Dit is de derde aflevering van een artikel dat geschreven is naar aanleiding van de restauratie van de vaandels die ooit behoorden aan meerdere Kruishoutemse religieuze genootschappen. Ze zijn belangrijk religieus erfgoed dat reeds tientallen jaren de Sint-Eligiuskerk opfleurt. Ze hebben nu hun oude glans en pracht herwonnen.
Vaandel van de Congregatie der Jongelingen
Over de congregatie der jongelingen is niks terug te vinden in het kerkarchief. We nemen aan dat ze de eerste jeugdvereniging van Kruishoutem is. De activiteiten waren vooral spiritueel gericht. De leden werden aangespoord tot een vroom en christelijk leven. Regelmatige eucharistievieringen en een maandelijkse biecht waren de middelen bij uitstek daartoe. De ‘standregelen’ van 1894 van de Congregatie der jongelingen van Sint-Maria Oudenhove, die in dezelfde periode als de Kruishoutems congregatie werd gesticht, geven ons een beeld van de werking:
“I De Congregatie der jongelingen heeft voor doelwit de Allerheiligste Maagd Maria op eene bijzondere wijze te vereeren, en de jongelingen der parochie zich deftig en oprecht christelijk te doen gedragen,
II Om tot dat einde te komen, zullen de congreganisten den eersten zondag der maand in de kerk vergaderen, waar hun, in eene kleine onderrichting, de bijzonderste plichten der congreganisten zullen voorgehouden worden.
III De congreganisten zullen trachten van, niet alleen den eersten zondag der maand, maar ook alle zondagen en feestdagen de hoogmis bij te wonen.
IV Zij zullen op tijd tot de H. Sacramenten naderen, en de algemeene communie door den eerw. Heer Bestuurder voorgeschreven, bijwonen zooveel mogelijk.
V De congregatie zal bestuurd worden door eenen priester en eenen raad. De raad zal door de congreganisten gekozen worden. Geene maatregelen zullen genomen worden, tenzij na beslissing van de raad, welke door den bestuurder wordt vergaderd.
VI De spaarpenningen zullen volgens de beslissingen van den raad gebruikt worden tot het aanschaffen van voorwerpen noodig aan de congregatie, en tot het opdragen eener H. Mis tot lafenis der ziel van iederen congreganist.”
Of onze hedendaagse jeugd nog gemobiliseerd zou kunnen worden door dit reglement, is zeer de vraag. Aangezien de Kruishoutemse congregatie in staat was met hun spaarpenningen een vaandel te bestellen, nemen we aan dat er toch heel wat leden waren. De achterzijde van het vaandel vermeldt: ‘Congregatie der Jongelingen Cruyshautem 1890’. Daarmee kennen we het jaar van aankoop, maar niet de ontwerper-borduurder.
Op het vaandel staat de Heilige Aloysius van Gonzaga geborduurd. Hij is immers de patroonheilige van de jeugd. Hij wordt steevast met zwarte soutane en witte superplie (wijd linnen hemd dat reikt tot onder de knieën) afgebeeld. Zijn attributen zijn een kruis en een lelie, symbool van zuiverheid. Beide objecten zijn hier afgebeeld. Bovendien is Aloysius op het Kruishoutems vaandel extra omgeven door een krans van lelies. In tegenstelling met de meeste andere vaandels, is hier voor een groene achtergrond gekozen. Dit is geen toeval: groen staat voor jeugd en jong, zoals bij een groen blaadje.
Ook al was hij geboren in een rijke familie en stond hem een leven vol luxe te wachten, toch koos hij voor soberheid en een leven toegewijd aan religie. Na een bijzonder vrome jeugd trad hij in 1585 op 17-jarige leeftijd in bij de Jezuïeten te Rome. Tijdens zijn onafgebroken zorg voor de pestlijders raakte hij besmet en stierf op 23-jarige leeftijd. Als patroonheilige van de jeugd en de studenten zijn meerdere colleges en hogescholen naar hem vernoemd.
Vaandel van het Genootschap van de Heilige Jozef
In het archief is geen informatie over dit genootschap terug te vinden. Het was in elk geval actief in de 19de eeuw. Het vaandel was in bijzonder slechte staat en draagt op de achterzijde de tekst ‘Genootschap H. Jozef 1893’. Aangezien de aanschaf door het genootschap of door een ons onbekende mecenas is betaald, zijn er geen sporen van terug te vinden in de kerkrekeningen.
In het evangelie komen we weinig te weten over de Heilige Jozef. Hij wordt voorgesteld als een liefdevolle echtgenoot die als zorgzame vader samen met Maria Jezus opvoedt. Vandaar dat hij als ‘voedstervader’ meestal wordt afgebeeld met het Jezuskind op zijn arm of aan de hand. Vaak houdt hij een bloeiende herdersstaf vast. Ook op het Kruishoutems vaandel is dit het geval. Deze afbeelding berust op een legende: toen voor Maria de tijd aanbrak om te huwen, moest er vanzelfsprekend een geschikte man voor haar gevonden worden. Er kwamen verschillende kandidaten opdagen. De hogepriester liet alle kandidaten hun staf in de grond planten om de keuze aan God over te laten en zie, die van Jozef begon ogenblikkelijk te bloeien, waardoor Jozef werd aangewezen als de echtgenoot van de Maagd Maria.
De Heilige Jozef is de patroonheilige van de timmerlieden en de arbeiders. Paus Pius IX riep hem in 1870 uit tot beschermer van de kerk. Mogelijkerwijze was dit de aanleiding tot de oprichting van een aan hem gewijd genootschap te Kruishoutem in die periode.
Minder bekend is dat Sint-Jozef ook de patroonheilige van België is.
Wordt vervolgd
Tekst: Chris Van der Meeren
Foto’s en lay-out: Marleen Raes
