Preek van de week

Allerheiligen

Zaterdag 1 november 2025

Lezingen

• Apk 7, 2-4. 9-14   (Een ontelbare menigte)
• Mt 5,1-12a   (De zaligsprekingen)

Homilie

Elke dag brengen de massamedia ons nieuws, uitzonderlijk is dat goed nieuws maar meestal is het slecht nieuws. Je zou bijna denken dat iets pas nieuwswaardig is, als het slecht is. Tsja, in de wereld waarin we leven gebeuren er nu eenmaal dingen waarvoor we minstens onze wenkbrauwen fronsen, als uiting dat we niet tevreden zijn met de wereldse gang van zaken. Die wereldse gang van zaken is een wedloop, een rat race, een vaak zinloze en competitieve cyclus van hard werken om geld en status te verkrijgen, zonder daar echt gelukkig van te worden. In het algemeen maken we nu eenmaal graag en vaak jacht op geluk, zelfs ten koste van het geluk van de ander. Als wij niet willen meedoen aan die wedloop van alsmaar beter en sneller, en hoger en meer en meer… zelfs dan kunnen de wisselvalligheden van het eigen leven ons soms zwaar treffen door o.a. ziekte, pijn, verlies, ruzie en andere vormen van lijden waartegen we ons machteloos kunnen voelen en geluk ver te zoeken is. Dat is de werkelijkheid waarin we leven. 

Op welke manier wil de Zoon van God ons dan vandaag bemoedigen? Dat hebben we juist gehoord: door het evangelie van de zaligsprekingen. Dat evangelie is een gekend stuk uit de bergrede en die bergrede vormt de kern van Jezus’ Blijde Boodschap, de grondwet van het Rijk Gods, de bron van het christelijke leven.

De zaligsprekingen dus. Het is misschien goed om te weten dat in de taal die Jezus sprak, het Aramees, dat er voor het woord ‘zalig’, het woord ‘asjre’ (אַשְׁרֵי) wordt gebruikt, wat zoveel wil zeggen als: ‘een weg nemen’. In sommige Franse Bijbelvertalingen gebruikt met dan ook als vertaling ‘en marche’, d.i. ‘Vooruit, jullie zitten goed. Dát is de weg!’ Jezus zei dus eigenlijk: ‘je bent op de goede weg als je...’ Je bent op de goede weg als je arm van geest bent, als je zachtmoedig bent, zuiver van hart, barmhartig, enz. 

Is dat niet heel wereldvreemd die zaligsprekingen? Want zeg nu zelf: wat vang je aan met armen van geest. En zachtmoedigheid: wat koop je ervoor? En barmhartigheid: wat ben je ermee als het erop aankomt? En wat is de inbreng van de zuiveren van hart in een wereld die draait om het genot der zintuigen? Laten we realistisch zijn: om in deze wereld te kunnen meetellen kom je met een braaf zieltje niet ver, wat in deze wereld telt zijn mannen en vrouwen die weten wat ze willen, en willen wat ze weten en daar alles voor over hebben. 

Wat Jezus met die zaligsprekingen ons voorhoudt staat m.a.w. regelrecht tegen-over dat wat de wereld ons voorhoudt. Het merkwaardige is dat Jezus ons nogal dikwijls zo'n wereldvreemde dingen voorhoudt. Denk maar aan: “Wie Mijn volgeling wil zijn, met Mij volgen door zichzelf te verloochenen en elke dag opnieuw zijn kruis op te nemen”, of, “Wie zijn leven wil redden, zal het verliezen. Maar wie zijn leven verliest om Mijnentwil, die zal het redden.” (Lc 9, 23-24) Beter gezegd: de evangelische boodschap komt neer op een gedrag waarmee je het in deze wereld niet ver brengt. Maar wat Jezus zegt en doet is dan ook niet bedoeld om het ver te brengen in deze wereld, maar om het ver te brengen in het Rijk der Hemelen. En de grondwet van dat Rijk staat nu eenmaal haaks op de grondwet van de hedendaagse wereld.

Als oefening stel ik voor om de zaligsprekingen eens toe te passen als wel behorend tot deze wereld. Dan hoef ik ze eigenlijk alleen maar om te draaien door het tegendeel te beweren van wat Jezus zegt. Die wereldse zaligsprekingen klinken dan als volgt:  

Zalig de arroganten en de betweters, want ze denken dat alles en iedereen hun toebehoort. 
Zalig de gevoellozen, want die kunnen alleen maar hard zijn. 
Zalig zij die voor niets of niemand uit de weg gaan, want ze zullen over lijken gaan. 
Zalig de egoïsten, want ze kennen alleen hun eigenbelang. 
Zalig de meedogenlozen, want ze zullen zonder aarzelen de mensen pootje lappen. 
Zalig de komedianten, want ze zullen iedereen bedriegen. 
Zalig de geniepigaards, want ze zullen overal ruzie stoken. 
Zalig de machtswellustigen, want ze zullen zonder enig gewetensprobleem andere mensen manipuleren, gebruiken en misbruiken. 
Zalig zij die anderen beschimpen, vervolgen en belasteren, want ze zullen haat en wrok tot norm verheffen.

Kan dat de bedoeling zijn, dat wij leven van zo een wereldse boodschap waarvan we diep aanvoelen dat ze verkeerd is? Ik denk het niet. 

De woorden van Jezus klinken misschien wel wereldvreemd in onze oren, maar diep in ons hart voelen we dat ze juist en geloof¬waardig zijn, ook omdat Jezus ze ons heeft voorgeleefd als de hoogste vorm van liefde. Ze klinkt wereldvreemd, maar ze is wel wereldreddend en vooral mensreddend. En dat is wat Jezus wil, Hij wil Zijn naam waar maken: Hij wil onze Redder zijn, Hij wil onze Bron ten leven zijn. 

Als wij als christenen steeds meer en meer leven volgens de grondwet van het Rijk Gods, dan zal Gods’ liefde steeds concreter en zichtbaarder worden in onze eigen omgeving, in onze eigen wereld waarin we leven. Dan zal de Heer ons zeker met de volgende woorden willen bemoedigen: “Zalig zijt gij, want gij zijt op de goede weg…”