Kippis*, ’t is Lichtmis
Nee, ik begin dit artikel niet met de alom bekende zegswijze: “Al is het vrouwtje nog zo arm, met Lichtmis maakt ze haar panneke warm.” en al evenmin met een foto van een stapel pannenkoeken. Voor dit artikel heb ik me laten inspireren door een uitdrukking die ik geleerd heb van onze nieuwe priester Jef Leysen, nl. “met Lichtmis gaat het gat van het kieken terug open”. Sta mij toe dit nader te verklaren.
Paulette, Mariette en Huguette
Wat Jef eigenlijk wil zeggen is dat kippen in de winter minder eieren leggen en dat met Lichtmis – 2 februari – de dagen aan het lengen zijn zodat kippen terug wat meer gaan leggen. Zelf heb ik drie kippen: Paulette, Mariette en Huguette, waarvan de laatste twee naar Itegemse cafébazinnen vernoemd zijn maar dit volledig terzijde. Ik heb er nog niet veel gemerkt dat ze minder eieren leggen, maar het zijn natuurlijk ook geen winters meer zoals vroeger. Eentje legt wel momenteel wat minder, maar die is aan het ‘ruiven’.
In ieder geval, je hebt eieren nodig om pannenkoeken te bakken en voor diegenen die het moesten vergeten zijn: met Lichtmis worden er pannenkoeken gegeten omdat de ronde vorm verwijst naar de zon en dus naar licht. En de traditie zegt dat wie met Lichtmis pannenkoeken eet een voorspoedig jaar zal hebben. Dus, bakken maar!
Eerst de theorie …
Voor de volledigheid geef ik nog even mee dat Lichtmis of Maria-Lichtmis in officiële termen de feestdag is van de Opdracht van de Heer, waarbij ‘opdracht’ dient te worden gelezen als: opgedragen worden, gepresenteerd worden. Volgens de joodse wet moest elke eerstgeborene in de tempel opgedragen worden aan God. Maria en Jozef, vrome joden zijnde, brachten Jezus dus naar Jeruzalem. Bovendien moest Maria zich terug ‘rein’ laten verklaren door een priester, want door een jongetje ter wereld te brengen was ze veertig dagen onrein.
PS: moest Jezus een meisje geweest zijn, zou Maria maar liefst tachtig dagen onrein geweest zijn. In deze tijden van M/V/X en genderneutraliteit werd er al voor minder betoogd in Brussel …
Maria-Lichtmis wordt dus gevierd op 2 februari, dat is veertig dagen na Kerstmis, ooit vastgelegd op 25 december als de geboortedag van Jezus. Het is het laatste christelijk feest dat verband houdt met Kerstmis. In de middeleeuwen is men meer en meer de nadruk gaan leggen op de reiniging van Maria, vandaar de Latijnse naam Purificatio Mariae. En vandaar dat dit feest zich nu nog in het rijtje bevindt van de Mariale verering. In de Katholieke Kerk is de opdracht van de Heer ook het vierde 'blijde mysterie' van de rozenkrans.
… en dan de praktijk
In veel parochies worden rond Lichtmis de gezinnen waar het voorbije jaar een kindje gedoopt werd, uitgenodigd op een viering in de kerk met kinderzegen. Op deze manier worden de dopelingen bij wijze van spreken gepresenteerd aan de parochiegemeenschap, net zoals Maria en Jozef deden met Jezus.
Het kan echter ook anders. Nog niet zo lang geleden leerde ik dat op sommige plaatsen in onze Pastorale Eenheid Mozes niet de dopelingen worden uitgenodigd, maar dat er een viering plaatsvindt met àlle kleuters van de plaatselijke school, op de dag van Maria-Lichtmis zelf. Dit in samenspraak met de kleuterjuffen en dankzij hun voorbereiding. Zeer mooi en zinvol, mijns inziens.
Traditioneel worden op Lichtmis tevens kaarsen gewijd. Het Franse ‘Fête de la Chandeleur’ en het Engelse ‘Candlemas Day’ verwijzen hier ook naar. Deze kaarsen kunnen in een processie gebruikt worden of mee naar huis genomen worden, om ons te behoeden voor onheil. Uiteraard verwijzen deze kaarsen naar het Licht waar de oude Simeon het over heeft wanneer hij Jezus ziet en het vol lof uitroept dat Jezus het Licht is voor alle volken.
Lichtgevende Lichtmis?
Aan een christelijke hoogdag wordt vaak een adjectief aan toegevoegd, bijvoorbeeld: Zalig Pasen of Vrolijk Kerstfeest. Wat kunnen we voor Lichtmis zeggen? Sowieso wens ik iedereen, en dus niet alleen de pas gedoopten en hun familie, maar werkelijk iedereen een mooie, betekenisvolle en vooral hoopvolle feestdag toe. Dat we voor elkaar lichtpuntjes kunnen zijn in donkere periodes en dat we mekaar mogen ver-licht-en in moeilijke dagen. Misschien is dat wel de werkelijke “opdracht” van de Heer … en van ons allemaal?
*kippis betekent ‘schol!’ in het Fins
Gerry Bellekens, bruggenbouwer van onze Pastorale Eenheid Mozes
