Herman Van Rompuy getuigt over ‘Barmhartigheid’

Op zondag 20 november 2016 - Christus Koning - zal paus Franciscus het jaar van de Barmhartigheid officieel afsluiten. We mochten de werken van Barmhartigheid opnieuw ontdekken waarin de tederheid van God voor de mensen centraal staat. Een jubeljaar van vreugde om de vernieuwde ontdekking van een liefdevolle God, die zijn volk niet verlaat in deze onzekere tijden.

We laten Herman Van Rompuy aan het woord.

‘De evangelist Lucas wil aantonen dat Jezus de voorspellingen van de Schriften heeft vervuld. Dat is natuurlijk niet relevant meer voor ons vandaag. Maar de boodschap die wordt meegegeven blijft actueel en is nog steeds een uitdaging voor ons.

Het gaat over mededogen, barmhartigheid en vergeving. De Joden vierden om de zeven jaar een jubeljaar van genade en van barmhartigheid. Om de vijftig jaar gingen ze zelfs verder en werden gevangenen vrijgelaten, schulden kwijtgescholden, slaven bevrijd en goederen teruggegeven. De klok werd op nul gezet. Een bladzijde werd definitief gedraaid.

Het zal wel niet zo stipt nageleefd geweest zijn maar het belangrijkste is de boodschap. Mededogen, barmhartigheid en vergeving vragen een inspanning. We moeten het eigen ‘ik’ opzij zetten om naar de andere te gaan. Om hem of haar te begrijpen, in te leven in wat zij meemaken. Niet om neerbuigend medelijden te hebben want dat is afstandelijk. Mededogen is in de plaats denken en voelen van de andere. Vandaag spreken we over empathie. Dat leert ons ook de andere te be-grijpen, zijn gedachten- en gevoelswereld in ons op te nemen. Als we iemand echt begrijpen dan vergeven we hem of haar gemakkelijker. Of helpen we gemakkelijker. Als we ons in de huid van oorlogsvluchtelingen zetten die zich, op gevaar van hun leven en dat van hun kinderen, in de winter op zee begeven, dan kunnen we ons meer open stellen. Meer inleven in de concrete mensen en niet in abstracte veralgemeningen van dé moslims of dé migranten. Jammer genoeg hebben soms alleen de doden een gezicht, zoals dat jongetje Aylan. We moeten ons de vraag stellen of we mensen in nood van bij ons of van elders, morele nood of materiële, voldoende trachten te vatten in het gevecht dat zij moeten leveren. Onze samenleving is aan het verharden. Dat wil vooral zeggen dat we met onszelf bezig zijn. Verharden is wanneer er eelt op uw ziel en uw hart gekomen is, wanneer we ons afsluiten, een burcht worden boven op de berg van het ‘ik’. Overtuigd van het eigen gelijk.

Mededogen is dus het omgekeerde. Het is de weg naar de barmhartigheid. Erbarmen hebben met de andere. Hem om-armen. Een hart hebben, barm-hartig. In het Frans is het misérie-corde, in het Engels mercy. Barmhartig is iemand die uitstijgt boven zijn kleine vooroordelen. De Barmhartige Samaritaan verzorgde de wonden van de vijand. Niet alleen van zijn naaste. Want de naasten-liefde is het makkelijkst. Wat is er meer natuurlijk van te houden van zijn eigen kinderen of kleinkinderen. Het zou er nog aan mankeren! Het begint pas lastig te worden als we buiten de naaste omgeving gaan. Wanneer we willen alle anderen ook als onze naaste te beschouwen. Natuurlijk mogen we niet naïef zijn en moet de liefde van twee kanten komen. Mijn ervaring is dat we vaak terugkrijgen wat we zelf getoond hebben. Als we zelf barmhartig zijn hebben we een kans dat anderen dankbaar zijn en zelfs veranderen. Ook voorbeelden wekken. Het probleem is de eerste stap te zetten.

Vergeven is het moeilijkst van alles, zeker als het om iemand gaat die ons schade heeft berokkend of ons gekwetst heeft. En sterk voorbeeld van vergeving was als Paus Johannes Paulus II in de gevangenis zijn bijna-moordenaar ging opzoeken. De foto is aangrijpend. Alleen heiligen kunnen dit opbrengen en die Paus was een heilige. Maar vergeving kan ook plaats hebben in het dagelijks leven en betrekking hebben op kleine zaken. Ook hier wekken en strekken voorbeelden. Telkens ik in mijn leven mij met iemand verzoend heb, kreeg ik een positief antwoord en stonden wij daarna anders tegenover mekaar. Vergeven is zijn kleine kanten opzij zetten, zijn ‘ego’ (‘eigen ik’) wat laten zakken.

We hoeven dus geen zeven jaar of zeven maal zeven jaar te wachten om mededogen, barmhartigheid en vergeving te tonen. Ze komen evenwel niet vanzelf. De deugd is een werkwoord. De adventsperiode die er staat aan te komen is een tijd waarin we daaraan kunnen denken.

Het christendom is geen keuze voor de weg van de gemakkelijkheid. Het stelt eisen aan ons. Natuurlijk falen we. Maar het inzicht en de inspanning maken ons meer mens. Wat is er schraler dan het egoïsme, dan te denken dat de andere u bestendig bedreigt en bedriegt. Ik kom uit een bikkelharde wereld maar ik heb dat geloof in mensen niet opgegeven of niet de moed opgegeven erin te geloven of erop te hopen. Dat geeft pas vreugde. De rest is angst, verbittering, wantrouwen, gierigheid, onverdraagzaamheid: gevoelens die nog nooit iemand gelukkig gemaakt hebben. De positieve krachten in ons moeten het halen. De krachten van de liefde zijn de krachten van het leven. Negatieve gevoelens doden het beste in ons.

Wij staan aan de kant van het leven.’

Gebed in het Geheiligde Jaar van de Barmhartigheid

Heer Jezus Christus,

U heeft ons geleerd barmhartig te zijn zoals de hemelse Vader,

en heeft ons gezegd dat wie U ziet, Hem ziet.

Toon ons Uw gelaat en we zullen gered worden.

Uw liefdevolle blik bevrijdde Zacheüs en Matteüs van de slavernij van het geld;

de overspelige vrouw en Magdalena van het zoeken naar geluk enkel en alleen in de geschapen dingen;

deed Petrus wenen na zijn verloochening,

en verzekerde de berouwvolle dief dat hij naar het paradijs zou gaan.

Laat ons de woorden horen, alsof ze gericht zijn tot ieder van ons, die U sprak tot de Samaritaanse vrouw:

“Als u de gave van God kende!”

U bent het zichtbare gelaat van de onzichtbare Vader,

van de God die Zijn macht vooral toont door vergeving en barmhartigheid:

laat de kerk in de wereld uw zichtbaar gelaat zijn, dat van de opgestane en

verheerlijkte Heer.

U heeft gewild dat ook uw dienaren zelf onderworpen zijn aan zwakheid

om mee te kunnen leven met de onwetenden en dwalenden:

laat iedereen die zich tot hen richt voelen dat ze gezien zijn, dat God van hen houdt en hen vergeeft.

Zend uw Geest en heilig eenieder van ons met zijn zalving,

zodat het Jubileum van Barmhartigheid een jaar van genade zal zijn van de Heer,

en uw kerk met hernieuwd enthousiasme het goede nieuws zal brengen aan de armen, de vrijheid zal verkondigen aan gevangenen en de onderdrukten,

en blinden zal laten zien.

Wij vragen dit op voorspraak van Maria, Moeder van Barmhartigheid,

Gij die leeft en heerst met de Vader en de heilige Geest in alle eeuwigheid.

Amen.

(Gebed van paus Franciscus voor het jaar van de barmhartigheid).