Maria Tenhemelopneming
Al meer dan duizend jaar is Maria de patrones van de kathedraal, het bisdom en de stad Antwerpen. Op 15 augustus staat de Moeder van alle gelovigen dan ook weer centraal tijdens het feest van Onze-Lieve-Vrouw Tenhemelopneming. De processie op de vooravond en de devotie rond het eeuwenoude Mariagenadebeeld in de kathedraal, laten zien hoe groot de rol is die Maria speelt in het geloofsleven van de Antwerpenaren. In geen enkele andere stad zie je zoveel Mariabeelden in de straten en op gevels. Maria werd aangeroepen in tijden van rampspoed en oorlog, en de eerste processie van Onze-Lieve-Vrouw ging al uit in 1399. De Mariaprocessie was telkens een groot feest waarin alle gilden, ambachten en groeperingen van Antwerpen opstapten. De processie ging bijna onafgebroken door, ook tijdens de oorlogsjaren 1940-1945, tot 1969. Vanaf de aanstelling van Johan Bonny in tot Antwerpse bisschop in 2008 werd er op zijn vraag een binnenprocessie georganiseerd: het beeld werd toen rondgedragen in de kathedraal langs de koorgang. In 2016 stelde de toenmalige raad van bestuur van de kapel van O.L.V. Lof voor om bij die traditie terug aan te knopen en een grote buitenprocessie rond de Kathedraal te organiseren.
Waarom Maria?
Als moeder van Jezus Christus wordt Maria al eeuwenlang als een grote dame beschouwd. Ze moet niet zelf vereerd worden, maar verwijst steeds naar haar zoon en medieert onze vragen. Als moeder lijkt ze meer toegankelijk en dichter bij ons dan Jezus zelf. Tot Maria bidden doe je dan ook met de overtuiging dat je gebed in de hemel zal gehoord worden. Dat je getroost en gesteund wordt, hoewel je problemen natuurlijk niet plotseling verdampen.
Wat heeft Maria met Antwerpen?
Al in 1124 (!) werd Onze-Lieve-Vrouw aangesteld als patrones van de stad Antwerpen. Er werd systematisch tot haar gebeden voor hulp bij rampspoed en oorlog. Vanaf 1399 ging er jaarlijks ging een grote Maria-processie uit waar alle gilden, ambachten en groeperingen van de stad aan deelnamen. Maria werd geprezen voor de bescherming die de stad ondervond en tal van kapellen werden gesticht in haar naam. Het is uniek dat er nog steeds een Maria-beeld in de gevel van het stadhuis van Antwerpen staat. In geen enkele andere stad zijn er zoveel en zo grote Mariabeelden in het straatbeeld. Elke buurt wilde een zo mooi en groot mogelijk beeld hebben, dat prachtig versierd werd bij feestdagen met extra waardevolle kronen en bloemenkransen. Antwerpen is dus in zijn geheel altijd heel mariaal geweest.
Onze-Lieve-Vrouw processie op 14 augustus, de vooravond van Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart of zoals men in Antwerpen zegt ‘Moederkesdag’
Tradities zijn er om in ere te houden. In een feestelijke processie zal het beeld van Maria dit jaar al voor de 626ste keer rondgedragen worden in de stad. Dat gebeurt op donderdagavond 14 augustus om 18u van in de kathedraal. ‘Maria groet Antwerpen’ is zoals altijd het thema en het doel van de optocht. Het zware Mariabeeld dat normaal in de linker zijkapel van de kathedraal staat, zal feestelijk opgekleed zijn en met bloemen versierd. Maria wordt telkens door acht dragers getorst en met zorg door een team begeleid. Het dragersteam wisselt na maximaal honderd stappen, veel verder is het niet te houden. Die dragers weerspiegelen zoveel mogelijk de Antwerpse bevolking. Er is dit jaar een groep dragers van de Antwerpse dokwerkers, jongerengroep Kamiano, de LGBTQ-gemeenschap, de brancardiers van de Lourdesbedevaart, scouts, de vereniging ‘Voor kruis en Beeld’…
Het beeld wordt steeds terug de kathedraal in gedragen door leden van de kapel van Onze-Lieve-Vouw-Lof ter kathedraal, die instaan voor de organisatie van de processie. Het massief houten beeld met onderrokken, zilveren voorschort, feestelijke mantel, bloemen, kandelaars en draagstoel weegt aangekleed zo’n 200 kg en moet daarom regelmatig van schouder gewisseld worden. Tijdens de processie draagt Maria een fabelachtige kroon, versierd met ringen en edelstenen die werden geschonken door Antwerpse gelovigen. Alleen ter gelegenheid van het patroonsfeest van Onze-Lieve-Vrouw Tenhemelopneming krijgt het beeld de kroon opgezet.
De kapel van Onze-Lieve-Vrouw-Lof heeft de processie in handen. Een team van 12 enthousiaste leden heeft dit jaar zijn schouders onder de organisatie gezet. De processie wordt breed gedragen door de kapel en is haar voornaamste activiteit, naast de jaarlijkse meditatieve Rozenkransavond in oktober. De kapelleden ondersteunen ook de zondagse liturgie door hun aanwezigheid in traditionele tabbaard (een soort zwarte mantel met een blauw lint dat verwijst naar OLV).
De kapel werd in 1479 gesticht met als doel ‘de dagelijkse bijstand en bescherming van de heilige maagd over de stad af te smeken’. In de praktijk dragen de kapelleden zorg voor het grote genadebeeld van Maria dat opgesteld staat in de noordelijke zijbeuk van de kathedraal- een aparte kapel. De conservator van de kapel, Jan Engels, staat in voor kleine restauraties aan beeld en kapel en voor het aankleden van het beeld zodat het meegaat met de liturgische tijden (bv. groen door het jaar, wit bij hoogdagen). Dat is een zeer secuur werkje, waarbij hij geholpen wordt door kapeldames Angèle Bogers, Helena Vanloon en kapelheer Koen Boute.
De kapel beheert en conserveert ook alle kledij en de kostbare kronen en juwelen van het genadebeeld. Rijke Antwerpenaren en heersers hadden eeuwenlang de gewoonte om stof, juwelen en geld te schenken voor het beeld. Vandaag beschikt Maria over een zeer waardevolle garderobe. Het meest recente kledingstuk werd geschonken door het Modemuseum, in wiens opdracht Edouard Vermeulen van het modehuis Natan in 2021 een mooi smaragdgroen kleed met boothals maakte voor het genadebeeld. Ook de verschillende kronen van het beeld zijn extreem waardevol want gemaakt van goud en bezet met diamanten. De kathedraal beschikt over verschillende zware brandkasten om al dat moois veilig op te bergen.
Hoezo-Maria groet Antwerpen?
Hoewel de kapel het genadebeeld van Maria mag beheren en verzorgen, behoort het genadebeeld in wezen aan Antwerpen toe. Maria wil dan ook niet opgesloten blijven achter de muren van de kathedraal, hoe prachtig en uitnodigend die ook zijn. Een keer per jaar komt zij naar buiten, voor alle Antwerpenaren, toeristen en bezoekers. Dan groet zij de stad. Dan is ze weer helemaal onder de mensen, zoals het hoort.
De kapel van Onze-Lieve-Vrouw Lof van de kathedraal werd in 1478 gesticht. Haar leden dragen de zorg voor het grote genadebeeld van Maria dat opgesteld staat in de noordelijke zijbeuk van de kathedraal. Dat is het beeld dat al eeuwenlang in processie rondgedragen wordt in de stad. Het beeld werd beschadigd tijdens de beeldenstorm en preventief verstopt, soms ingemetseld in de woning van een van de kapelmeesters, tijdens de Spaanse furie en Franse overheersing. Maar met de hulp van de Antwerpenaren werd het beeld goed bewaard en is telkens opnieuw in volle glorie hersteld. Rijke Antwerpenaren en heersers schonken stof, juwelen en geld om het altaar en de aankleding van Maria te financieren. Daardoor bezit het beeld ondertussen een uitgebreide en zeer waardevolle garderobe. Bij de processie wordt Maria in vol ornaat rond gedragen.
Het beeld wordt voorafgegaan door de de Clan Hay Pipe Band – doedelzakspelers en hoornblazers. De Antwerpse stadstrommelaars, leden van Pro Petri Sede, de hospitaalverplegers van Lourdes, leden van andere Mariale kapellen van België en Nederland, de Venerabelkapel van de kathedraal en de kapelleden van O.L.V. Lof die in 1478 werd gesticht, begeleiden het beeld tijdens de rondgang. Een rozenbladjesgooier effent vooraan het pad voor het genadebeeld met in zijn kielzog de bisschop en gelovigen.
De processie komt tot stand met de hulp van:
- Kapel van Onze-Lieve-Vrouw-Lof van de Kathedraal
- Kapel van de venerabel van de Kathedraal
- Zanggroep Voces Capituli
- de brancardiers van Lourdesreizen
- de stad Antwerpen
- de kathedrale familie- Familia Cathedralis
Parcours bij goed weer
De route die gevolgd wordt is als volgt: vertrek in de kathedraal en de Handschoenmarkt en dan via de Maalderijstraat naar de Grote Markt. Richting Suikerrui, naar de Oude Koornmarkt, via de Reyndersstraat naar de Groenplaats en via de Jan Bloomstraat terug naar de Handschoenmarkt. Aansluitend gaat er een misviering door, voorgegaan door de bisschop.
In geval van slecht weer wordt op de vooravond van de processie beslist om bovenstaand parcours aan te passen.
Het beeld kan absoluut niet buiten bij regenweer, dus bij regen blijven we binnen. De processie gaat dan in de kathedraal rond.
Na afloop van de processie vindt op 14 augustus ’s avonds aansluitend een eucharistieviering plaats met start om 19.30 uur. Op dinsdag 15 augustus gaat mgr. Johan Bonny dan om 10 uur voor in de pontificale hoogmis van Maria Tenhemelopneming. Meer info kan u nalezen in de affiche in bijlage of op de website van de Kathedraal. Om 12 uur volgt de Engelstalige viering. Tijdens de vespers van 17 uur zal het Mariabeeld weer worden teruggebracht naar haar kapel. Meer info op de website van de kathedraal.
