ze leidt een programma met werkgroepen rond vergeving en verzoening. Door gesprek en begeleiding helpt ze mensen en groepen genezen van hun vele kwetsuren. In haar woonkamer hangt het Afrikaanse borstkruis van haar oom, bisschop Jan Van Cauwelaert.
In La Vuelga, gekend als de moeilijkste en gevaarlijkste buurt van Santiago, zwaar geteisterd door armoede, drugs en wapengeweld, bezochten we Anita Goossens.
Ze woont en werkt er al veertig jaar, vol enthousiasme en optimisme. Ze noemen Anita de moeder van La Vuelga. Niemand die haar niet kent.
In Talca, zo’n drie uur rijden ten zuiden van Santiago, bezochten wij haar broer Guido Goossens. Hij bracht ons in de gevangenis waar hij werkt als diaken, een gevangenis vol jonge mensen. We namen deel aan het bijbelgesprek dat hij die voormiddag voor hen organiseerde. Het gesprek ging door in de eenvoudige kapel van de gevangenis, gebouwd met financiële steun van de abdij van Westmalle.
We verbleven in Talca bij Maarten Koch, priester fidei donum van het bisdom Antwerpen. Naast zijn werk in de parochie houdt hij een huis voor stilte en bezinning open, gelegen midden de velden, in een rustige buurt. Daar hadden we een lang gesprek met bisschop Galo Fernandez, de nieuwe administrator van het bisdom Talca. Hij vertelde over de crisis van het seksueel misbruik, die sinds twee jaar als een donkere wolk over de Kerk in Chili trekt. Het waren heel herkenbare verhalen, die me deden denken aan de voorbije jaren in België. Op dat punt staan de Kerk en de bisschoppen in Chili nog voor een heel zware opdracht.
Op zondagmorgen 10 februari namen we in de luchthaven van Santiago afscheid van onze vier missionarissen in Chili. Ieder bestelde een bord spek met eieren. Onze terugkeer naar België en het winterweer kon beginnen.
Reacties
Om reacties te zien en te reageren op dit artikel moet je je eerst even aanmelden via het menu bovenaan. Tot gauw.