Kerk Stekene en Sint-Gillis-Waas

Heilige Helena een naam voor onze nieuwe parochie 2

icon-icon-artikel

Gepubliceerd op zondag 24 januari 2021 - 0:09

Vanaf 1 januari 2021 noemt onze nieuwe parochie ‘Heilige Helena’ na goedkeuring van het bisdom Gent.

Onze 8 kerken blijven hun naam en patroonheilige behouden. De Heilige Helena is de patroonheilige voor het geheel.

Rond de Heilige Helena bestaan er heel wat legenden. We proberen in het kort haar verhaal te vertellen. Helena van Constantinopel of Sint-Helena (circa 248 – circa 329) was de moeder van de Romeinse keizer Constantijn de Grote. Aan haar wordt de ontdekking van diverse belangrijke relikwieën toegeschreven, waaronder het H. Kruis.

Evenals haar zoon bekeerde Helena zich tot het christendom, waardoor Constantijn de eerste christelijke keizer werd en er godsdienstvrijheid kwam voor de christenen. Omstreeks het jaar 325 ondernam Helena een reis door het oosten van het Romeinse Rijk. Volgens de beschrijving die kerkvader Eusebius van haar omzwervingen door Palestina geeft, hield ze zich voortdurend bezig met bidden, het uitreiken van aalmoezen, het bezoeken van heilige plaatsen en het stichten van kerken. Verder had ze zich voorgenomen het ware graf van Jezus te vinden, wat haar zou zijn gelukt.

De vier basreliëfs op het bovengedeelte van de preekstoel van de H. Kruiskerk te Stekene beelden dit verhaal uit.

De vinding van het H. Kruis

1. Het eerste basreliëf beeld de vinding van het H. Kruis uit door Helena. Helena is de vrouw die toekijkt en de vindplaats aanduidt. In het jaar 326 ging Helena op pelgrimstocht naar Jeruzalem om het kruis van Jezus te zoeken op een plaats die haar in een visioen kenbaar is gemaakt.

De vinding van het H. Kruis door de Heilige Helena © kerkfabriek H. Kruis Stekene

De wonderbaarlijke genezing van een vrouw

2. De wonderbaarlijke genezing van een vrouw (centraal in het paneel): zij heeft haar genezing te danken aan het betasten van het Heilig Kruis. Op het paneel staan drie kruisen afgebeeld. Naast het kruis van Jezus werden ook de kruisen van de goede en slechte moordenaar gevonden. Om met zekerheid te weten welk kruis dat van Jezus was, werd op verzoek van Helena een zwaar zieke vrouw naar de kruisen gebracht. Het kruis dat haar genas werd als dat van Jezus geïdentificeerd. Kunnen we hier een link maken naar de zorg voor zieken en ouderen?

Basreliëf op de preekstoel van de H. Kruiskerk te Stekene dat de aanduiding van het ware kruis voorstelt na de genezing van een zwaar zieke vrouw. © kerkfabriek H. Kruis Stekene

De intrede van het kruis in Jeruzalem

3. De intrede van het kruis na de kruisvinding: de heilige Helena draagt mee het kruis en is opnieuw de centrale figuur. Met het juiste kruis trok zij naar het graf van Jezus om daar een kerk te stichten : de oudste kerk van Jeruzalem, die er nog steeds staat. In een andere legende neemt ze het ware kruis mee naar Constantinopel en vervolgens naar Rome. De verhalen zijn dus met een korreltje zout te nemen.

Basreliëf op de preekstoel van de H. Kruiskerk te Stekene dat de overbrenging van het kruis van Jezus door de Heilige Helena naar Jeruzalem voorstelt. © kerkfabriek H. Kruis Stekene

De verschijning van het kruis aan keizer Constantijn

4. De verschijning van het kruis aan keizer Constantijn. Die laatste afbeelding brengt een belangrijk feit in beeld. In 312 staat Constantijn voor de poorten van Rome. Hij bereidt zich voor om de stad te veroveren en het keizerschap te bemachtigen. De avond voor de beslissende veldslag krijgt hij een visioen waarin hem de overwinning wordt voorspeld, wanneer hij het kruis als herkenningsteken gebruikt op de schilden van zijn soldaten. Constantijn volgt de instructie en overwint. Als dank geeft hij aan de christenen de vrijheid om hun godsdienst te belijden.

Basreliëf op de preekstoel van de H. Kruiskerk te Stekene dat de verschijning van het kruis van Jezus aan keizer Constantijn voorstelt. © kerkfabriek H. Kruis Stekene

Tweede intrede van het kruis in Jeruzalem

5. Tweede intrede van het kruis in Jeruzalem.

In de zesde eeuw veroverden de Perzen grote delen van het oostelijke romeinse rijk. Toen de Perzen Jeruzalem veroverden maakten ze ook de relikwieën van het Heilig Kruis buit, waarvan de christenen geloofden dat dit de overblijfselen waren van het kruis was waaraan Jezus toentertijd door de Romeinen was gekruisigd. Dit was een enorme klap voor het Byzantijnse Rijk, dat zich als taak stelde het christendom te beschermen. In 626 keerde het tij en wist keizer Herakleios, keizer van het Byzantijnse of Oostromeinse rijk, de veroverde gebieden terug in handen te krijgen.

De grote beelden van de preekstoel beelden keizer Herakleios uit die in een triomfantelijke ceremonie in 629 het kruis terugbrengt naar Jeruzalem en het daar overhandigt aan de patriarch Zacharias. De man die het kruis draagt is keizer Herakleios, keizer van het Byzantijnse of Oostromeinse rijk. Zacharias volgt keizer Heracleios op de voet. De keizer heeft zijn kroon en kleed afgelegd en toevertrouwd aan een knaap.

Al deze beelden vind je links van het hoofdaltaar aan de monumentale preekstoel. De preekstoel dateert van 1853. Het ontwerp was van I.J. Bouwens uit Mechelen. Jozef Tuerlinckx vervaardigde de beelden.