Deze woorden openden de bul waarin paus Franciscus het jubeljaar uitroept. Elke 25 jaar viert de (Rooms-katholieke) Kerk zulk een jaar. Het vorige “gewone” jubeljaar was in 2000. Enkele jaren geleden, in 2016, was er een “buitengewoon” jubeljaar van barmhartigheid. Zoals we dat gewoon zijn in onze Kerk gaat dit gepaard met heel wat rituelen en symbolen die niet zomaar uitgevonden zijn maar een diepere betekenis hebben.
Laat de ramshoorn klinken
Het gegeven van een jubeljaar is al iets wat we vinden in de Hebreeuwse Bijbel, het Oude Testament: elke 50 jaar werd een jubeljaar gevierd. In dat jaar werd de gelijkheid tussen de Israëlieten voorop geplaatst. Schulden werden kwijtgescholden en vrijheid geschonken aan wie die verloren was. Niet toevallig is het vijftigste jaar na zeven maal zeven.
“Het Hebreeuwse woord yobhel, dat de oorsprong is van ‘jubeljaar’, zou verwijzen naar een blaasinstrument, mogelijk een ramshoorn. Dit verwijst naar de klanken van bazuinen waarmee een Israëlitisch jubeljaar begon.”
Elke 25 jaar gaan de deuren open
In 1470 bepaalde paus Paulus II dat er elke 25 jaar een jubeljaar moest zijn (en niet elke 100 / 50 / 33 jaar zoals dat gebeurde onder verschillende voorgaande pausen). 25 jaar zodat elke generatie in principe minstens één keer een heilig jaar kan meevieren.
Het meest kenmerkende – visueel – van een jubeljaar is het openen van de heilige deuren in de vier grote basilieken van Rome. De eerste – en in zekere zin meest symbolische – deur die wordt geopend om het heilig jaar te laten starten, is in de Sint-Pietersbasiliek. Het is de meest rechtse deur tussen voorportaal en middenschip. Deze deur wordt na het jubeljaar voor (minstens) 24 jaar dichtgemetseld. Daarnaast zijn er ook heilige deuren in de basiliek van Sint-Jan van Lateranen, Sint-Paulus buiten de Muren en de heilige Maria de Meerdere.
Wie als pelgrim een heilige deur binnengaat, verkrijgt een volle aflaat.
Aflaten? Nog van deze tijd?
Het verkrijgen van een aflaat grijpt terug naar de diepe historische en gelovige betekenis van een jubeljaar: schulden worden kwijtgescholden. Waar dat in het begin vooral over financiële schuld ging, was het aspect van vergeving ook een onderdeel. Een aflaat is niet hetzelfde als vergiffenis! Er is een innige verbondenheid tussen de aflaat en het sacrament van de verzoening.
Zonden worden vergeven door het sacrament van de verzoening waarin de priester van Godswege de absolutie of vergeving uitspreekt (het Latijnse absolvere betekent: vrijmaken van/verlossen). Met die vergeving is het aangerichte kwaad daarom niet zomaar verdwenen. De Katholieke Kerk leert dat er voor de verrijzenis een loutering gebeurt. De aflaat (van het Latijnse indulgentia, letterlijk: kwijtschelding) gaat over die periode van loutering na ons sterven. Paus Paulus IV zegt: “De aflaat is de kwijtschelding ten overstaan van God van straffen voor zonden die, wat de schuld betreft, reeds vergeven werden”.
Topspitstheologie. Belangrijk is: we krijgen een ongelofelijke nieuwe kans van God. Doorheen verzoening mogen we als bevrijde mens in het leven staan.
Pelgrimeren in binnen- en buitenland
Onder andere omwille van die aflaten is een pelgrimsreis naar Vaticaanstad een even gekende traditie. Wie het voorbije jaar in Rome was, heeft ongetwijfeld gezien dat er heel wat renovatiewerken gebeurden om de naar schatting 30 tot 35 miljoen pelgrims, naast de gebruikelijke toeristen (!) te ontvangen.
Maar ook wie niet in de mogelijkheid is om naar Rome af te reizen, kan een pelgrimstocht ondernemen. In het eigen bisdom heeft onze bisschop de kathedrale deur plechtig geopend op zondag 29 december 2024. Naast de kathedraal is ook de basiliek van Oostakker als jubelkerk aangewezen. Ook dichtbij kunnen we dus op pelgrimstocht gaan en biddend en zingend de verzoening van hart verkrijgen zodat we kunnen jubelen en zingen: “Groot is wat God aan ons doet!”
Pelgrims van hoop
Zoals gezegd heeft de paus gekozen om dit jubeljaar in het teken van de hoop te plaatsen. Met het vers uit de Romeinenbrief (5,5), “de hoop stelt niet teleur”, worden we opgeroepen om als pelgrims onze identiteit als hoopvolle gelovigen te (her)ontdekken. “Moge het voor allen een levend en persoonlijk ogenblik van ontmoeting met de Heer Jezus, ‘de deur’ van het heil (vgl. Joh. 10, 7.9) kunnen zijn; met Hem die de Kerk altijd, overal en aan allen moet verkondigen als ‘onze hoop’ (1 Tim. 1, 1). Allen hopen. In het hart van ieder mens leeft de hoop als verlangen naar en de verwachting van het goede, ook al weet hij niet wat morgen zal brengen. De onvoorspelbaarheid van de toekomst doet echter soms tegenstrijdige gevoelens naar boven komen: van vertrouwen tot vrees, van kalmte tot moedeloosheid, van zekerheid tot twijfel. Wij komen vaak moedeloze personen tegen, die sceptisch en pessimistisch naar de toekomst kijken, alsof niets hun geluk zou kunnen bieden. Moge het Jubeljaar voor allen een gelegenheid zijn om de hoop nieuw leven in te blazen. Gods Woord helpt ons de redenen daarvoor te vinden. Laten wij ons leiden door hetgeen de apostel Paulus juist aan de christenen van Rome schrijft”, zo bemoedigt de paus ons.
Tekenen van hoop
En verder: “Laten wij niet alleen hoop putten uit de genade van God, maar ook geroepen zijn deze opnieuw te ontdekken in de tekenen van de tijd die de Heer ons aanreikt. Zoals het Tweede Vaticaans Concilie zegt, ‘heeft de Kerk te allen tijde de opdracht de tekenen des tijds te doorzoeken en in het licht van het evangelie te interpreteren. Op deze wijze kan zij dan, op een aan elke generatie aangepaste wijze, een antwoord geven op de voortdurende vragen van de mensen over de zin van het huidige en toekomstige leven en over de onderlinge verhouding daartussen’. Het is derhalve noodzakelijk aandacht te schenken aan het zovele goede dat in de wereld aanwezig is, om niet te vervallen in de verleiding te denken dat wij overweldigd zijn door het kwaad en het geweld. Maar de tekenen van de tijd, die het verlangen van het menselijk hart bevatten, dat behoefte heeft aan de heilzame tegenwoordigheid van God, vragen erom veranderd te worden in tekenen van hoop.”
Vol goede moed op pad
In de komende weken en maanden zal er ook in onze Helenaparochie een teken van hoop worden gesteld. In de ‘zondagskerken’ zal er een hoop-hoek zijn met een anker en gedachtenboek van de hoop. In samenwerking met de Broederschool in Stekene zullen er kunstwerken van hoop door leerlingen in de kerken komen. Bij elk kunstwerk voorzien wij een Bijbeltekst.
Bij de opening in de kathedraal werden ook 10 grote ankers gezegend en naar de 10 dekenaten gezonden. Daar zullen deze ankers een estafette van hoop afleggen. Wij hebben in onze parochie het anker tussen Pasen en Pinksteren – het zal te gast zijn in de wzc, Broederschool, kerken en tal van andere plaatsen. Ook in de komende weken zullen we hierover regelmatig communiceren.
Er is het prachtige lied van/voor het jubeljaar dat wereldwijd klinkt en ook in onze parochie al meermaals krachtig en prachtig heeft geklonken. En omdat er ook innerlijk een weg af te leggen is, hopen we tal van gebedsmomenten en persoonlijk gebed te mogen stellen in het teken van de hoop. Ook hier laten we ons leiden door de paus die een gebed schreef voor dit jubeljaar.
