De voorbereiding op het kinderdoopsel
In de Catechismus van de Katholieke Kerk lezen we over het doopsel onder nr. 1229: “vanaf de apostolische tijd wordt men stapsgewijze christen door een initiatie in meerdere fasen”. Het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) herstelde dit catechumenaat voor volwassenen, met als later gevolg de Ordo initiationis christianae adultorum (1972). De Belgische bisschoppen verwijzen in Volwassen worden in geloof (2006) naar deze belangrijke gedachte: “het catechumenaat als de inspiratiebron van de catechese en als ‘het model waar het catechetisch handelen zich naar richt’” (Volwassen worden in geloof, nr. 11). Op welke wijze men catechetische inspiratie kan putten uit het catechumenaat, lezen we in de Catechismus onder nr. 1248: “Het catechumenaat of de vorming van de geloofsleerlingen heeft tot doel hen, als antwoord op het goddelijk initiatief en in vereniging met een kerkelijke gemeenschap, de mogelijkheid te bieden hun bekering en hun geloof tot rijpheid te laten komen. Het gaat om een oefenschool voor het algehele christelijke leven waardoor de leerlingen met Christus, hun Leraar, worden verbonden. De geloofsleerlingen moeten daarom op passende wijze worden ingewijd in het heilsmysterie en de beoefening van de evangelische levenswijze en door heilige riten, op achtereenvolgende tijden te vieren, worden ingeleid in het leven van geloof, liturgie en liefde van het Volk van God”.
Men spreekt in dit alles van een perspectiefwissel: de missionaire wending in de catechese. Luc Aerens vermeldde reeds enige tijd geleden in De catechese van de weg (c. 2009) 7 overgangen voor deze “transformatie”, geciteerd in Mensen vormen voor morgen (p. 107-108):
-
Van een catechese voor kinderen naar een catechese voor allen
-
Van een catechese per leeftijdsgroep naar een intergenerationele catechese
-
Van een sacramentencatechese naar een catechese als een permanent op weg gaan
-
Van een catechese door uitleg naar een catechese door deelname
-
Van een thematische catechese naar een geïntegreerde catechese
-
Van een catechese waarbij enkele catechisten verantwoordelijk zijn, naar een catechese toevertrouwd aan de verantwoordelijkheid van de gemeenschap
-
Van een verplichte catechese na inschrijving naar een permanente vrijwillige catechese
Paus Franciscus nodigt in zijn teksten, vooral in De vreugde van het Evangelie, gemeenschappen uit tot een missionaire houding en beleving.
Wat kan dit voor het kinderdoopsel betekenen?
De Catechismus geeft onder nr. 1231 een mogelijke richting: “Waar het doopsel van kinderen de gebruikelijke vorm van de viering van dit sacrament is geworden, vindt hij in één enkele, doorlopende handeling plaats die op zeer verkorte wijze de aan de christelijke initiatie voorafgaande etappes in zich opneemt. De aard van het doopsel van kinderen zelf vereist een catechumenaat na het doopsel.” En voor dat catechumenaat na het doopsel is het van het grootste belang dat we de ouders meenemen op deze weg. Vanaf het moment dat zij zichzelf en het kind aanbieden aan de geloofsgemeenschap, moeten we hen hartelijk verwelkomen in -wat men noemt- catechumenale gemeenschappen. Een catechumenale geloofsgemeenschap is een verwelkomende geloofsgemeenschap die nieuwkomers bij de bron de kans geeft om op hun eigen tempo meer en meer thuis te komen in die gemeenschap door, met en in Christus. Daarnaast begeleidt zij alle nieuwkomers bij de bron in alles wat met christen zijn te maken heeft. Voor de weg naar het doopsel van hun kinderen betekent dat dat de ouders eerst en vooral hartelijk verwelkomd worden door de geloofsgemeenschap, in woord en daad, ook in de vieringen, maar ook dat ze de kans krijgen, op hun eigen tempo, om de geloofsgemeenschap te leren kennen. Dit impliceert tegelijk dat de geloofsgemeenschap zichzelf laat zien en ook in woord en daad laat zien wat het betekent om lid te zijn van die christelijke gemeenschap. Langsheen een weg met verschillende fasen, gekaderd door enkele vieringen –ook de doopviering, worden de ouders van het kindje meegenomen op een reis die hen kan raken, die hen mogelijk niet onbewogen laat, die hun hart misschien in vuur en vlam kan zetten of die maakt dat hun kind het catechumenaat na het doopsel daadwerkelijk kan beleven.
Perspectieven op het catechumenaat na het doopsel
Tijdens de digitale vormingsreeks Ondergedompeld (februari/maart 2022) reikten we zowel inzichten over het doopsel als enkele geloofstrajecten aan. Deze informatie kan u in onderstaande PowerPoints terugvinden. Voor vragen hierover kan u zich wenden tot Dhr. Bart Willemen of Dhr. Anton De Preter.
PowerPoint 1
PowerPoint 2
PowerPoint 3
