In de maand oktober heb ik 4 weken meegewerkt aan een onderzoek van de Universiteit Gent. Bedoeling van de studie was om in Gent een aantal mensen te volgen die uit een moeilijke leefsituatie kwamen en die toch weer wilden beginnen werken.
Moeilijke situaties zoals daar zijn: een psychiatrische patiënt die na langdurige opname voldoende hersteld was en zou ontslagen worden uit het ziekenhuis. Een andere man zou uit de gevangenis vervroegd vrijkomen op voorwaarde dat hij werk had. Een derde man was niet in orde met RVA en mutualiteit. Hij zou een leefloon krijgen als hij eerst een aantal maanden zou werken. Bij die drie mannen - er waren ook vrouwen die gevolgd werden vanuit het project, maar niet in mijn groep - bleek al snel dat niet alleen het vinden van werk een probleem was. Ze kregen ook begeleiding om een woning te vinden, om opnieuw sociale relaties aan te gaan, om te werken aan zichzelf.
Ze waren alle drie supergemotiveerd om opnieuw volwaardig te functioneren in de samenleving. Maar de samenleving maakte het hen echt niet gemakkelijk.
Eerste voorwaarde was al een werkgever zoeken om hen werk te verschaffen. Ik moet zeggen: geen kwaad woord over werkgevers die hun nek niet zouden durven uitsteken. Tweede zorg was de collega’s. Ook dit viel mee. De toekomstige collega’s waren op voorhand goed geïnformeerd en gestimuleerd om positief mee te werken. Je zou denken: wat kan er nu wél nog mislopen als én werkgever én collega’s de persoon in kwestie steunen?
Het onderzoek is nog niet afgerond, maar er werd gezocht naar een aantal secundaire werkomstandigheden die hun kans op slagen bepaalden. Ik noem er twee. Die drie mannen zijn onzeker en blinken niet uit door een hoog zelfwaardegevoel. Hun zelfvertrouwen staat heel laag. Wat denk je: als je dikwijls lang buitengewoon eentonig werk doet, dan krijg je een verwrongen zelfbeeld en tijdsbesef (zoals dat waarschijnlijk ook in de gevangenis gebeurt). Tijdens een opname loopt alles heel gestructureerd. Alles wordt voor jou gepland. Die mannen tonen nu wel een karakter om zelfstandig door te zetten, maar bij het werk staan ze op de tippen van hun tenen. Het werkritme in onze maatschappij ligt ook heel hoog. Het is gemakkelijker gezegd dan gedaan om voluit mee te draaien in een arbeidsproces. Misschien heb jij als lezer ook al eens de ervaring dat opnieuw starten in een werkomgeving na langdurige onderbreking zoals ziekte allesbehalve evident is en ook héél vermoeiend. Om mensen terug aan het werk te krijgen is een goede motivatie niet voldoende.
Een andere reden tot moeilijk slagen ligt bij de samenleving, bij elk van ons. Er hangt een negatief beeld over mensen die zwaar belast zijn door hun verleden. Mensen oordelen en veroordelen gemakkelijk. Er wordt rap gesproken in clichés zoals “profiteurs” of “ze willen niet werken” of sceptisch “dat ze maar eens proberen”…
Ook als christen heb ik mij dat bijzonder aangetrokken.
Ik heb het goed, maar een ander moet toch op zijn minst de kans krijgen om het even goed te hebben.
Hoe komt het toch dat we zo moeilijk de spons vegen over het verleden en een tweede kans geven aan mensen? Kansen geven aan een ander om zichzelf te zijn. Ik heb mij toch ook maar kunnen ontwikkelen omdat anderen in mij geloofden? God heeft mij de verantwoordelijkheid gegeven om iets te maken van mijn leven, maar ook om iets te betekenen voor anderen. Ben ik naïef als ik droom van een wereld met méér kansen?
Jan Nuytinck
