De monumentale vijftiende-eeuwse muurschildering van Het Laatste Oordeel zal uiteindelijk worden gerestaureerd. Eerdere restauratiepogingen in de 19e en 20e eeuw mislukten. “De kerkraad Sint-Leonardus ondernam een aantal jaren geleden een derde poging”, aldus conservator Ward Hendrickx. De schildering zal gereinigd, gefixeerd en geconsolideerd worden en er komen invullingen en retouches.
We laten Ward zelf aan het woord.
Het grote secco met het Laatste Oordeel (ca. 80 m2), dat omstreeks 1490 boven de toenmalige hoofdingang van de kerk aan de marktzijde werd aangebracht, werd in 1873 bij de ontpleistering van de kerk ontdekt. Twee restauratiepogingen mislukten omdat de kerkelijke en de burgerlijke overheden het niet eens konden geraken over harde of zachte restauratie: bij harde restauratie vervolledigt of reconstrueert men vaak zonder voldoende sluitende historisch en artistiek correcte informatie. De Commissie voor Monumenten en Landschappen kon zich niet vinden in het voorstel tot harde restauratie van de kerkelijke overheid. Polarisatie van de standpunten was de oorzaak dat het restauratieproject meermaals (19e en 20e eeuw) werd afgeblazen. De kerkfabriek Sint-Leonardus ondernam een aantal jaren geleden een nieuwe poging. Het vooronderzoek, noodzakelijk voor een project van dit formaat, werd al een tijdje geleden door het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium afgerond.
Algemeen wordt aangenomen dat grote delen van een middeleeuwse kerk beschilderd waren met dezelfde didactische bedoeling, die ook alle andere kunstwerken in de kerk hadden, nl. analfabeten kennis van religie en bijbel bij te brengen. Het Laatste Oordeel was in de middeleeuwen en ook nog daarna een zeer populair onderwerp, dat de gelovige op een vrij directe wijze confronteerde met de goddelijke rechtspraak op het einde der tijden.
Het monumentale Laatste Oordeel in de St.-Leonarduskerk is 11m 25 hoog en 7m 93 breed. De muurschildering dateert uit de vijftiende eeuw en wordt soms toegeschreven aan Lodewijk Raets. Bovenaan blazen vier engelen op een bazuin en melden de komst van de Opperrechter Christus, die op een regenboog zit en een wereldbol onder zijn voeten heeft. In het midden staat de aartsengel Michael met in zijn rechterhand een lans met een kruis, waarmee hij de verdoemden onder zich bedwingt en in zijn linkerhand een weegschaal waarmee hij de zielen weegt. Links stappen de uitverkorenen, die waardig bevonden werden, naar het hemelse Jeruzalem, waar zij door de Heilige Petrus bij de ingang worden verwelkomd. Rechts worden de verdoemden door angstaanjagende duivels afgevoerd naar de hel. Zij begingen één van de hoofdzonden, die aan de hand van dieren worden gesymboliseerd en die ook woordelijk worden vermeld: Hoverdich(heit) met een leeuw, Ghierich(heit) met een raadselachtig beest, Oncuys(heit) met een bok, Gulsich(heit) met een varken, Gra(m)scap met mogelijk een wolf. De aandachtige toeschouwer ziet zowaar een duivel met horens en bokkepoten, die met een kruiwagen een korf met verdoemden naar de hel voert...Links knielt Maria en rechts wellicht Johannes de Doper. Zij worden gevolgd door een paus, een bisschop, geestelijken en burgers. De doden rijzen nog her en der in groten getale op uit hun graven of wachten bang op hun laatste oordeel...
Een groot restauratieproject zal dankzij financiële participatie van de Vlaamse Overheid, de stad Zoutleeuw, de kerkfabriek Sint-Leonardus en erfgoedvereniging De Vrienden van Zoutleeuw het verdere verval van dit kostbare erfgoed verhinderen!
Ward Hendrickx
Conservator van de St.-Leonarduskerk
