Nieuwe kerkbesturen. Een kennismaking.
We kwamen samen via ‘zoom’, digitaal dus. Waren aanwezig: Eddy Debusschere, Patrik Vergote, Philippe Lagae, Frank Cambien en Bert Sabbe. Onlangs waren er verkiezingen binnen de kerkbesturen en binnen onze Pastorale Eenheid werden o.m. twee nieuwe voorzitters verkozen. Een goede reden dus om even te luisteren…
Wie zijn jullie?
Bert Sabbe is architect en werkt in de Stadsadministratie; is sinds zes jaar lid van de Kerkfabriek (KF) van Sint-Maarten en is nu onlangs verkozen tot voorzitter, in opvolging van Bert Vanbelle die dit jarenlang heeft gedaan. Hij is gehuwd met Ellen en ze hebben drie kinderen: 10, 9 en 6 jaar oud.
Frank Cambien was 16 jaar lid van de KF van Sint-Pius X waarvan 7 als secretaris; onlangs werd hij voorzitter, en volgde Dirk Verhenne op. Hij is advocaat, gehuwd en vader van drie kinderen.
Philippe Lagae is sinds 2000 lid van de KF van Sint-Elooi, werd in 2002 penningmeester en is nu al zes jaar voorzitter. Is recent met pensioen gegaan, gehuwd en heeft vier kinderen en 5 kleinkinderen.
Patrik Vergote is al 35 jaar lid van de KF van Sint-Jan, 30 jaar lang voorzitter ervan (was toendertijd de jongste kf-voorzitter van het bisdom Brugge!), gehuwd en heeft drie dochters en 7 kleinkinderen. Hij is advocaat ‘op rust’. Hij zit hier bij ons omdat hij ook al zes jaar voorzitter is van het Centraal Kerkbestuur van de Stad Kortrijk (er is er ook een van de randgemeenten); hier heeft hij Bert Vanbelle opgevolgd die sinds de oprichting van het CKB voorzitter was (2005).
Eddy Debusschere is advocaat sinds 50 jaar (en sinds 31.12 met pensioen), gehuwd en vader van drie kinderen die samen acht kleinkinderen hebben. Hij is meteen voorzitter geworden van de KF van Onze-Lieve-Vrouw in 2013.
Wat is een kerkfabriek?
Een kerkfabriek is een publieke instelling die zeer oude wortels heeft (tot in de begintijd van de kerk?) maar die in België nog altijd de regelgeving volgt die Napoleon decreteerde.
Haar eerste opdracht is ervoor zorgen dat de christelijke eredienst kan doorgaan in het kerkgebouw in de best mogelijke materiële omstandigheden.
Ten tweede zal de kerkfabriek zorgen voor het (historisch) patrimonium (kerkgebouw, ander patrimonium). Dit is een grote opdracht, zeker als het gaat om een historische kerk. De KF is een constructie ten bate van het algemeen belang, werkt kostenloos met vrijwilligers. Heel concreet is een kerkfabriek samengesteld uit 5 personen, aangevuld met iemand die door de bisschop wordt aangesteld (vaak de pastoor).
Wat doet een kerkfabriek?
Ze zorgt voor het dagelijks beheer van het kerkgebouw (en van mogelijk privaat patrimonium). Daarom is het goed dat er verschillende competenties aanwezig zijn: een jurist, een ingenieur, een architect, een boekhouder…
Blijkt dat deze groep mensen ongeveer dagelijks bezig is met de eigen kerk.
Ideaal is een soort taakverdeling, volgens competenties en opleiding, over de leden van de kerkfabriek. Want zo wordt verwoord, … er is wel altijd iets …
Waar haalt de kerkfabriek haar inkomsten om de kerk ‘open te houden’?
Er is een bijdrage vanwege de gelovigen (stoelgeld, omhaling, een deel van wat betaald wordt voor een huwelijk, uitvaart of andere speciale viering). Er is (soms) een inkomen uit het privaat patrimonium (verhuur van een winkel of een huis).
En sinds Napoleon moet in België de gemeente via de kerkfabriek het exploitatietekort bijpassen. De diensten moeten kunnen doorgaan. Soms moet er ook geïnvesteerd worden (grote dakwerken, nieuwe verwarming installeren, de toren restaureren…). Hier komt het Centraal Kerkbestuur in het vizier: in het centraal kerkbestuur wordt er overleg gepleegd met alle kerkbesturen over de besteding van de investeringsenveloppe.
Het is nl. zo dat het Stadsbestuur bespaart en die enveloppe heeft geplafonneerd. Onder de leiding van het centraal kerkbestuur wordt dan bepaald wie welke som kan vragen voor welk project. Deze investeringen verhogen de waarde van het kerkelijke patrimonium.
Wat doet het Centraal Kerkbestuur?
Het is de gesprekspartner van de kerkfabrieken met het Stadsbestuur, vooral in zaken die met centen te maken hebben. Hoewel er bespaard moet worden, verlopen die gesprekken in de schoot van het centraal kerkbestuur als met de Stad in een goede verstandhouding. Hier worden de budgetten bepaald, voorgelegd aan de verantwoordelijke van de bisschop in Brugge en dan aan het plaatselijk gemeentebestuur. Dit geldt ook voor budgetwijzigingen en jaarrekeningen. De rol van het centraal kerkbestuur zal wellicht toenemen in de toekomst.
Kunnen de verschillende kerkbesturen nog meer samenwerken?
Hier wordt unisono positief op gereageerd: het zou goed zijn om jaarlijks een of twee keer samen te komen met de voorzitters of met een delegatie van elke kerkfabriek van de Stad. Zo kunnen we expertise en good practices uitwisselen, collegiale consultatie doen…
Iemand stelde het heel helder: het is nodig om naar de toekomst toe, efficiënter te werken. Professioneler ook. Het wordt moeilijker om met alleen vrijwilligheid deze soms complexe materie te runnen (denken we maar aan een restauratiedossier: de opstart ervan, de lange loop doorheen de administratie, de vergunning, de opvolging in de werfvergaderingen…).
Er moet dus ook bespaard worden?
Het is inderdaad zo dat Kortrijk al enkele jaren aan het besparen is. Alles is duur en de kerken worden minder gebruikt voor de eredienst. Natuurlijk zijn onze kerken ‘goedkope musea’: ze werken met vrijwilligers die een oogje in het zeil houden. Toch leeft er in de groep een consensus dat we redelijk moeten zijn: bisschop De Kesel had het al geschreven in zijn pastorale brief over pastorale eenheden: we moeten loyaal mee-denken en mee-besparen met de burgerlijke overheid.
Hier in Kortrijk hebben we een kerkenplan gemaakt, op vraag van het Stadsbestuur. Er is een architectenbureau aangeduid maar het pastorale luik moest door ‘ons’ vanuit de kerk gemaakt worden. Het kerkenplan is een intentieplan dat nu stap voor stap gerealiseerd wordt.
Sommige kerken worden onttrokken aan de eredienst. Andere krijgen een nevenbestemming. Nog andere blijven gereserveerd voor de eredienst. Vanuit de kerkfabriek komt er een advies, dat opgenomen wordt door de pastoor met zijn team. Vanuit de teamvergadering stuurt de pastoor dan een gemotiveerd voorstel naar de bisschop, die dit eerst voorlegt aan de priesterraad (die ‘gehoord’ moet worden). In het geval van een structurele verandering (onttrekking, nevenbestemming) schrijft de bisschop dan een decreet dat aan alle betrokkenen wordt bezorgd.
Een wens aan de lezers, tot slot?
Er klinkt een duidelijke oproep naar ons, lezers, om ‘naar de kerk te komen’! Kom naar de Mis en weet dat er door velen hard aan gewerkt wordt.
Een andere voorzitter benadrukt de goede relatie tussen de kerkfabriek en het pastoraal team.
Iemand anders herhaalt de oproep om efficiënter te werken, professioneler waar het kan.
Een andere merkt op dat een taakverdeling binnen de kerkfabriek een goede zaak is.
Als pastoor wil ik deze mensen en hun collega’s in de kerkbesturen danken voor hun grote inzet voor de concrete kerk en de gelovigen.
Meestal komt een kerkfabriek niet zo dikwijls in de aandacht. Maar zij zorgen ervoor dat het warm is in de kerk, dat de verlichting up to date is, dat alles in de kerk op een goede manier kan gebeuren. Er is een uitstekend ‘samenspel’ tussen pastorale verantwoordelijken en kerkbesturen.
Dat het zo mag blijven, ten bate van een dynamische kerk!
Geert Morlion, pastoor
