Wie zijn die heiligen, waarom zijn ze zo bijzonder en welke band is er met Allerzielen?
Heiligen zijn de mannen en vrouwen waarvan we geloven dat ze bij God in het paradijs zijn en voor ons bij God kunnen voorspreken. Reeds in de schrift (7,51 - 8,1a) komen we de eerste al tegen. Stefanus die vol is van de heilige Geest kan maar niet zwijgen, ook al vallen zijn woorden, op z’n zachtst gezegd, niet in goede aarde. Het resultaat is dat hij gestenigd wordt en zo de eerste martelaar wordt van onze Kerk. Een martelaar is letterlijk, vanuit het Grieks (martys getuige, martyrion, getuigenis), iemand die getuigt. In onze traditie is dat verworden tot iemand die met zijn leven getuigt van zijn geloof en daarom ook gestorven is. Dit is soms een ietwat enge interpretatie geworden. Elke martelaar is een heilige, maar gelukkig is niet elke heilige de marteldood gestorven. Een heilige is wel degelijk iemand die door zijn leven, handelen en spreken, getuige was van een groot geloof. Vroeger dienden de niet-martelaren daarvoor na hun dood ook nog de voorspreker geweest te zijn van 2, ruim gestaafde, mirakelen. Vandaag is er een ruimere opvatting mogelijk. In essentie is de basisvoorwaarde vandaag iemand die een ‘gewoon’ leven omwille van zijn of haar geloof op een bijzondere, ongewone, wijze heeft geleefd.
De heiligen zijn zo, volgens de ondertussen ook heilige Johannes Paulus II, een voorbeeld en een inspiratie voor alle gelovigen. We hebben voorbeelden nodig, zoveel is zeker, en al die voorbeelden, gekend en minder gekend, verdienen een feest dat tegelijk ook ons kan inspireren.
Een feest
Het is een zeer oud feest en ééntje dat ook nog steeds gevierd wordt door onze Orthodoxe en Anglicaanse broeders en zusters, zij het dat die laatste het ondertussen anders inkleuren. Onze Orthodoxe broeders en zusters vieren het op de zondag na Pinksteren en niet samen met ons. De Anglicanen vieren het net als wij op 1 november. De wortels gaan reeds terug tot de 7e eeuw en sedert de 8e eeuw verschijnt dit feest ook bij ons in het Westen op de kalender.
Het is evenwel pas sedert 1914 een verplicht feest in onze kalender van Katholieke feesten. Er zijn nog steeds verschillende wijzen in omgang om zijn wortels uit te leggen. Volgens sommigen is het een wijze die aanleunde bij de Romeinen om zeker geen enkele heilige te vergeten en zodoende alle heiligen, en hun bijzondere voorspraak, te vereren. Dit zou in een maatschappij waarin heiligen en godsverering gezien werd als een vorm van verzekering tegen rampspoed perfect kunnen en doet een beetje denken aan Paulus op de Aeropaag waar de Grieken zelfs een altaar hadden voorzien voor de ongekende God voor het geval ze er één vergeten waren (Hand. 17-18).
Volgens nog andere bronnen bood het feest de kans aan alle gelovigen, die niet altijd de kans kregen om bepaalde heiligen te vieren en aan religieuzen, die soms met eigen heiligen een licht andere kalender volgden, de kans om zo ook alle heiligen te vieren.
Maar volgens de meeste, en dit klinkt aannemelijker, is het een feest om alle heiligen te vieren, de gekende en de ongekende. Hier komen we ook al dichter bij onze tijd en onze opdracht aan. Officieel kunnen we maar iemand echt, wereldwijd, vereren als heilig als de Kerk hem of haar zo erkent.
Al die onderzoeken vergen tijd en geduld en niet iedereen wordt reeds enkele jaren na zijn dood als heilig erkend. De heilige Carlo Acutis moest er duidelijk minder lang op wachten dan de heilige Pier Giorgo Frassati die beiden onlangs in september door paus Leo als heilige werden erkend. De officiële lijst lijkt al oneindig, maar reikt, zoals zo vaak, verder dan Cyrillus en Methodius, Helena, Amelberga, Franciscus en Clara van Assisi, Vincentius à Paulo, Theresia van Lisieux, Charles de Foucauld die recent heilig werd verklaard. Er zijn dus veel meer heiligen dan al diegene die onze kerken sieren of die de ‘Druivelaar’ vermeldt.
Daarnaast zijn er dus nog vele mensen die de Kerk nog niet erkende als heilig, maar dat eigenlijk wel zijn. Vaak zijn velen onder hen slechts gekend door enkelen, maar mogen en dienen op die dag ook gevierd te worden, minstens in onze harten. Kardinaal Tauran sprak ooit over de vele kleine en stille heiligen die hij gekend had. Hij bedoelde daarmee al die mensen die we kennen, die met hun leven getuigen van hun geloof, die leven en werken in de liefde van de Heer en in alle eenvoud en stilte het zout der aarde vormen.
De opdracht voor ons, vandaag, ligt ook daarin om ook die ongekende heiligen te vieren. Tegelijkertijd herinnert deze dag er ons ook aan dat we allemaal geroepen zijn tot heiligheid, een oproep die paus Franciscus met vastberadenheid en vreugde bleef herhalen. Allen, ook wij vandaag, zijn geroepen tot heiligheid, maar niet allemaal slagen we erin.
En zo is het goed dat deze dag voorafgaat aan Allerzielen, waarin we alle overledenen mogen gedenken en bijzonder uitgenodigd worden om voor hen te bidden.
Kruisjes
De kruisjes in onze kerken als een stille getuige van wie we het afgelopen jaar afscheid moesten nemen in onze gemeenschappen, nodigen ons uit om voor hen te blijven bidden. De kruisjes herinneren ons eveneens, als een mooi teken, eraan dat onze geliefden herenigd mogen worden met Christus die zijn leven voor ons gaf.
Het is daarom mooi dat we de dag na zo’n feest voor alle zielen, in het bijzonder zij die ons dierbaar zijn en zij die de heiligheid (nog) niet bereikt hebben, mogen bidden.
Laat ons voor hen bidden, de gekende en ongekende heiligen, voor alle zielen en laat ons werk maken van onze eigen roep tot heiligheid en daar een passend antwoord op vormen.
