Zondag 28 april was een van de eerste dagen, dat we de lange winter en regen wat leken af te schudden. Het was ook de dag, dat onze parochiegemeenschap Aleidis met het afscheid van Pastor Tony, 25 jaar lang voorganger en inspirator van de parochie, aanbrak. Mariette heeft me gevraagd een verslagje te schrijven van de afscheidsviering. Ik neem wat nota's, neem enkele passages op, spits mijn oren en doe enkele interviews. Dit is het geworden.
Tony deelt zelf zijn gevoelens in de homilie. ‘Aan het eind staan van 25 en een half jaar werking in de parochie, doet altijd wat achterom kijken. Zoals we het vandaag gehoord hebben in het Evangelie, stel ik mezelf dan de vraag: Is mijn eigen verbondenheid met de Wijnstok wel altijd correct geweest? De Kerk heeft in die 25 jaar een grote evolutie meegemaakt. Zo zijn er intussen verschillende kerken, waar geen Nederlandstalig of zelfs helemaal geen eucharistievieringen meer plaatsvinden. Epifanie, Sint Theresia, Sint Aleidis, waar ik zelf de voorganger was in de laatste eucharistieviering. Dat heeft de mensen veel pijn gedaan, maar op sommige momenten kan je niet anders. Het hoort blijkbaar bij de taak om op bepaalde momenten niet te kunnen beantwoorden aan de verwachtingen, die worden gesteld. En dan kan ik alleen maar hopen dat de mensen daar vroeg of laat begrip voor kunnen opbrengen. Ik kan me voorstellen dat er mensen zijn, die vandaag niet zijn kunnen komen, omwille van de kwetsuren, die ze dragen. En dan denk ik aan het Evangelie dat zegt dat één enkele, die terugkomt, meer vreugde veroorzaakt dan de 99 anderen, die er al waren. Dus die verbondenheid met de Wijnstok is hoegenaamd geen eenvoudig verhaal. Het is een verhaal dat telkens weer inspanning en onderscheiding vraagt: doe ik het op de beste manier en beantwoord ik op de juiste manier aan hetgeen van mij gevraagd wordt. Voor mezelf is dat in die context een speciale dag, want u weet dat ik vandaag afscheid neem als pastor, vanaf nu ben ik geen parochiepriester meer. Mijn familie kan getuigen dat, toen ik 7, 8 jaar was, ik al zei dat ik pastoor wou worden. Jongens en meisjes, die op die leeftijd zeggen dat ze brandweerman of verpleegster willen worden, zijn talrijk natuurlijk, zo absoluut is dat niet. Maar iets van die jonge intuïtie is uiteindelijk bij mij gebleven. Het treft mij ook dat ik niet zei dat ik priester wou worden, ook al kende ik dat onderscheid toen niet, maar toch dat ik zei dat ik wou pastoor worden. En ik heb dat gedaan, vanaf mijn wijding in 1991 tot Pasen enkele weken geleden en vanaf nu dus niet meer. Dat is voor mij dus een nieuwe fase, waar ik niet alles kan van inschatten. Dat wil dus zeggen dat er niet meer een gemeenschap zal zijn, zoals er altijd was en waar ik pastoor was, pastor in de zin van in relatie staan met een gemeenschap. Dat betekent iets voor mij. Voor mij breekt nu een nieuwe toekomst aan, die ik nog wat beter moet leren kennen. Ik kan wel al zeggen dat ik jullie nu al een beetje mis. Laten we allen openstaan voor de toekomst, een toekomst die we niet kennen, een toekomst die anders is, die misschien wat vreemd lijkt, maar die niettemin beloftevol is, dat hebben we vandaag in de lezingen gehoord. Laten we vooral als christenen verbonden blijven met de Wijnstok. Laten we onze kracht om lief te hebben daar vandaan halen en in omstandigheden, die nieuw zijn of die we niet verstaan of niet kennen, toch proberen om lief te hebben naar het beste vermogen. Dat is wat het Evangelie ons vandaag vraagt.
De gemeenschap Aleidis komt zelf aan het woord, bij monde van Pastor Gino. Gino spreekt de dankbaarheid van de gemeenschap uit en van de gemeenschappen, die ermee verbonden zijn. Iemand van het eerste uur is gekozen om te komen getuigen. Er is gekozen om iemand ‘vooraan naar beneden’ te halen, die iedere week de gemeenschap ten dienste staat, An, de vaste organiste. An vat het zo samen: ‘Tony, meer dan 25 jaar, het is voor mij meer dan de helft van mijn leven en eigenlijk ken ik je zelfs nog langer. Ik heb je voor het eerst gezien in de parochie van Christus Koning in Laken. Mijn school lag naast die kerk en ik moet je tijdens een schoolviering gezien hebben. Daarna heb ik je leren kennen in Sint Aleidis in Schaarbeek en later hier in Sint Jozef. Er is vandaag veel om dankbaar voor te zijn. Meer dan 25 jaar ben je met ons op weg gegaan, ben je in meer dan één betekenis voorgegaan en je zal dat blijven doen, ook al zal het op een andere manier zijn. Toch is het een mooi moment om je te bedanken, op de eerste plaats voor al die vieringen, waar je bent voorgegaan, het moeten er honderden geweest zijn, alleen al in Sint Jozef, duizenden in alle kerken van onze gemeenschap. We hebben het voorrecht gehad van al die jaren samen te kunnen vieren en het waren gedragen, inspirerende vieringen. Je hebt snel duidelijk gemaakt dat een mooie viering niet alleen door de voorganger wordt gemaakt. Je hebt mensen rond je aangesproken en geprobeerd te engageren, pastores, maar ook gewone parochianen. Van je eerste jaren herinner ik me nog dat je naast de pastorale ploeg nog andere werkgroepen wilde oprichten, die zich met specifieke thema’s zouden bezighouden, zoals die voor liturgie, die nog altijd bestaat en een werkgroep voor het organiseren van de Maria-vieringen. Een andere viering ging over parochie-hernieuwing, een initiatief dat bedoelt was om jonge mensen aan te spreken, tieners tot veertigers. De eerste naam was ‘Pastoraal Tweede Leeftijd’, een naam die we gelukkig snel vervangen hebben door ‘Werkgroep Vernieuwing’. De impact ervan was groot: we richtten de recepties op, de Wereldwinkel, de koppeling van de catechese aan de vieringen en zoveel mogelijk tijdens de vieringen te laten plaatshebben. Dat alles om de betrokkenheid te vergroten. Er kwamen nog de website en het jaarlijks parochiefeest, de mededelingen na de vieringen, ingevoerd in 2006 en nog altijd door Mariette gedaan. Zonder die werkgroepen zou de gemeenschap niet zijn, wat ze nu nog is. Bedankt daarvoor. Experimenteren voor vernieuwing was je ook niet vreemd. Zo stelde je ooit voor in een Vastentijd om de boodschap van bekering voor te stellen door een aantal kerkstoelen ondersteboven voor het altaar te zetten, ik geloof dat dat in Sint Aleidis was. Een idee dat alleen van jou kon komen. We hebben je er nog lang mee geplaagd. Er waren nog projecten, de inrichting van de kerk, de communiegang, allemaal initiatieven om in te spelen op de evoluties binnen de Kerk. De schaalvergrotingen, Damiaan, Sint Franciscus, Aleidis, je zorgde er telkens voor een nieuwe dynamiek. Tijdens de moeilijke Corona-periode, waren we pioniers van het ‘zoom’ gebed, in diezelfde periode is de blog ontstaan, die velen nog altijd met plezier lezen. Ik herinner me ook je rubriek in Kerk&Leven, ‘Uit de Optimismelaan’, toen de pastorie daar nog stond. Het waren columns waar we soms een stukje van de mens achter de priester uit konden opvangen. De fietser, de wandelaar, iemand die telkens dingen vond, die weer een wegwijzer naar God kunnen zijn. U bent velen van ons ook op persoonlijk vlak nabij geweest. Je was er op vreugdevolle momenten, communies, huwelijken, maar ook op moeilijke momenten, verlies, uitvaart. Het zal voor iedereen intussen duidelijk zijn dat het niet mogelijk is meer dan 25 jaar in enkele minuten samen te vatten. Er zijn zoveel grote en kleine dingen, die je voor deze gemeenschap gedaan hebt. Je bent al die jaren enorm betrokken geweest, je hebt hier heel hard gewerkt, te hard misschien, vanuit een diepe overtuiging, trouw aan je opdracht, vanuit een grote dienstbaarheid en vaak al van heel vroeg ’s morgens. We gaan je missen. We blijven in goede handen, bij Gino, Mariette en Chris. We zijn er zeker van je terug te zien in je nieuwe rol en ondertussen proberen we verder te werken aan wat jij hier gedaan hebt. Hartelijk dank en altijd welkom.’
De eucharistieviering wordt afgesloten met een bijzonder moment. Vooraan bij het altaar staat een lampetkan, zoals er 25 jaar geleden ook een stond, als symbool bij de aanstelling van Tony als pastor, de voorganger als dienaar. Tony gebruikt ze opnieuw en voert een nederige voetwassing bij Pastor Gino uit, waarmee hij hem symbolisch zijn dienende opdracht doorgeeft. Achter mij hoor ik iemand tegen haar buur zeggen: 'Een goede, verstandige man, die Tony'..
Van Gino wil ik tijdens de receptie weten, hoe hij zich voelt bij de wissel van vandaag. Gino ziet vooral continuïteit voor de parochie, want het team, dat nu naast Aleidis ook het Centrum, Anderlecht en Ukkel groepeert, blijft sterk, ook al is het kleiner geworden. De grote uitdaging wordt om aan de Kerk te blijven bouwen, de gemeenschappen zullen zelf de zaken in handen moeten nemen. Voor Tony drukt Gino de wens uit dat hij gelukkig mag zijn in zijn nieuwe functie en het vele werk en de gelovige, warmhartige man blijft, zoals wij hem hier altijd hebben gekend.
Rakesh en Prakash zijn twee jonge mensen uit India, die geregeld de eucharistieviering hier bijwonen, ondanks hun beperkte kennis van het Nederlands. Dat deert hen niet om aan te voelen en te delen wat hier vandaag gebeurd is. Ze voelden de emotie en de dankbaarheid in de tussenkomsten en zijn Tony dankbaar voor zijn motiverende aanpak en steun, die ze ervaren hebben.
Een groepje parochianen vertelt me welke kwaliteiten ze Tony toegeschreven hebben op de wolkjes, die op het prikbord gespeld zijn. ‘Herder’, ‘Altijd met een glimlach’, ‘Met een groot hart’, ‘Zorg voor iedereen’, ‘Ten dienste staan’, ‘Baken van vertrouwen’, ‘Toegewijd en zorgzaam’. Iemand in de groep is speciaal naar de dienst gekomen als dank voor zijn Eerste Communie, bijna 20 jaar geleden.
Ik geef het laatste woord aan Tony en vraag hem naar zijn impressies van de viering en zijn boodschap voor de parochiegemeenschap. Tony: ‘Het was toch wel zeer indrukwekkend. Voor mij is het belangrijk dat een parochie geen zaak is van de voorganger, maar van de hele gemeenschap en die gemeenschap heeft zich hier vandaag van haar beste kant getoond. Het was een heel fijn moment. Ik zeg hun nu van voort te doen. Laat u niet afschrikken door veranderingen en die zullen er allicht zijn, misschien nu, misschien later. Veranderingen kunnen soms wat dreigend overkomen in de zin van ‘oei, het is allemaal gedaan’, maar nee, sta open voor wat er komt en geef het kansen. De Heer, die ons tot hier gebracht heeft, zal ons nu niet in de steek laten, maar soms is het anders dan wij op het eerste zicht verwachten.’
Frank Foulon