PASSIO2024
IL CAMMINO
Sint-Maartenskerk Kortrijk
15 februari – 7 april 2024
PASSIO2024, Il Cammino: het project
PASSIO2024 IL CAMMINO is een artistiek project waarin (psychische) kwetsbaarheid, draaglast en draagkracht centraal staan. Deze thema’s zijn brandend actueel bij heel verschillende groepen in de samenleving en schreeuwen om meer aandacht. Het is daarom absoluut noodzakelijk om mentale gezondheid bespreekbaar te maken.
Initiatiefnemer van het project is de pastorale eenheid O.L.V. van Groeninge in Kortrijk. Ze wil vragen over kwetsbaarheid en weerbaarheid ter sprake brengen, vanuit een diepe bekommernis en medeleven met alle mensen. Het leven is een traject, een zoektocht. We leven in een wereld die snel verandert waardoor veel mensen niet meer kunnen volgen, niet meer goed in hun vel zitten. Kunst kan op zo een moment een rustpunt bieden en een bron zijn van zingeving.
Het gaat om de vijfde editie in de reeks “Passio”-tentoonstellingen waarbij hedendaagse kunst getoond wordt in de Sint-Maartenskerk in Kortrijk. Deze tentoonstelling is een ‘tocht’ die je moet afleggen met een open mind, een open blik op schoonheid, met begrip voor de mentale worsteling van zowel de kunstenaar als de toeschouwer. Wat er gebracht wordt is levensecht en herkenbaar voor een grote groep van bezoekers. De tentoonstelling is een uitnodiging tot dialoog en beleving, of zoals de Britse schrijver en filosoof Alain de Botton het verwoordt:
‘Kunst heeft een heel belangrijke functie om ons hoop te geven. Kunst is een reddingsvlot om ons door de duisternis te loodsen en schoonheid maakt deel uit van haar missie.’
Het idee van een tocht kleurt het hele kunstenproject en verwijst naar het traject dat ieder mens aflegt in zijn leven, stap voor stap, soms met een heel duidelijke horizon, soms tastend in de mist. Het ontwerp voor de affiche van Jacky Bostoen toont een labyrint als symbool voor de levensweg van een mens die moeilijk kan zijn, maar het beeld verwijst ook naar de eeuwenoude pelgrimstocht naar Compostela. Het labyrint symboliseert het evenwicht tussen draaglast en draagkracht, een wankel evenwicht dat snel kan verstoord worden. Psychisch welbevinden is een ‘work in progress’. We gaan er van uit dat er een uitzicht is op toekomst en leven. Er is een ‘way out’ wat in een doolhof niet zo is.
De tocht in het project is ook een fysieke wandeling doorheen de stad Kortrijk (Sint-Maartenskerk, Sint-Michielskerk, pand 00X). Op deze drie locaties kan de bezoeker verschillende kunstwerken bekijken, teksten lezen en een mini-documentaire zien.
Wat voorafging
PASSIO2024 IL CAMMINO is de vijfde editie in de reeks Passio-tentoonstellingen. Telkens wordt een gevarieerd programma uitgewerkt met beeldende kunst, muziek, een gespreksavond, film, een concert, … Het project Passio integreert heel bewust verschillende kunstvormen rond een centraal thema.
Tijdens de eerste editie van deze biënnale stond de video-installatie 14EMOTIONS/Allegoria Via Dolorosa van Klaus Verscheure centraal.
In 2018 werd de installatie ‘Martyrs’ van de Amerikaanse videokunstenaar Bill Viola getoond. Dit was tevens de eerste Passio waarvoor een omkaderend programma werd uitgewerkt.
In 2020 was duurzaamheid het centrale thema waarbij kunstenaar Carlo Herpoel het voortouw trok. Dit project werd zwaar bemoeilijkt door de coronapandemie en kon niet de nodige weerklank krijgen.
Voor de vierde editie werd Klaus Verscheure opnieuw gevraagd met zijn nieuwe video KAIN&ABEL. De werkgroep Passio schoof het thema geweld en mededogen naar voren. Klaus nodigde enkele gerenommeerde kunstenaars uit : Kendell Geers, Daniëlle van Zadelhoff, Kristof Van Heeschvelde, Sofie Muller en Bilal Bahir. PASSIO2022 GEWELD & MEDEDOGEN telde meer dan 10.000 unieke bezoekers.
Programma PASSIO2024 IL CAMMINO
HEDENDAAGSE KUNST
Voor de vijfde editie PASSIO2024 IL CAMMINO waren An Schotte en Klaus Verscheure de curatoren van het luik beeldende kunst.
Naast de video-installatie Ricordo di un Dolore van Masbedo is er werk van Renato Nicolodi, Koen Vanmechelen, Colin H. van Eeckhout, Levi van Veluw en Maryam Najd. Het zijn werken die aansluiten bij het thema. Jonge talenten zoals Denys Shantar (UA), Aaron Victor Peeters (BE), Nathalie Vanheule (BE), Odilon Pain (BE), Marinda Vandenheede (BE) en Geerke Sticker (BE) tonen werk op de twee extra locaties die we dit jaar mogen gebruiken: de Sint-Michielskerk en Pand00X.
OVER RICORDO DI UN DOLORE / MASBEDO
MASBEDO is een artistiek duo gevormd door Nicolò Massazza (1973) en Iacopo Bedogni (1970). Ze werken sinds 1999 samen en wonen momenteel in Milaan en Piacenza. In hun werk is er een constante verkenning en daaruit voortvloeiende vermenging van verschillende artistieke talen: video, installatie, cinema, performance, avant-gardetheater en sound design. Recent hebben ze de relatie tussen cinema en kunst geïdentificeerd als een favoriet onderzoeksgebied dat ze benaderen met een zorgvuldige blik op zowel de socio-antropologische als de meer intieme en poëtische elementen.
RICORDO DI UN DOLORE is geïnspireerd op het meesterwerk van Pellizza da Volpedo, Ricordo di un dolore / Herinnering aan een pijn (Ritratto / Portret van Santina Negri), dat deel uitmaakt van de collecties van de Accademia Carrara in Bergamo. Pellizza's olieverf op doek-portret van een jonge vrouw op het moment dat ze het tragische nieuws van een overlijden verneemt - wordt een emblematisch beeld van persoonlijk lijden en gaat een dialoog aan met MASBEDO's video die dezelfde titel draagt: Ricordo di un dolore / Herinnering aan een pijn. De stille/steile klim van een man naar de top van de Presolana (de hoogste top in Valle Seriana), toont het beeld van een lijdensweg.Een man beklimt de berg met een reproductie van het bovengenoemde schilderij op zijn rug. Zijn tocht werd vastgelegd in een video die vertelt over eenzaamheid in een moment van pijn.
RENATO NICOLODI
Renato Nicolodi (°1980) dankt zijn unieke plaats in de kunstgeschiedenis aan een sterk visionaire en utopische visie waarmee hij de wereld op strikt geometrische wijze bevraagt. In de loop der jaren nemen zijn sculpturen geleidelijk aan steeds meer ruimte in en doen ze vaak denken aan historische megalomane projecten zoals piramiden, triomfbogen en zonnetempels, terwijl ze meestal toch een evenwicht bewaren tussen kleinschalige modelbouw en minimalistische monumentaliteit. Door de geometrische constructie, de orde en de symmetrie, het compacte en het centripetaal karakter van zijn beelden, is hij er altijd in geslaagd raadselachtige en vervreemdende werken te creëren. Ook het voortdurende gebruik van Latijnse titels (Antrum, Forum, Atrium, Hortorum, Deambulatorium) is raadselachtig, al is het maar omdat deze verwijzingen nooit letterlijk kunnen worden genomen.
Vele van zijn werken lijken ook voortdurend rond een centraal punt te cirkelen, een zwarte grot die oningevuld blijft, ontoegankelijk, maar altijd gastvrij. Zowel in de gestileerde bunkers als in de altaren en portieken, de iconostasen en de observatoria blijven sterk archetypische beelden en relaties opduiken. Klassieke soberheid geeft aanleiding tot mythische patronen, omdat architectuur, zelf ontdaan van elke functionaliteit en dus van betekenis, aanzet tot de verkenning van het ongebruikte. Daarom is elk nieuw werk van Nicolodi steeds weer een zoektocht naar stilte en rust, een steeds hernieuwde poging om tijd en ruimte in elkaar te laten overgaan. Ingekleed als een wisselwerking tussen een biografisch gekoesterde familie en universele verlangens, tussen het licht en de duisternis waar alle religies over spreken en tussen de onherroepelijke categorieën van geboorte en dood, handelen zijn werken onherroepelijk over de grondslagen van het leven. Door hun monumentale afmetingen, als zodanig gerealiseerd of in alle eenvoud enkel even opgeroepen, richten deze architecturen zich uiteraard eerst tot de collectieve mensheid, waar zij een plaats voor zichzelf opeisen, te midden van de massa, zoals de Agora, het Belvedere of de Porticus. Maar zonder de pelgrimstocht van de individuele bezoeker is elke zoektocht naar herinnering en betekenis natuurlijk zinloos. (Tekst: Freddy Decreus)
KOEN VANMECHELEN
Koen Vanmechelen (°1965) is een internationaal gerenommeerd kunstenaar die in verschillende disciplines werkt. Hij is een van de meest veelzijdige denkers van deze tijd. De kunstenaar bevindt zich op het snijpunt van kunst, wetenschap, filosofie en gemeenschap.
Als een eeuwige migrant reist hij de wereld rond op zoek naar antwoorden op fundamentele vragen die raken aan kwesties die zowel tijdloos als actueel zijn: identiteit, diversiteit, globalisering en mensenrechten. Hij verweeft die antwoorden - altijd work in progress - in raadselachtige kunstwerken en projecten. Zijn zoektochten en interdisciplinaire projecten nodigen anderen uit om samen te werken en creëren een bewustzijn en een beweging van gemeenschappen over de hele wereld. Samen reflecteren ze op de wereldwijde erfenis van het menselijke dier en verkennen ze de verschillende manieren waarop we ervoor kiezen om samen te leven en te evolueren.
In 2010 ontving hij een eredoctoraat van de Universiteit Hasselt en in 2013 ontving hij de prestigieuze Golden Nica Hybrid Art Award (Linz) en Global Artist's Award (Venetië). Vanmechelen heeft zijn werk op bijna alle continenten gepresenteerd, onder andere in de Uffizi Gallery (Firenze), V&A Museum (Londen), ZKM (Karlsruhe) en Museo Nacional de Bellas Artes de La Habana (Cuba). Naast zijn regelmatige optredens op de Biënnale van Venetië was zijn werk te zien op de Biënnales van Moskou, Havana, Dakar en Poznan, op de Triënnale van Guangzhou, op de World Expo Shanghai 2010, op Manifesta 9 en op dOCUMENTA (13). Als veelgevraagd spreker werd hij uitgenodigd voor het World Economic Forum (2008) en verschillende TED-conferenties.
COLIN H. VAN EECKHOUT
Colin H. Van Eeckhout (°1979) is een Belgische muzikant en kunstenaar. Toen hij zijn vader verloor op twintigjarige leeftijd, zocht Van Eeckhout heil in muziek. De legendarische hardcore punkband Spineless was zijn eerste vehikel voor het omzetten van pijn in kunst. In 1999 richtte hij samen met gitarist Mathieu Vandekerckhove de post-metal/sludgemetalband Amenra in een zoektocht naar meer zingeving. De muziek van Amenra kan geassocieerd worden met pijn, angst en/of verlies, gevoelens die we vandaag amper of niet meer durven tonen. Façade moet onze zwakte verbergen. Dat ontbloten is het element waarop de kracht van Amenra gestoeld is. Tot op heden houdt Van Eeckhout als oprichter naast het muzikale ook de artistieke visie van Amenra nauwgezet in ‘t oog. In 2005 richtte hij daarom Church of Ra op, een collectief van gelijkgestemde muzikanten en kunstenaars. Sinds 2014 brengt Van Eeckhout dronemuziek uit onder de naam CHVE. Als kunstenaar zag hij zijn kunst in 2020 geëxposeerd op Grauzone Festival / Den Haag. (bron Transparant.be)
Hij gaf als commentaar bij zijn sculptuur deze tekst:
Edelkroone
jouw kroon, mijn zoon
een gouden gewei
jouw toorn, mijn zoon
de doorn in mijn zij
LEVI VAN VELUW
In de afgelopen 15 jaar heeft van Veluw (°1985) een divers en evoluerend oeuvre geproduceerd dat over de hele wereld wordt tentoongesteld. Hij staat bekend om zijn installaties, sculpturen, tekeningen en autobiografische films die putten uit zijn jeugdherinneringen. Uit de diepte van zijn geheugen haalt de kunstenaar beelden naar boven die universele emoties oproepen en onze menselijke logica in twijfel trekken. Van Veluw speelt met elementen van orde en chaos en stelt de kijker vragen over ons obsessieve streven naar controle. Van Veluw creëert zijn werken met uiterste zorg en vakmanschap. Zijn ingewikkeld opgebouwde houtskooltekeningen vertonen een grote symmetrie en harmonie, terwijl zijn opmerkelijke gebruik van licht een sterke, meditatieve stemming oproept. De installaties van van Veluw bieden intense en meeslepende ervaringen. In het verleden bouwde hij complete, zij het fictieve kathedralen - naast andere donkere en zintuiglijke ruimtes bestaande uit obscure vormen en materialen. Bezoekers die van Veluws alternatieve realiteiten betreden, raken los van hun bestaande ruimtelijke interpretaties. Ze ervaren een ontwrichtende omgeving waar zowel orde als chaos samenleven. (Ron Mandos)
MARYAM NAJD
Maryam Najd (°1965) schildert zowel figuratieve als abstracte werken - ze weigert een keuze tussen de twee te maken. Ze is gefascineerd door de doorgang tussen de werkelijkheid en de verbeelding. Volgens Najd is de optische illusie noodzakelijk om een diepere, emotionelere dimensie van kunst bloot te leggen. Openbaringen hebben namelijk altijd met het verschijnen en verdwijnen van (non-) dingen te maken. Het kunstwerk kan noch in tegenstellingen, noch in evenwichtssituaties gevonden worden. Het bevindt zich in de gevoelige, spirituele, aan elkaar grenzende tussenzone die ons mogelijk maakt lichaam en psyche, fragmenten uit de werkelijkheid en de verbeelding, verleden en toekomst met elkaar te verbinden. (Tekst: Sofie Van Loo).
JONGE TALENTEN
PASSIO2024 is een parcours en treedt voor de eerste keer buiten de deuren van de Sint-Maartenskerk.
SINT-MICHIELSKERK & PAND00X
Er worden twee locaties aan deze tentoonstelling toegevoegd: de Sint-Michielskerk en Pand 00X, de eerste gelegen in de Rijselstraat en het tweede in de Blekersstraat. Op beide locaties wordt een werk getoond van één van de vijf hoger vermelde artiesten, maar telkens geflankeerd door werken van jonge kunstenaars. De curatoren hebben hiervoor zes artiesten uitgenodigd.
ODILON PAIN – AARON-VICTOR PEETERS – DENYS SHANTAR
GEERKE STICKER – MARINDA VANDENHEEDE – NATHALIE VANHEULE
WOORD
We vinden het heel erg belangrijk dat de stem van jonge mensen meeklinkt in dit verhaal. We werken daarom samen met de vzw Letterzetter. Dit is een project van de Kortrijkse stadsbibliotheek. Letterzetter coacht jonge mensen met literair talent uit Kortrijk en omgeving. Ze zijn tussen de 16 en 28 jaar en zijn de ‘stadsdichters’ van Kortrijk. https://letterzetterkortrijk.be
Veronica Juliana Schmalz (°1997), aka @lajauneschreibmaschine, bracht haar kindertijd door in Argentinië en Sicilië. Ze schrijft poëzie in zes talen wat haar multiculturele identiteit en internationale ervaringen weerspiegelt. Haar werk gaat over de zoektocht naar thuis en identiteit, over hoogsensitiviteit, liefde en de bevrijding van clichés. In 2022 won ze de literaire wedstrijd in de categorie poëzie, georganiseerd door de Faculteit Letteren van KUL (Kulak), en vandaag neemt ze actief deel aan nationale poëzie- en woordkunstevenementen.
Foto Damon De Backer
Loeke Vanhoutteghem (°1996) is beeldend-performatief woordkunstenaar. Ze schrijft en performt haar eigen teksten in diverse genres gaande van gedichten over lied- en theaterteksten tot uitdagende slam poetry. In september 2020 won ze het West-Vlaams kampioenschap slam poetry in de Schouwburg Kortrijk. In 2021 werd ze ook nog Gents kampioen. In haar beeldend en performatief werk linkt Loeke haar liefde voor taal en symbolen aan andere media zoals textiel, keramiek en muziek.
Foto Damon De Backer
Anna-Vere Verheecke (°1999) woont in Kortrijk maar loopt er nog altijd verloren. Anna-Vere wordt geïnspireerd door hun kat, stoeptegels en lange treinritten. Terugkerende thema’s in hun werk zijn identiteit, liefde en afscheid. Op Memento 2019 ging Anna-Vere in literaire dialoog met Jeroen Olyslaegers. Hun teksten zijn ook te vinden in de boeken van Reveil en Memento. Anna-Vere haalde in 2020 de selectie van het Das Mag-zomerkamp. In 2021 droeg die bij aan de verhalenbundel 'Proeftijd' van Tilt inc.
Foto Damon De Backer
Siel Verhanneman coacht en begeleidt het proces.
Siel Verhanneman (°1989) is schrijver en dichter. In januari 2022 publiceerde ze haar derde dichtbundel Wat nu met het licht dat binnenvalt bij de Arbeiderspers. De bundel werd lovend onthaald en kreeg onder meer 4 bollen in NRC, uit de handen van Maria Barnas. In de bundel verkent Siel de kier van het rouwen en verweeft ze op een vernuftige manier beeldende kunst met herinneringen.
Foto Damon De Backer
VIDEO VERHALEN
Om de bezoeker nog meer te betrekken in de thematiek van PASSIO2024 ging Dirk Vandenberghe (°Kortrijk, 1971) een bevlogen interviewer samen met een cameraploeg van Quindo op stap om enkele mensen te interviewen over hun eigen persoonlijke ervaringen met mentale worstelingen.
Deze interviews vormen samen een mini-documentaire die de bezoeker in enkele minuten een inkijk geeft in de draaglast en draagkracht van enkele ’ervaringsdeskundigen’.
Op de drie locaties staat er telkens een beeldscherm waar de bezoeker kan kijken en luisteren naar de getuigenissen van negen ervaringsdeskundigen.
De interviews werden afgenomen door Dirk Vandenberghe. Hij is freelance journalist. Hij maakt langere interviews met schrijvers, filosofen, economen, kunstenaars en andere denkers voor het weekblad Trends. Hij recenseert non-fictie voor NRC en verzorgt de rubriek "De Eerste Keer", over literaire debuten, voor De Lage Landen en maakt af en toe podcasts voor De Standaard. Hij woonde en werkte in Antwerpen, Gent, Rotterdam en Parijs, om dan naar Kortrijk terug te keren.
