Van woensdag 8 tot zondag 12 september trokken een dertigtal jongeren, hoofdzakelijk uit verschillende secundaire scholen in de regio Aalst, richting Taizé. Het werd de bezinning van hun leven. Het initiatief werd via de sociale media door Kerk en Leven opgepikt en ook het maandblad van het bisdom wil er nu een artikeltje aan wijden. De toegenomen belangstelling is wellicht te danken aan het unieke van het project: de samenwerking tussen verschillende scholen, én de samenwerking tussen schoolpastoraal en territoriale pastoraal. Wat beoogt men eigenlijk? Is het een model dat toekomst heeft? En om te beginnen: hoe is het ontstaan?
Een reflexieve terugblik
Reeds meer dan tien jaar ging één van de betrokken godsdienstleerkrachten met de leerlingen die dat wensten begin september op laatstejaarsbezinning naar Taizé. Eén keer waren ze slechts met drie, één keer met meer dan dertig, meestal tussen de vijftien en de twintig. Rond de internationale en oecumenische broedergemeenschap deden de leerlingen daar een soort van ‘kerk’-ervaring op: drie keer per dag een gebedsmoment met de prachtige Taizé-gezangen, Bijbelse introducties door de broeders gevolgd door een gesprek in kleinere groepen, samenzijn en contacten leggen, … opgeroepen worden tot engagement op het thuisfront. Nooit, gegeven de evaluatieformulieren, is er een leerling teleurgesteld teruggekeerd. En het dient gezegd: steeds behaalden de gebedsdiensten de hoogste score. Uiteraard wil dit niet zeggen dat allen met dezelfde intensiteit deze bezinning hebben beleefd, noch dat allen dit zagen als het begin van iets nieuws in hun leven. Het devies in de school was dan ook: we kunnen maar zaaien, wat ervan terechtkomt ligt niet in onze handen.
Toch waren er bijna elk jaar ook enkelen die met hun ervaring thuis aan de slag hadden willen gaan, maar daar in een pastoraal niemandsland terecht kwamen. Een school zelf kan dan wel wat kleine initiatieven ad intra nemen, maar dat kan je niet echt een voldragen ‘kerk-ervaring’ noemen. Scholen zijn immers geen kerken. Een Taizé-ervaring kan dan zeer dikwijls niet voldoende wortelen en bij het opkomen van de middagzon is het risico dan ook reëel dat het jonge plantje verdort of de strijd met de distels niet aankan. De vraag drong zich dan ook op of er niets méér diende te gebeuren. Is zaaien wel voldoende? Zijn we ook niet mee verantwoordelijk voor een vruchtbare bodem?
Ook hier werd in de nood de redding geboren. Was het de Geest die net als toen influisterde: ‘waarom niet uitbreken en bruggen bouwen’? En zo ging de bal aan het rollen: contacten met gedreven collega’s uit andere scholen werden gelegd, contacten met plaatselijke territoriale kerkverantwoordelijken en parochieassistenten, contacten met een enthousiaste verantwoordelijke van de dienst schoolpastoraal. Taizé is overigens in de regio Aalst geen onbekende. Drie van de parochies waren gastparochie toen de gemeenschap in Brussel jaren geleden te gast was voor de Europese jongerenontmoeting. In één ervan is de Taizé-geest nog altijd springlevend. Toen al waren er contacten met de scholen. De verantwoordelijke parochieassistente is ook nu één van de drijvende krachten. Vele vergaderingen later, en na een Corona-onderbreking, mede gesteund door Space for Grace en de benoeming van een deeltijds vrijgestelde dynamische jongerenpastor, zag een nieuw initiatief metterdaad het levenslicht.
Doelstelling, werkwijze en organisatiemodel
De Taizé-reis, die elk jaar opnieuw in de scholen zal aangeboden worden, is dus geen eindpunt. De bedoeling is inderdaad ook om ter plaatse een kerkplek te creëren waar de jongeren (+ 16) die dat wensen, met deze Taizé-ervaring verder kunnen, noem het een vorm van jongerenkerk. Een plek om samen te komen rond Jezus en het evangelie, een plek om vriendschap te beleven met elkaar, een plek om zich te engageren voor anderen. Om dit mogelijk te maken stelde één van de parochies de nodige accommodatie ter beschikking. De zijkapel van de moderne Sint-Pauluskerk te Aalst werd er ingericht als gebedsruimte, een parochiezaaltje doet er dienst als ontmoetingsruimte en uitvalsbasis voor het sociale engagement.
Op vrijdag 8 oktober werd een terugkeer-avond georganiseerd. Alle Taizéreizigers waren aanwezig voor een Taizé-gebedsmoment, een terugblik ‘met nooit eerder vertoonde foto’s’, een gezellig tafelmoment met pizza, én een vooruitblik. In alle vrijmoedigheid werd het aanbod gedaan van maandelijks terugkerende gebeds- en ontmoetingsmomenten, werd een haalbaar sociaal engagement in het vooruitzicht gesteld, en werd de vraag gesteld of er jongeren mee hun schouders wilden zetten onder dit project. Ze hadden zopas gehoord: ‘jullie zijn het zout van de aarde … maar als het zout zijn kracht verliest ….’. (aantal) jongeren wensten hierop in te gaan. De mate van engagement mag wel variëren: mee trekken of geheel/gedeeltelijk deelnemen behoren tot de mogelijkheden.
Zoals reeds gesteld is het unieke van dit model de gerealiseerde samenwerking tussen verschillende scholen, en de samenwerking tussen deze scholen en de territoriale pastoraal. Het initiatief beoogt beide als volwaardige partners te zien. Uiteraard situeert het project zich, buiten de Taizé-reis, in zijn verdere concrete uitwerking de facto in de territoriale sfeer en niet in de afzonderlijke scholen. Bovendien wordt de vrijgestelde vanuit de territoriale pastoraal gefinancierd. Toch beogen de scholen er meer te zijn dan alleen maar toeleveranciers van jongeren voor een kerkelijk jongerenproject. Het aanbod is ook een aanbod van de scholen vanuit een gedifferentieerde schoolpastoraal, met name voor leerlingen die wat meer willen en wat verder willen gaan. Wat de Taizé-reis betreft promoten de scholen, helpen zij mee organiseren en begeleiden zij. De andere concrete initiatieven van de jongerenkerk maken zij bekend en waar mogelijk nemen de betrokken leerkrachten deel.
Een model dat toekomst heeft?
Het lijkt duidelijk dat dit samenwerkingsmodel, met respect voor eenieders eigen opdracht, mogelijk maakt wat afzonderlijk niet mogelijk zou zijn, zowel voor de territoriale pastoraal als voor de scholen afzonderlijk. Kerken bereiken er jongeren mee die zij over het algemeen niet zouden bereiken. Scholen kunnen hun schoolpastoraal aanbod voor leerlingen van de derde graad verruimen en differentiëren. Jongeren zelf kunnen er een leven gevende kerkplek op hun maat ontdekken.
Toch lijken er ook valkuilen op de weg te liggen. De bekoring vanwege de kerk om de scholen enkel als toeleverancier te beschouwen werd reeds vermeld. Aan schoolpastorale werkingen en hun directies wordt gevraagd om over de muren van de eigen school te kijken, daar waar zij zich (uiteraard) verantwoordelijk achten voor die eigen school en de facto vooral de initiatieven van de eigen school in de aandacht willen brengen. Kunnen zij dit initiatief ook als van zichzelf beschouwen? En hoe dit structureel bewerkstellingen? Een vraag is ook hoe het project zich dient te verhouden tot andere initiatieven in de territoriale pastoraal, bijvoorbeeld Jokri. Tot slot, maar niet in het minst: hoe jongeren zelf betrekken in de vormgeving en uitwerking?
Of het gehanteerde model toekomst heeft, zal alleen de toekomst uitwijzen. Maar dat het toekomst mogelijk maakt, is zeker. Het zoekend enthousiasme van alle betrokkenen, leerkrachten uit de verschillende participerende scholen, pastorale werkers in de territoriale pastoraal, alsook van de jongeren zelf, is alleszins veelbelovend. In de regio van Aalst kwam het initiatief deze keer van de scholen die de kerken contacteerden. Niets belet de kerken om het in een andere regio andersom te doen.
Namens de initiatiefnemers,
Danny Baeyens
godsdienstleerkracht in het Leonardocollege Denderleeuw
