Meer stemmen halen en toch niet verkozen worden. Hoe dit Hillary Clinton overkwam in de Verenigde Staten legde VRT journalist Bert de Vroey haarfijn uit tijdens de open avond ingericht door de Commissie Attent op 14 december ll. Tegelijk stelde hij de toekomstige topmedewerkers van de gekozen president Donald Trump voor. Zo werd ook duidelijker welke beleidsveranderingen zich in de Verenigde Staten kunnen voordoen.
Voor een 70-tal geïnteresseerden presenteerde Bert de Vroey vooreerst cijfers. Hillary Clinton haalde 65.759.248 voorkeursstemmen (48,2%) tegenover 62.915.886 of (46,1 %) voor Donald Trump. In om het even welk ander land zou Hillary Clinton hierdoor gewonnen hebben. Maar specifieke kenmerken van het Amerikaans kiessysteem leidden tot het tegenovergestelde resultaat. Hillary Clinton slaagde er slechts in om van het kiescollege 232 kiesmannen binnen te halen. Trump haalde 306 kiesmannen binnen. Hij heeft “het spel beter gespeeld” door beter in te zetten op de strijdstaten. In 13 ‘swing states’ heeft Clinton de verkiezingen verloren. In die staten haalde ze minder stemmen dan Donald Trump: 21.432.501 (46,6 %) tegenover 22.248.058 (48,3 %) voor Trump. De spreker wijst ook op andere verklaringen voor het verlies van Hillary Clinton. Vooreerst het feit dat ze niet populair was. Vervolgens ook de informatie die Wikileaks verkregen had Russische hackers over e-mails en die er toe hebben geleid dat de FBI het onderzoek over de mails heropende. Er was ook de uitspraak over de kiezers van Trump als “deplorables”, wat dan vervolgens een geuzennaam werd. Ook Trump is in opspraak gekomen, maar dat heeft hem weinig schade gebracht. Opvallend is ook het verlies in de staten van de ‘Rustbelt’, de oude industriële staten die van oudsher Democratisch stemden (in Noordoosten van de USA: Ohio, Michigan, Pennsylvania, Wisconsin, West Virginia, New York, Indiana, Illinois).
Vervolgens stelt Bert de Vroey Donald Trump nader voor. De 70 jarige president-elect is vastgoedmagnaat, kleinzoon van de Beierse immigrant Friedrich Trumpf. De vader van Donald Trum maakte fortuin door na de Tweede Wereldoorlog arbeiderswijken te bouwen. Het hart van het Trump-imperium bevindt zich in New York. Daar hebben de Trumps ook altijd deals afgesloten met de lokale politiek, die hoofdzakelijk in handen was van de Democraten. De paraplu voor de vele vastgoedactiviteiten van de familie is de “Trump Organisation” waarin vooral zijn drie kinderen uit zijn eerste huwelijk sterk actief zijn. Sinds de jaren ’70 werd Donald Trump ook een ‘celebrity’, die bijvoorbeeld ook deelnam aan het reality-programma “The Apprentice”. Iets moeilijker is het om een inhoudelijke lijn te trekken in waar Trump inhoudelijk nu precies voor staat. Maar volgende krachtlijnen zijn wel duidelijk. Vooreerst het uitgangspunt “America First”, wat een meer isolationistische positie betekent en een minder gericht zijn op tussenkomsten in andere landen. Vervolgens stelt Trump zich hard op tegen terreur, tegen Mexico, tegen China, en kant hij zich tegen vrijhandelsakkoorden. Tenslotte valt ook zijn pro-Rusland houding duidelijk op.
Een verkozen president heeft tot zijn aantreden - op 20 januari 2017- de opdracht een hele reeks mensen te benoemen. Het betreft hier niet alleen mensen voor zijn regering. Het gaat ook om andere sleutelposities in zijn entourage. Volgens de traditie gebeurt dit werk in Washington. Trump doet dit vanuit de Trump-tower in New York, waarbij het onderscheid tussen het presidentschap van Trump en het familiebedrijf van Trump minimaal is. Volgende posten zijn momenteel al ingevuld, ook van departementen waarvan Trump tijdens de verkiezingen verklaarde dat hij ze wil afschaffen of tot een minimum wil terugbrengen. De achtergrond van de aangestelde mensen is ook een indicatie van het beleid dat zal worden ontwikkeld.
- Tot vice-president werd Mike Pence benoemd. Hij is 57 jaar en is momenteel gouverneur van Indiana. Hij is van christelijk-conservatieve origine nu een born-again evangelical), en heeft ook banden met de Republikeinse Tea Party-beweging.
- Chief-Strategist wordt Stephan Bannon, een 62- jarige katholiek uit New Jersey. Hij is vooral bekend van het Breitbart News Network, de spreekbuis van ‘alt-right’ - Alternatief Rechts(!) wat de facto uiterst rechts betekent.
- Chief of Staff wordt Reince Priebus (44 jaar). Als voorzitter van het Republican National Committee uit Wisconsin wordt hij gezien als ‘consensus-bouwer’ tussen de partij en de regering.
- De Secretary of State (Buitenlandse Zaken) werd aanbevolen door Condoleeza Rice. Het gaat om Rex Tillerson (64 jaar). Hij stond de voorbije 40 jaar aan het hoofd van ExxonMobil en sloot verschillende deals met Russische oliebedrijven. Hij is gekant tegen de huidige sancties tegen Rusland. Hij is ook een voorstander van vrijhandel, wat hem in conflict met Trump kan brengen) en sloot ook deals met Iraaks-Koerdistan.
- De minister van defensie James Matis, 66 jaar uit Washington), was generaal bij de Mariniers, met ervaring in Afghanistan en Irak. Hij was ook een tijd verantwoordelijk voor het Central Command voor de brede Midden-Oosten regio. Zijn bijnaam is ‘Mad Dog’. Hij heeft een groot wantrouwen tegenover Iran.
- Ook de minister voor Homeland Security, John Kelly, 66 jaar uit Massachusetts) was generaal bij de mariniers, maar dan verantwoordelijk voor het Southern Command (Latijns-Amerika). Hij wou Guantanamo open houden en wordt in zijn nieuwe functie bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de grensbewaking met Mexico.
- Als National Security Advisor zal Michael Flynn aantreden, een nu 67 jarige luitenant-generaal, gewezen chef van DIA, onder Obama. Maar hij nam ontslag omwille van een andere visie op Syrië. Hij deed consulting werk bij de Flynn Intel Group (vooral in Turkije), is wantrouwig tegenover de islam en komt uit de lijn van de Republikeinse neocon’s, die wel voorstanden zijn van interventie in andere landen. Ook dit zou tot een conflict met Trump kunnen leiden.
- Tot Deputy National Security Advisor zal Kathleen Troia Mc Farland aantreden. Zij is 65 jaar en komt uit Manhattan. Z was commentator bij FOX en heeft nog gewerkt voor Kasper Weinberger (jaren ‘80). Ze heeft ook banden met de Tea Party. Ze tweette bij Turkse Staatsgreep het volgende: “Military are good guys trying to restore democracy”. Dat zou haar nog in de problemen kunnen brengen.
- Directeur van de CIA wordt Mike Pompeo, (52 jaar – Kansas). Hij was ondervrager in de parlementaire onderzoekscommissie die Clinton ondervroeg (House Intelligence Committee - Benghazi-hearings) en zelf voorheen actief in defensie- en olie-industrie. Ook hij wou Guantanamo open houden en vindt dat foltering mag gebruikt worden.
- VN ambassadeur wordt Nikki Haley, (44 jaar - South-Carolina). Zij is momenteel gouverneur South-Carolina, Indiase migrantendochter, komt uit sfeer van Tea Party, steunde Rubio en Cruz, maar sluit zich nu dus aan bij de Trump-administratie.
- Minister van Justitie wordt senator Jeff Sessions, (69 jaar – Alabama). Hij is ook openbaar aanklager geweest. Hij een klassieke conservatief uit het Zuiden, hardliner in verband met immigratie en ook tegen homorelaties.
- Op onderwijs komt Betty Devos, (58 jaar - Michigan), met Nederlandse roots. Zij was voorzitter van de Republicans in Michigan. Ze is christelijk-conservatief, voorstander van school-vouchers. Dit zijn bonnen waarmee ouders hun kind naar een private school kunnen laten gaan. Een maatregel die wordt gezien als verdere afbouw van het overheidsonderwijs.
Van twee personen is nog niet duidelijk welke taak ze gaan krijgen, maar ze hebben een sterke rol gespeeld tijdens de campagne. Het gaat vooreerst om Kellyanne Conway, (49 jaar) die de vrouwelijke campagne-manager van de Republicans was en eerst voor Cruz werkte. Met haar eigen peilingsbedrijf ‘the Polling Company’ heeft ze de campagne van Trump sterk beïnvloed. En ten tweede is er Jarred Kushner (35 jaar), schoonzoon van Trump (35 jaar). Ook hij is onroerend goed-makelaar, van orthodox-Joodse gezindte. Hij had een tijdje een eigen krant ‘New York Observer’.
