Een pertinente vraag daarbij kan zijn: wie is dat kind? Wie is Jezus? Of beter nog: wie is Hij voor ons?
daar is mijn verstand te klein voor
Kerstmis is sowieso een groot mysterie: het gaat toch om Jezus, de Zoon van Jozef en Maria. Zijn vader en moeder waren bekend in hun dorp. Hoe kan Hij dan beweren: "Ik ben uit de hemel neergedaald en mens geworden?" Een mens geworden God, daar is mijn verstand te klein voor. Dat is bijna een absolute paradox voor de rede. Hoe kunnen we dat dan begrijpen? De paradox wordt overwonnen door het liefdesaanbod van God. Johannes verwoordt dat heel duidelijk in zijn eerste brief. Hij schrijft: God is liefde. Hij heeft zijn enige Zoon in de wereld gezonden opdat wij door Hem zouden leven. Hierin bestaat de liefde: niet wij hebben God liefgehad maar Hij heeft ons liefgehad".
welkom zoals we zijn
Liefde dus, als de essentie van de menswording en menswording als de essentie van liefde. Een liefde die onvoorwaardelijk is. God deelt helemaal de menselijke kwetsbaarheid: Jezus in doeken, in een voederbak. Dat beeld van het pasgeboren kind is zo treffend: voor het kraambezoek bij Jezus liggen geen drempels van geloof, van rang of stand. Iedereen, wij allemaal zijn welkom zoals wij zijn. Als we naar de kerststallen kijken, zien we wie er allemaal naar toekomt: herders, engelen en drie wijzen,... De herders hebben hun schapen bij. Er is ook een os en een ezel. De koningen hadden hun paarden of waarschijnlijk hun kamelen mee. Het was daar heel zeker geen geplande bijeenkomst: ze zijn alvast niet voor elkaar naar daar gekomen. En toch lopen ze mekaar niet in de weg. Het tafereel straalt vrede en verzoening uit. Ze gunnen elkaar de tijd om bij Jezus te zijn. En waarom staan al die dieren rond de kerststal? Misschien moet je wel een schaap, een ezel of een kameel zijn om nog te geloven dat het wel kan: mensen die elkaar niet voor de voeten lopen en elkaars plek niet betwisten.
geen plaats in de herberg
Waarom is er ook nu nog "geen plaats in de herberg" voor wie op de deur klopt: de ander in zijn vele gedaanten? Waarom is er zo weinig openheid voor nieuwkomers -autochtone en allochtone-? Nee, we kunnen Kerstmis nooit meer losmaken van het vluchtelingenvraagstuk. In plaats van te focussen op mogelijke gevolgen, moeten wij, moet de kerk meekijken naar de oorzaken van migratie. Er is geen uitweg, geen oplossing mogelijk zonder internationale, globale samenwerking. En het zal niet gemakkelijk zijn, nee… Ook blijvende aandacht voor hen die hier in de buitenbaan lopen, voor kinderen in armoede, is noodzakelijk.
Gelukkig behoren wij tot de groep van gelovigen, anders lezen we het "parochieblad" niet. We kunnen/willen geloven dat God bestaat en dat godsdienst een factor is van verbinding. Het is onze opdracht om die verbindende kracht naar boven te halen, altijd weer en opnieuw. Overal waar het kan, getuigen over wat ons ten diepste raakt en beweegt, wat overigens weinig of niks te maken heeft met simpele gehoorzaamheid aan wetten, regeltjes of riten. Altijd naar verbinding en dialoog zoeken. Daar staat religie voor. De positieve bijdrage van religie aan beschaving, al heel zeker aan onze Westerse christelijke cultuur en aan de samenleving mag niet ontkend worden.
Mensen hunkeren naar geloof, ook al beseffen jullie net zo goed als ik, dat de concrete beleving van geloof heruitgevonden moet worden. Anders zouden we niet alleen op dagen als Kerstmis wat meer volk, en ook wat jonge mensen, in onze kerken hebben.
heel concreet
Kerstmis gaat over de kern van ons geloof: over de menslievendheid van God. Met Kerstmis wordt God een kind, zodat wij kinderen van God kunnen worden. Kerst is de dag om vrede te sluiten, om vergiffenis te vragen of te schenken, om relaties te vernieuwen, om vetes bij te leggen, om contacten opnieuw aan te halen, om goede voornemens in daden om te zetten, om sorry te zeggen. En sorry, maar ik schrijf het hier toch: het gaat nu eens niet over een abstract iemand. Doe het nu eens niet af met een gulle gift voor arme kinderen, of aan mensen in nood. Dat is ook belangrijk, maar soms misschien wat té gemakkelijk. Nee, het gaat heel concreet om diegene die naast ons staat en om wie een muur is opgetrokken: een partner waarmee de verhouding verkild is, een zoon of dochter met wie de gesprekken zo moeizaam verlopen, een broer of zus die we al jaren niet zien, de collega op het werk die we liever zien gaan dan komen, een vriend of een vriendin die niet meer welkom is, of de buur die wat ons betreft maar beter kan verhuizen. Reik de hand … of neem de uitgestoken hand aan.
En laat ons grote ambities koesteren om meer menslievendheid te realiseren. Die morele uitdaging blijkt geregeld te groot. Zo vinden we voor het vluchtelingenvraagstuk voorlopig geen oplossing. En dan heb ik het niet over opvangcapaciteit. Nee, ik merk een groeiend onvermogen tot mededogen. Maar wie vanuit een gelovig vertrekpunt meent dat ieder mens uniek is en gelijkwaardig is, gaat met medemensen in nood gemakkelijker een wederkerige relatie aan. Dat moet ons toch hoopvol stemmen. Hoe mooi zijn bijvoorbeeld ook telkens de resultaten van de warmste week, waar zovelen zich vrijwillig inzetten voor hun goede doel. Hartverwarmend, toch?
Kerstmis is altijd het verhaal van nieuwe hoop die geboren wordt. Ik hoop samen met jullie dat die geboorte mag gebeuren met ons gelovigen als bekwame "zorgverleners". Want, bij het verdedigen van onze waarden en overtuigingen past vastberadenheid. Er over spreken met de juiste woorden, met bedachtzame taal en getuigen in ons handelen, met onze daden… laat ons daar eens heel bewust een project van maken!
Kerst, 2019.
