Welzijnszorg

Samen Tegen armoede

Armoede is een verhaal van 1 op 7. Wist je dat?

Waarschijnlijk niet, want de meesten doen er alles aan om hun problemen zo goed mogelijk te verbergen. Als het over armoede gaat, hebben we immers heel wat vooroordelen. Ze hebben het vast zelf gezocht, toch? Ze zijn liever lui dan moe? En zijn het geen moeilijke tijden voor iedereen? Welzijnszorg slaat dit jaar een nieuwe weg in en voert voortaan campagne onder de naam ‘Samen Tegen Armoede’. Zo willen we alle taboes doorbreken en de complexiteit van het armoedeweb zichtbaar maken.

Vandaag leven 1.700.000 Belgen onder de armoedegrens, meer dan 1 op 7!

Armoede is geen keuze, maar een ingewikkeld samenspel van oorzaken en gevolgen. Geen ver-van-ons-bed-show, maar een verhaal van mensen, vrienden, kennissen. Het kan ook jou, je collega, je buurvrouw of de winkelier om de hoek overkomen.

Armoede is, niet beschikken over (gezond) voedsel, huisvesting, geen toegang hebben tot de gezondheidszorg, of geen mogelijkheden hebben om verder te studeren. Maar ook het sociale leven staat onder druk omdat er geen geld is voor een sportclub of vereniging, voor schoolactiviteiten of een ontspannende daguitstap.

In ons land grijpt armoede om zich heen. 1,7 miljoen mensen in ons land leeft in armoede, dat is meer dan 1 op 7! Nog veel meer mensen worden er tijdens een bepaalde periode in hun leven mee geconfronteerd. Sommige groepen hebben een grotere kans om in armoede te belanden: kinderen, ouderen, mensen afkomstig van buiten Europa (migranten, vluchtelingen), alleenstaande ouders, huurders … zijn extra kwetsbaar. En dat allemaal in ons rijk en welvarend land.

Armoedeweb

Armoede is een complex probleem waarbij mensen uitgesloten worden op verscheidene vlakken in het leven. Het is een schending van hun grondrechten.

Onderzoek leert dat armoede een netwerk is van sociale uitsluiting dat zich manifesteert op verschillende levensdomeinen. De uitsluitingen binnen deze levensdomeinen staan met elkaar in verband en versterken elkaar (armoedeweb). Zo vormt armoede een negatieve spiraal, waaruit het vaak moeilijk ontsnappen is. Kinderen die opgroeien in armoede hebben vaak al een achterstand opgelopen. Doordat kansarme leerlingen met een andere bagage naar school gaan, ontstaan er bijkomende problemen binnen de schoolmuren. De kansen die jongeren krijgen, bepalen de kansen op de arbeidsmarkt. Niet iedereen heeft zomaar de mogelijkheid op een kwaliteitsvolle job. Bovendien zijn jobs onderaan de arbeidsmarkt vaak ongezond en bieden ze weinig perspectief op een goede verloning of werkzekerheid. Onzekerheid op de werkvloer dwingt mensen naar de huurmarkt omdat een eigen woning bezitten geen optie is. Anno 2016 wonen nog veel mensen in armoede in erbarmelijke omstandigheden en raken ze niet aan kwaliteitsvolle, betaalbare en aangepaste woningen.

Een ongezonde woonomgeving zorgt voor gezondheidsproblemen. Ook de dagelijkse stress en de materiële beperkingen van een leven in armoede wegen door op iemands lichamelijke en geestelijke gezondheid. De toegang tot de gezondheidszorg blijft beperkt voor wie het met weinig middelen moet stellen of voor wie vaak ziek is. Ook de betaalbaarheid van de zorg blijft een knelpunt. En in een samenleving waarin alles draait rond ‘quality time’ en ontspanning, vallen ook daar mensen in armoede uit de boot (kinderen kunnen bv. niet aansluiten bij een sportclub omdat lidgeld dient betaald te worden,…).

Het is tijd voor actie, tijd om Samen Tegen Armoede in te gaan. Armoede is geen natuurwet. Wij kunnen het bestrijden, wij kunnen kiezen voor een samenleving zonder armoede. Dat is niet enkel een zaak van mensen in armoede zelf. Daarvoor hebben we iedereen nodig!

Schouder aan schouder met mensen in armoede, zonder vooroordelen, zonder te veroordelen, leren van elkaar. Door het contact met elkaar, de eenzaamheid en uitsluiting tegengaan en het wederzijds begrip vergroten. Het betekent zoeken naar oplossingen, steun voor lokale projecten voor tewerkstelling, ontmoeting, huistaakbegeleiding, gezondheidspreventie, huisvesting. Deze initiatieven maken het verschil en zijn een inspiratie voor onze werking. Het is structureel armoede aanpakken. Je lost het niet op met mensen een maaltijd aan te bieden of goedkope tweedehandsspullen, daarmee lenig je jammer genoeg enkel de ergste nood. We willen mensen hun rechten garanderen, zodat ze zelf keuzes kunnen maken, zelf hun toekomst in handen kunnen nemen, opnieuw dromen, opnieuw vooruitgaan en verder kunnen kijken dan de dag van morgen.

Het is de kracht van onze samenleving. Vele kleintjes maken een groot. Jij en ik, mensen in armoede, groepen en verenigingen, vrijwilligers, politici, pers, bedrijven, vakbonden, mutualiteiten… We zijn met velen. We willen overtuigen dat armoede niet thuis hoort in ons land en verbinden er ons toe opdat armoede en uitsluiting uitgesloten worden van in de dorpsstraat tot in de wetstraat. De kracht van ons allemaal: dat is ‘Samen Tegen Armoede’. Dit is de betekenis van ‘warme solidariteit’.

Onder ‘koude solidariteit’ verstaan we de solidariteitsmechanismen in ons sociaal zekerheidssysteem met zijn financiering door werkgevers- en werknemersbijdragen en de financiering van de tekorten door de overheid vanuit de globale belastingsopbrengsten en de herverdeling via de belastingen. Het federaal (Belgisch) sociaal zekerheidssysteem zorgt bv. binnen de regeling voor werknemers voor een herverdeling van gezond naar ziek (gezondheidszorgen), van jong naar oud (repartitiestelsel van de pensioenen), van gezinnen zonder naar gezinnen met kinderen (kinderbijslagen), van werkenden naar werklozen (werkloosheidsuitkeringen). Maar de laatste jaren werden door onze politici heel wat maatregelen genomen die de koopkracht van de gezinnen sterk aantasten en dan vooral weeral van deze gezinnen die reeds onder de Europese armoedegrens leven door het verliezen van hun baan, failliet gaan van de zaak, door ziek te worden,…Een goed voorbeeld hiervan is de werkloosheidsuitkering. Deze vermindert in de tijd, de zogenoemde ‘degressiviteit’ van de uitkering. Mensen worden in armoede geduwd onder het mom van ‘activering’. De beleidsmakers (regering) gelooft dat werklozen dan sneller zelf het initiatief zullen nemen om zelf een baan te zoeken. In deze redenering gaat men uit van het ‘individueel schuldmodel’. De werkloze is zelf de schuldige, hij doet niet genoeg inspanningen om zelf een baan te zoeken. Als het over armoede gaat, hebben we immers heel wat vooroordelen: 'Ze hebben het vast zelf gezocht, toch? Ze zijn liever lui dan moe. En zijn het geen moeilijke tijden voor iedereen...?' De reële omstandigheden zijn nochtans heel anders: ondanks de vele inspanningen en sollicitaties om een baan te vinden, geraken toch een aantal mensen niet aan werk.

Een economische en financiële crisis (zoals de bankencrisis van 2008) of de recente vluchtelingencrisis kunnen zorgen voor een toename van de armoede. Grote groepen mensen verliezen hun baan (door sluiting van bedrijven), een instroom van ‘nieuwkomers’ die materiële en financiële steun nodig hebben. Voor nieuwkomers wordt gezorgd voor opvang (bv. door het O.C.M.W.), eens erkend als vluchteling kunnen ze terecht bij hetzelfde O.C.M.W. voor een leefloon (dat onder de Europese armoedegrens ligt) en krijgen ze begeleiding naar werk. De sterke sociale bescherming en bijstand zijn in principe uitstekende opvangnetten voor mensen met ‘sociale risico’s’.

De nieuwkomers of migratiestromen

Je hoort vaak: ‘We kunnen de vluchtelingenstroom niet aan, we moeten verstandig zijn…’. Maar is dit wel zo? Bekijk de aangrijpende foto en wellicht zal je een andere conclusie maken?! Hier hoor ik het discours van de gevaarlijke ‘populisten’ (zoals de president-elect Donald Trump, Marine Le Pen en Geert Wilders), van de rechtse en ultrarechtse nationalisten (eigen volk eerst), ook bij ons. Ik hoor sommige politici, sommige vakbondsleiders en vele anderen: ’We moeten verstandig zijn, we kunnen al die vluchtelingen niet aan, we mogen ons niet laten overspoelen, we moeten onze ‘waarden’ (welke? de ikke-ikke en stikke stikke mentaliteit?) en onze welvaart vrijwaren en verdedigen’. Zelfs de sterk sociaal voelende kanselier Angela Merkel van Duitsland moest uiteindelijk inbinden (‘wir schaffen das’).

Ondertussen graait de elite, grabbelt en grijpt als nooit tevoren. Moeten we een standbeeld oprichten voor Marc Coucke en Fernand Huts? Waarom denk je?

Omdat Coucke geen eurocent belastingen betaalt op de meerwaarde die hij boekt bij de verkoop van zijn aandelen? Omdat Huts als ‘zonnepaneelplantagehouder’ aan de weelderige subsidiekraan hangt? Ongestraft verstoppen miljonairs en multinationals miljarden euro’s in postbusbedrijven in Panama, Monaco, Zwitserland of in het Luxemburg van de Europese Commissie-voorzitter Jean-Claude Juncker. En de ‘gevestigde’ politici de werknemers dan maar wijs maken dat ze met zijn allen ‘boven hun stand leven’ en met die vermeende reden leggen ze dan loonbevriezingen op voor het volk, dienen één of meerdere indexsprongen ingeleverd te worden om de sociale zekerheid te kunnen redden, om onze bedrijven concurrentieel te houden,… De Europese Commissie legt een hongerdieet (drastische besparingsprogramma’s) op aan de Grieken, de Ieren, de Letten en de Portugezen,…De kloof tussen de gevestigde politiek en het volk is nog nooit zo groot geweest. En dan zijn ze verbaasd dat de ‘anti-politiek’ zegeviert. Hoe kan het anders?!

Samen Tegen Armoede ondersteunt ruim 100 regionale en lokale organisaties en projecten. Elke actie telt. Ook jij kan helpen! Steun ons op www.samentegenarmoede.be.
Meer info? Steffi Beyaert, regionaal verantwoordelijke Welzijnszorg West-Vlaanderen Sint-Jorisstraat 13 8800 Roeselare steffi.beyaert@welzijnszorg.be – 051/26.08.04 roeselare@welzijnszorg.be

P.S. Door Kerk&leven werd een speciale uitgave bij editie nr. 47 van 24 november 2016 aan alle abonnees bezorgd omtrent het thema ‘Armoede is een verhaal van 1 op 7.

Tijdens het weekend van 10 en 11 december 2016 vindt in de kerk de collecte ten voordele van Welzijnszorg plaats. Mensen in armoede rekenen op uw steun.

U kunt altijd steunen op het rekeningnummer BE21.0000.0000.0303 met de gestructureerde mededeling +++201/1000/09269+++

Giften vanaf 40 euro zijn fiscaal aftrekbaar. Wanneer u in december 2016 nog een gift doet, ontvangt u een fiscaal attest in april 2017.

Bronnen:

- Campagnedossier Welzijnszorg 2016: Armoede is een verhaal van 1 op 7.

- Oriëntaties voor de parochiepastoraal: november 2016 p. 10-11.

- Armoederapport van Caritas Europa.

- Verschillende kranten- en tijdschriftartikels.

Roland Caes