Barmhartigheid schept toekomst
De dag opende met een inleiding door prof. Jacques Haers (Faculteit Theologie en Religiewetenschappen KULeuven) die de band legde tussen barmhartigheid, inzet voor de schepping, en het omgaan met andere, grote uitdagingen voor de toekomst.
Jacques Haers noemt barmhartigheid het hart van ons samenleven. Het gaat om een kijken naar de kwetsbare en gekwetste, ook zondige medemens, die de mens oproept en beweegt om de toekomst anders aan te pakken. Een echt barmhartige blik haalt het beste in mensen naar voor. Barmhartigheid ontroert, heeft mededogen, is relationeel en schept nieuwe toekomstkansen. Het is geen soft woord, maar scheppingswerk, stelt hij onomwonden, precies omdat barmhartigheid het oordelen en veroordelen doorbreekt. In die zin heeft het bijvoorbeeld een centrale plaats in de bevrijdingstheologie van Jon Sobrino. Voor hem is barmhartigheid (in het Engels ‘compassion’) een politiek principe, dat de onbarmhartigheid van een economie geschoeid op prestatie, uitsluiting en egoïsme tegengaat.
Vandaar is de band met de zorg voor de schepping vlot te maken. In de encycliek Laudato Si’ toont de paus hoe hij zich door te kijken naar de complexiteit in de wereld in beweging laat zetten, daartoe bewogen door God. Doorheen het schema van zien wat er met de wereld en de schepping aan de hand is, komt de paus tot oordelen en geeft hij ook aan hoe te handelen om de zorg voor ons gemeenschappelijk huis daadwerkelijk op te nemen. Jacques Haers wijst op de zin voor complexiteit die de paus aan de dag legt in zijn encycliek en op het sterk beklemtonen van de band tussen armoede en milieuverloedering. Werken aan rechtvaardigheid vereist vandaag dan ook een ecologische bekering.
Naast de uitdagingen die het milieu stelt, haalt Jacques Haers nog twee punten naar voor: de uitdaging van de migratie, die ook niet meer kan worden losgemaakt van de klimaatverandering, en de noodzaak te bouwen aan een toekomst voor jongeren. Hier toont zich de bijzondere opdracht van barmhartigheid: werken aan duurzaamheid opdat komende generaties kunnen leven. Die toekomst vraagt om praktisch handelen en om een spiritualiteit van barmhartigheid: een spiritualiteit die niet veroordeelt, maar zich laat raken en vergeeft. De crisis waarin we ons vandaag bevinden, is een moment van onderscheiden waar het echt op aan komt.
