Antwerpen, 31 augustus 2015
‘Een nieuw schooljaar’
Goede vrienden,
Een Tv-beeld uit het Journaal blijft hangen voor mijn ogen: een jongen van misschien 10 jaar oud in een geruite kniebroek en donkere regenjas, met een grote zwarte plastiekzak op de rug, stapt kranig langs een verlaten spoorweg richting Hongarije, op zoek naar een ander leven. In welke klas in welk land zal die jongen het komende schooljaar zitten? Niemand die het weet.
Tijdens de grote vakantie stopt het schooljaar, maar niet de geschiedenis. Na de Middellandse Zee ging het plots over Calais, dan over Griekenland, dan over Hongarije, dan over Brussel, dan over Duitsland, dan over 71 vluchtelingen die dood werden aangetroffen in een vrachtwagen in Oostenrijk. Zoveel is zeker: dat verhaal zal dag na dag voortgaan, heel het najaar door. Het zal de media en de maatschappelijke discussie steeds meer beheersen. We kunnen er niet meer naast kijken. Onze wereld zit niet veilig en niet rechtvaardig in elkaar. Grote bevolkingsgroepen hebben geen toegang tot de vooruitgang waar onze samenleving prat op gaat. Dat geldt ook en vooral voor het onderwijs. In teveel landen hebben kinderen en jongeren geen toegang tot een degelijk onderwijs. In teveel landen hebben afgestudeerden geen uitzicht op een professionele loopbaan en een menswaardig bestaan.
Deze problematiek zal tijdens het nieuwe schooljaar ongetwijfeld in alle klassen ter sprake komen. Leerkrachten en leerlingen leven niet op een andere planeet. Onderwijs dient om met open ogen en oren in het leven te staan. Een eerste sleutelwoord is dankbaarheid. Aan zowel leerkrachten als leerlingen met de meest verscheiden behoeften biedt ons onderwijs kansen waarvan men in vele landen slechts kan dromen. Debatten over mogelijke of noodzakelijke hervormingen in het onderwijs mogen die ondertoon van dankbaarheid niet verstommen. Een tweede sleutelwoord is gastvrijheid. Het is niet evident om op te komen voor solidariteit met iemand die anders is of van elders komt. Dat vraagt overtuiging, oefening en geduld. Bij schoolbezoeken stel ik vast hoeveel scholen in onze regio in de voorbije decennia hebben geïnvesteerd in een gastvrij onthaal van kinderen en jongeren afkomstig uit andere landen en culturen. Die inspanning ligt helemaal in de lijn van ons christelijk mensbeeld en onze christelijke maatschappijvisie. Ze is een wissel op de uitbouw van een veilige en humane samenleving. Een derde sleutelwoord is kennis. Hoe zitten die complexe situaties en problemen juist in elkaar? Hoe zijn ze ontstaan en wat doen we eraan? Weerbaarheid tegen simplificaties en stemmingmakerij kan enkel komen van een beter inzicht in deze vragen. Trouwens, alle leerkrachten hebben met deze vragen te maken. Aardrijkskunde, geschiedenis, taal, economie, godsdienst en levensbeschouwing: alle vakken lopen in zulke vragen samen.
Onderwijs is een uitdaging van groot formaat. Bij het begin van het nieuwe schooljaar wil ik graag mijn beste wensen overmaken aan allen die op 1 september weer paraat zullen staan: ouders, leerkrachten, leerlingen, directies, schoolbesturen, technisch en administratief personeel, pedagogische begeleiding en al wie met de school als leer- en leefgemeenschap te maken heeft. Katholiek Onderwijs Vlaanderen start dit jaar met een nieuwe naam, een nieuw logo en een vernieuwde organisatie. Door een betere afstemming van Vlaamse en diocesane beleidsvorming en begeleiding wil de koepel van het katholiek onderwijs beter aan de vragen van de scholen en de schoolbesturen tegemoet komen. Graag wens ik een goede start aan al wie met deze reorganisatie te maken heeft.
+ Johan Bonny
Bisschop van Antwerpen
