Kerstmis ... in de rand
‘Winterlandschap’, zo zou je het schilderij van Pieter Bruegel de Oude (1525-1569) kunnen noemen.
‘Winter in een Brabants dorp’: besneeuwd landschap, ondergaande zon, kerkje, Spaanse soldaten, spelende kinderen, een drukte van jewelste, …
Alleen de titel die Bruegel zelf aan het schilderij gaf ‘De volkstelling te Betlehem’ verraadt dat het om een kersttafereel gaat. Onopvallend onderaan het schilderij worden Jozef en Maria afgebeeld. Maria zittend op een ezel en naast de ezel een os. Jozef loopt in de richting van de herberg op zoek naar een verblijfplaats voor de komende nacht.
De komst van Jezus gaat onopgemerkt aan de mensen voorbij …
Is dit inderdaad niet de context waarin Jezus 2000 jaar geleden geboren wordt en de manier waarop Hij leeft: onopvallend, zonder de aandacht te trekken, vaak onopgemerkt, in de stilte, in de eenvoud … ? Hij groeit op in een klein dorp, Nazaret. Maria en Jozef zijn eenvoudige mensen. Hij trekt rond in Galilea: de provincie in het noorden, die in Jeruzalem niet hoog in aanzien staat. Hij is te vinden bij marginale mensen, zieken, mensen aan de kant. Hij roept eenvoudige, ongeletterde vissers om Hem te volgen. Hij nodigdt mensen in alle vrijheid uit … zonder zich op te dringen.
Meer zelfs: is dit ook niet de manier waarop God doorheen de hele Bijbel zich laat kennen? God laat zijn oog vallen op het joodse volk: het kleinste volk ergens ver in de uithoek van de wereld. Militair betekent het niet veel tegenover de omringende volken. Politiek en economisch van weinig belang. Vaak krijgt God het meest gehoor daar waar men het niet verwacht, zoals in Sarepta (heidens gebied). Hij doet een beroep op kleine, eenvoudige mensen, mensen zonder aanzien in de maatschappij, om zijn boodschap uit te dragen (vijgenkwekers, landbouwers, herders, … ). David, de jongste zoon van Isaï, wordt uitgekozen tot koning niet omdat hij de slimste, de sterkste, de mooiste is … maar omdat hij als herder een groot hart heeft voor dieren.
Het kerstverhaal zoals Pieter Bruegel de Oude het schildert is een uitnodiging om ook als kerk deemoediger, eenvoudiger, stiller in de samenleving aanwezig te zijn. In onze dagen hebben wij als kerk noodgedwongen afstand gedaan van macht en prestige. Misschien zijn we op vandaag veel meer een kerk zoals Jezus die heeft bedoeld.
Zijn we als kerk inderdaad niet zo zichtbaar meer aanwezig in de samenleving, toch gebeuren vaak geruisloos, ongezien mooie dingen in naam van het Evangelie. Onopgemerkt, maar daarom niet minder betekenisvol!
annen en vrouwen die zich vanuit het Evangelie inzetten voor mensen op de vlucht, voor kansarmen, voor mensen die in onze samenleving niet aan hun trekken komen.
Catechisten en leerkrachten die schroomvol, getuigend, uitnodigend, … het verhaal van Jezus doorvertellen.
Vrijwilligers en vrijgestelden die zieken en stervenden nabij zijn.
Dichters en dromers die het christelijk verhaal verdiepen en verinnerlijken.
Jongeren die het beste van zichzelf geven in jeugdkampen en jeugdbewegingen.
Vrijwilligers in parochies die zich zo maar inzetten waar op hen een beroep wordt gedaan.
Is de kerk niet meer alom aanwezig in de samenleving, ze blijft maatschappelijk relevant.
De kerk is op haar best als ze dient en open en ontvankelijk naar mensen toegaat.
Paus Franciscus blijft ons op deze weg inspireren. Hij houdt niet op de kerk op te roepen zich te begeven naar de rand van de samenleving om daar getuigenis af te leggen van ons christen-zijn. Hij nodigt elke geloofsgemeenschap uit afstand te doen van macht en klerikalisme en nieuwe wegen te zoeken om dienend tussen de mensen aanwezig te zijn. Veelbetekenend is zijn oproep tot ‘synodaliteit’: een kerk die luisterend op stap gaat met tochtgenoten. De recente synode in Rome is op dit punt historisch te noemen. Niet alleen bisschoppen, maar ook gewone gelovigen rondom de paus bijeen. Mannen en vrouwen. Gewijden en toegewijden. Samen aan ronde tafels. De eerste bedoeling is afstand te doen van vooroordelen en vastgeroeste principes om te luisteren naar wat een ander rondom te tafel te vertellen heeft. Er zijn geen taboes. In respect voor ieders opvatting naar elkaar luisteren. Stilte inbouwen en gebed om zich af te stemmen op de H. Geest. Was deze eerste synodale bijeenkomst een oefening in het leren met elkaar omgaan, in de volgende sessies hoopt men stapsgewijs naar elkaar toe te groeien in verband met nieuwe pastorale keuzes die de kerk in de toekomst dient te maken. Hoopvol samen onderweg!
Het kerstverhaal blijft inspireren.
Het kerstverhaal zoals Pieter Bruegel het schildert.
Laten we stille verder doen.
Zo is het ooit begonnen.
Zo heeft Jezus het ons voorgeleefd!
Zalige kerstfeest!
God,
de kleinen, de stillen in het land,
zij zijn met uw wegen vertrouwd.
Zij maken het verschil.
Ze voeren het woord niet,
ze slaan de hand aan de ploeg
en zien niet om.
Ze doen gewoon wat het leven,
wat Gij van hen vraagt.
God,
geef ons kleine mensen,
gewone gelovigen.
Zij houden uw kerk overeind.
(In onze eigen taal, Frans Cromphout)
