Persoonlijke benadering en kleinschalige groepen
Vijf Leuvense gelovigen vroegen in 1999 aan pater Wladyslaw Walaszczyk OMI, toen pastoor bij de Poolse Katholieke Missie in Brussel, om in de St.-Lambertuskerk van Heverlee eucharistievieringen te organiseren op zaterdagavond voor Poolse gelovigen van de regio Leuven. De paters oblaten Brzezina (deken van de Poolse Katholieke Missie in Brussel), Walaszczyk en Szyszka hebben dan een regeling opgesteld om elke week een priester naar Leuven te laten komen om de Blijde Boodschap te verkondigen aan de Poolse parochianen in hun moedertaal.
De kleine groep van gelovigen was in 2009 al uitgegroeid tot een gemeenschap van meer dan 100 mensen waaronder niet alleen volwassenen maar ook kinderen. In dat jaar heeft Ewelina Konings, die toen de godsdienstleerkracht was in de Poolse School van Johannes Paulus II naast de Poolse Katholieke Missie in Brussel, voor het eerst de Eerste Communieviering in het Pools in de St.-Lambertuskerk georganiseerd voor vijf kinderen op vraag van hun ouders. Vanaf 2009 kunnen de Poolse kinderen hun voorbereiding en de eerste communieviering en vormselviering in het Pools vieren in Leuven. Het is opvallend dat niet alleen de bewoners van Leuven hun sacramenten willen beleven, maar ook veel Polen van Brussel en Wallonië komen naar St.-Lambertus voor de voorbereiding van de sacramenten door het feit dat ze hier een warme kerkgemeenschap vinden, met een persoonlijke benadering en kleinschalige groepen ten opzichte van de grote groepen bv. in Brussel.
Vanaf 2010 ging pater Damian Kopytto OMI in St.-Lambertus voor in de eucharistieviering voor de Poolse gemeenschap: eerst op zaterdagavond, daarna op zondagnamiddag. Ook in datzelfde jaar is een icoon van de Heilige Moeder, de Zwarte Madonna van Częstochowa, naar de St.-Lambertuskerk gekomen. Ze is afkomstig van het klooster Jasna Gόra (de Lichtende Berg) van de paters paulinen, congregatie van de reguliere priesters van de Heilige Paulus in Częstochowa, het belangrijkste bedevaartsoord in Polen en de spirituele hoofdstad van het land.
Van september 2011 tot september 2015 is de Poolse gemeenschap (samen met de lokale gemeenschap) naar de kapel van de jezuïeten op de Waversebaan verhuisd wegens de renovatie van de St.-Lambertuskerk. Vanaf 2015 konden de gelovigen opnieuw van Poolse vieringen in de St.-Lambertuskerk genieten. In 2015 was de gemeenschap flink uitgegroeid tot 300-400 parochianen. Daarom werden Mariusz Amanowicz samen met Szczepan Klejmas aangesteld tot acolieten. Ze zijn begonnen pater Damian te helpen om de communie uit te delen tijdens de eucharistievieringen. Omdat pater Damian in Brussel woont en voltijds betrokken is bij de Poolse St.-Elizabethparochie in Schaarbeek in Brussel (die meer dan 3000 gelovigen telt) zorgen zij er ook voor om de communie aan zieken thuis te brengen. In november 2017 werd pater Damian benoemd tot coördinator van het Poolse Pastoraat in Brussel en een jaar later van het Poolse Pastoraat in België. Om de samenwerking te bevorderen zijn pater Damian en Mariusz volwaardig lid van de gemeenschapsploeg van de St.-Lambertusparochie.
De Poolse gemeenschap heeft ook een plek in het lokale katholieke tijdschrift gevonden: Ewelina Konings schrijft regelmatig over de speciale vieringen en evenementen van de Poolse parochie in Leuven voor “Kerk&leven” om de Poolse en Vlaamse gemeenschapen nog dichter bij elkaar te brengen.
De Poolse gemeenschap in de St.-Lambertuskerk is niet alleen in aantal gegroeid maar ook in haar bewustzijn als een gemeenschap van gelovigen in een internationale context: van een gastgemeenschap tot een verantwoordelijke participant in het leven van de St.-Lambertusgemeenschap. Een paar cruciale initiatieven van de Poolse en Belgische verantwoordelijken van de St.-Lambertuskerk hebben de twee gemeenschappen nauwer samengebracht. In september worden de Poolse gelovigen uitgenodigd om het feest van de heilige Lambertus, patroon van kerk en parochie, mee te vieren en tijdens de aansluitende receptie op Belgische wijze te feesten. Op de laatste zondag van het liturgisch jaar, het Feest van Christus Koning, organiseren de twee gemeenschappen samen een tweetalige eucharistieviering. Na die viering kunnen alle gelovigen van Poolse specialiteiten proeven.
De Poolse gemeenschap van de St.-Lambertuskerk stelt zichzelf niet alleen open naar de parochie St.-Lambertus, maar ook naar de Engelstalige gemeenschap van de Sint-Kwintenskerk in Leuven. De Poolse en Engelstalige gemeenschappen hebben de oude traditie van Sacramentsdag in de Leuvense Kerk weer tot leven gebracht. Vanaf 2015 (uitgezonderd tijdens de corona-epidemie) kunnen alle Leuvense gelovigen Sacramentsdag beleven door deel te nemen aan de processie waarin het Heilig Sacrament vanuit de St.-Kwintenskerk naar de St.-Pieterskerk wordt gebracht. Sacramentsdag in 2017 was bovendien zeer speciaal, want er werd een beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Fatima meegedragen. Het was één van de zes beelden die paus Franciscus gezegend heeft en die daarna verzonden werden naar de verschillende continenten ter gelegenheid van de 150ste verjaardag van de verschijningen van Fatima.
Kerk belangrijk voor Polen in het buitenland
Polen heeft een lange band met Leuven. Onder andere studeerden de paus Johannes Paulus II en priester Jozef Tischner aan KU Leuven. Pater Damian Kopytto OMI, de huidige pastoor van de Poolse gemeenschap in Leuven en coördinator van het Poolse Pastoraat in België, merkt op dat het aantal Polen in de stad min of meer gelijk blijft: “Sommigen komen nog om te studeren of te werken, anderen vertrekken. Maar de laatste jaren zie ik steeds meer mensen in de kerk”, benadrukt de oblaat.
De parochie in Leuven is een persoonlijke parochie, geen territoriale. Dit betekent dat veel Polen vele kilometers moeten reizen om de liturgie bij te wonen. “Sommigen pendelen bijna elke zondag of op een feestdag 45 of meer kilometer naar de mis. Ik bewonder het geloof van die mensen die 50 minuten spenderen om richting de kerk te gaan,” zegt pater Kopytto. De Poolse parochie in Leuven heeft een huiskerk gevonden in de St.-Lambertuskerk van Heverlee, alsook Het Katholieke Gezinscentrum, dat samenwerkt met Brussel. Zonder twijfel is de kerkgemeenschap in het leven van veel Poolse bewoners in Leuven en de omliggende regio zeer belangrijk.
De relaties tussen de parochianen zijn erg goed. “Toen ik naar de parochie in Leuven kwam, was het organiseren van parochiebijeenkomsten na de mis een van de eerste dingen die ik deed. Ik nodigde hen uit voor koffie met gebak. Zo leerden mensen die naast elkaar woonden elkaar kennen ook in de kerk. Nu zijn ze vrienden geworden en nodigen ze elkaar uit voor lunches op zondag. Dat bestond vroeger niet, het is ontstaan onder andere dankzij de parochiegemeenschap en ook de Poolse Culturele Vereniging DASKALIA”, zegt hij. De Polen in Leuven maken uitstapjes of pelgrimstochten als deel van de parochie. Ze vieren samen feest of organiseren evenementen zoals een bedevaart naar Banneux in oktober, een bedevaart naar Scherpenheuvel op pinkstermaandag en de klassieke bedevaart te voet van Leuven naar Waver vol met zang en gebed. Er zijn ook minder officiële evenementen van de Poolse gemeenschap: “Voor mij was het een aangename verrassing toen ik mijn 40e verjaardag vierde. Er was een groot complot. Ze slaagden erin het geheim te houden. Er werd een groot familiefeest voorbereid in de parochiezaal, met een DJ, en er waren bijna 400 mensen”, herinnert de oblaat zich.
De Poolse gemeenschap in Leuven heeft ook zeer goede relaties met andere mensen in de stad. We proberen goede contacten te onderhouden met de lokale gemeenschap. Dat is ook waar het in de kerk om gaat”, zegt pater Kopytto.
De mooiste mensen zijn de dankbare mensen
De Poolse Katholieke Gemeenschap in Leuven was en is nog steeds dankbaar voor de lokale gemeenschap dat ze haar plaats kon vinden in Leuven. De gemeenschap heeft haar dankbaarheid op het einde van de viering uitgedrukt door diploma’s van dankbaarheid aan verschillende mensen te schenken. De vorige deken van Leuven, Dirk De Gendt werd als eerste uitgeroepen en beloond voor zijn openheid en vriendschap voor de Polen in Leuven, voor zijn bereidheid om een warm spiritueel huis te bieden aan de Poolse gemeenschap in de St.-Lambertusparochie te Heverlee. Als tweede werd de huidige deken van Leuven, E.H. Patrick Maervoet beloond voor zijn openheid en vriendschap, en voor de goede samenwerking tussen de Poolse en Belgische gemeenschappen rond internationale projecten bv. de hulp voor Oekraïne. Deken Patrick was zeer blij met het diploma en de dankbaarheid van de Poolse gemeenschap. In zijn korte toespraak heeft hij zijn bewondering uitgedrukt voor de spiritualiteit van de Polen in Polen en die in België. Hij bezocht in de zomervakantie een paar belangrijke plaatsen voor de Poolse gelovigen zoals Częstochowa, Wadowice en Krakow met Auschwitz. Na zijn spirituele vakantie in Polen begreep hij nog beter waarom de Poolse gemeenschap in Leuven drie belangrijke schilderijen in de kerk heeft opgehangen: de Barmhartige Jezus, de Zwarte Madonna en de heilige paus Johannes Paulus II. Daarna zijn ook dhr. Guy Delbar, de voorzitter van de kerkfabriek en dhr. Paul De Becker, de voorzitter van de parochieploeg, beloond voor hun openheid en vriendschap en voor de goede samenwerking tussen de Poolse en Belgische gemeenschappen.
Na de vertegenwoordigers van de parochie van St.-Lambertus te Heverlee heeft ook dhr. Mohammed Ridouani, de burgemeester van Leuven, een grote onderscheiding van de Poolse gemeenschap gekregen voor zijn openheid en vriendschap, voor ondersteuning van de Poolse gemeenschap in Leuven in verschillende projecten en voor het verbinden boven verdelen in Leuven. Hij was zeer blij met het zichtbare teken van Poolse dankbaarheid. In zijn toespraak drukte hij zijn bewondering uit voor de enthousiaste en jonge Poolse gemeenschap in Leuven. Hij heeft de aanwezigen gevraagd om hun eigen roots zoals taal, traditie en religie niet te vergeten, want die zijn basis en garantie om grote en sterke taken op te nemen. Na de toespraak van de burgemeester werd dhr. Dirk Vansina, de favoriete schepen van Leuven voor de Poolse gemeenschap, geroepen om zijn diploma te ontvangen voor zijn openheid en vriendschap, voor zijn ondersteuning in verschillende projecten en voor zijn aanwezigheid in belangrijke evenementen voor de Poolse gemeenschap in Leuven.
Op het einde zijn ook twee Poolse priesters beloond: als eerste pater Wladyslaw Walaszczyk OMI voor het initiëren van en tien jaar zorg en ontwikkeling van de Poolse gemeenschap in de St.-Lambertuskerk in Leuven. Pater Wladyslaw heeft benadrukt dat de gemeenschap in Leuven niet zijn idee was, maar een initiatief van een paar gelovigen van Leuven die hem hebben gevraagd om een kerkgemeenschap te vormen. Als laatste is de huidige pastor van de Poolse
Katholieke Gemeenschap in Leuven, pater Damian Kopytto OMI, beloond met het diploma van dankbaarheid voor zijn creatieve geest, open hart en hardwerkende priesterhanden, voor zijn creatief en verantwoordelijk pastoraat in de Poolse gemeenschap in de St.-Lambertuskerk in Leuven en voor de vlotte samenwerking tussen de Poolse en Vlaamse parochies.
Na de mis werd een gedenkplaat onthuld, die in Polen speciaal gemaakt werd voor het jubileum. Op de gedenkplaat werd de dank uitgedrukt van de Poolse Katholieke Gemeenschap in Leuven in de periode 1999-2024: “Dankbaar voor God, Onze-Lieve-Vrouw en de lokale Vlaamse gemeenschap voor 25 jaar Poolse parochie in de Sint-Lambertuskerk van Heverlee”. Die woorden symboliseren hoe belangrijk de Poolse Katholieke Gemeenschap in Leuven is voor de Polen, die naar hier komen vanuit Leuven, Brussel en Wallonië om hun geloof te kunnen beleven in een jonge, dynamische en enthousiaste kerkgemeenschap maar ook hoe dankbaar de Poolse gemeenschap is voor de lokale kerk van Leuven en de stad Leuven.
Na de feestelijke eucharistieviering werd ook een parochiepicknick gehouden met lekker eten, muziek, dans en gewoon lekker samen zijn.
- Ewelina Konings, lid van de Poolse parochieploeg, godsdienstleerkracht in BuSO Ter Bank, catechiste Poolse Eerste Communie in de Sint-Lambertuskerk, pastor in de Universitaire Parochie KU Leuven
