De vieringen staan bol van betekenis en symboliek en, hoewel verspreid over drie dagen, vormen ze een geheel als één uitgerekte viering. Het nodigt dan ook uit om ze als dusdanig mee te volgen en te beleven. In deze bijlage hernemen we een artikel van vorig jaar om toe te lichten hoe deze vieringen met elkaar in verbinding staan.
In de eerste eeuwen bestond er in deze periode slechts één viering, een nachtelijke paaswake, beginnend na het vallen van de duisternis en eindigend met de eucharistie onder het eerste licht van de paasmorgen. In de vierde eeuw werd dit geheel uiteengelegd. Er kwam ook een viering op vrijdag, met aandacht voor Jezus' lijden en op donderdag vierde men het Laatste Avondmaal.
Eén enkele viering, beginnend met Witte Donderdag
Vaak spreekt men van het 'paastriduüm', het heilig drietal voor de gekruisigde, begraven en verrezen Heer. Het begint met een avondviering op Witte Donderdag en de sfeer is een mengeling van vreugde en droefheid. Feestelijk klinkt het klokkengelui en jubelzang omdat door het laatste avondmaal Jezus ons de eucharistie gegeven heeft waardoor Hij steeds bij ons is en ons sterkt. Maar we zullen ook reeds horen van het nakend verraad door Judas en van de dienende liefde van Jezus tot de dood. In diepere zin worden ook wij, als gelovigen, opgeroepen om tot een houding van wegschenkende liefde te komen. Het gekende voetwassingsmoment (het ritueel zal ook dit jaar niet plaatsvinden) is niet zomaar een ritueel dat nagebootst wordt, de dienstbaarheid van Jezus wordt 'tegenwoordig gesteld' door de priester tot navolging van allen.
Deze viering begint met een kruisteken maar eindigt open, zonder zegen en in stille aanbidding. We gaan samen met Jezus wakend de nacht in om op Goede Vrijdag getuigen te zijn van zijn kruisdood.
Goede Vrijdag
Het is dè dag waarop we Jezus' dood gedenken, bij uitstek een dag van rouw, bezinning en vasten. Naast het bidden van de kruisweg om 15 uur is er 's avonds de dienst van Goede Vrijdag die in stilte begint. De priester legt zich plat ter aarde. We onderscheiden drie grote delen; een woorddienst, waarin we oa. het lijdensverhaal beluisteren, het vereren van het kruisbeeld (kruishulde) en de sobere communiedienst. De rode kleur van de liturgische gewaden verwijst dit keer naar het bloed van de martelaren. Tussendoor opmerken dat de voorbede in deze viering een plechtiger vorm krijgt, het zijn er nl. tien en we bidden oa. voor de Kerk, de paus, de gelovigen, voor de eenheid van de christenen, enz…Voor veel gelovigen is het een bijzonder moment wanneer de priester in drie fases het kruisbeeld van achter in de kerk tot voor het altaar brengt. De individuele kruishulde is heel intiem en persoonlijk.
Paaswake
Gedenken en verwachten…om dan de omslag te beleven. Al begint de liturgie in het duister, met een klein vlammetje waarmee het paasvuur ontstoken wordt, barst de liturgie gaandeweg open. Zoals dit vuur de duisternis verdrijft, zo vieren we die avond dat Jezus' verrijzenis de doodse duisternis heeft verdreven.
Dit wordt bezongen in de paasjubelzang, het exultet. Het is het beginwoord van deze jubelzang aan de pas gewijde nieuwe paaskaars en betekent 'laat juichen'. De verschillende lezingen uit het Oude Testament verwoorden dat God de mensen altijd opnieuw op de weg van het leven heeft willen zetten. Heel de geschiedenis door is God niet doof gebleven voor de hulpkreten van het volk in duisternis.
Die avond staan we er ook bij stil dat wijzelf, doorheen ons doopsel, deel hebben aan het verrijzenisgebeuren. Christus mag dan wel in ons leven zijn maar dat is niet altijd zichtbaar. Daarom is er na de viering van het licht, de uitgebreide woorddienst een derde element verweven. Met een kaarsje in de hand, spreken we opnieuw onze doopbeloftes bewust uit. Dan gaan we over tot het vieren van de eucharistie. De verrezen Heer geeft zichzelf aan ons en wij worden uitgenodigd om meer te leven vanuit zijn leven. De verrijzenis, Pasen, geeft aan de eucharistie zijn diepe betekenis. Tot slot geeft de priester een drievoudige zegen.
En zo worden we in de aaneensluitende liturgie van de Goede Week, doorheen symbolen en rituelen aangesproken om een spirituele ommekeer te maken. Het doet ons binnentreden in de relatie met een God die altijd nieuwe toekomst schept, zelfs in de grootste duisternis.
