De pauselijke vlag wapperde halfstok op de Sint-Baafskathedraal tegen een helblauwe achtergrond. Bisschop Lode ging samen met zijn voorganger voor in de eucharistie in de crypte van de kathedraal met de parochie Heilige Johannes de Doper (Gent-Centrum) op het feest van openbaring.
Lees hier het persbericht met een hulde van de bisschop aan de overleden emeritus paus
Inleiding
Broeders en zusters,
Paus Benedictus XVI is overleden net voor het feest van de Moeder van God op 1 januari en begraven voor het feest van de Openbaring van de Heer dat we vandaag vieren. Dit kan wel symbool staan voor een paus aan wie de universele Kerk zo ter harte ging en die een driedelig werk over Jezus heeft geschreven. Jezus, licht van de volkeren. Jezus die aan de Kerk vroeg om op haar beurt Licht te zijn in de wereld.
Epifanie betekent Openbaring of Manifestatie. Wij herdenken dat Jezus aan de hele wereld voorgesteld wordt. De wereld wordt
vertegenwoordigd door wijzen uit het Oosten. Benedictus stond als paus in dienst van de wereldkerk.
Ik ben ook blij om deze dienst voor te gaan samen met mijn voorganger, Mgr Luc Van Looy, die zelf missionaris geweest is in het Oosten.
Laat ons ons voorbereiden om deze eucharistie goed te kunnen vieren.
Lezingen
Jes 60, 1-6
Ef 3,2-3a.5-6
Mt 2, 1-12
Homilie
Broeders en zusters,
Paus Benedictus heeft nagedacht en geschreven over de betekenis van het feest van de Epifanie voor de wereld van vandaag. Hij deed het als theoloog en zag in de Magiërs van het evangelie de cultuur en de wetenschap op zoek naar waarheid. Er waren veel astrologen in het Oosten. Maar alleen onze drie volgden de weg van de ster. De anderen zagen haar niet. Ze zagen ook – in tegenstelling tot ieder ander – in het kind van Bethlehem: de beloofde koning, de koning van Godswege. Hetzelfde geldt ook in onze wereld sinds de verrijzenis van Jezus. Jezus is de meest schitterende ster aan het firmament. Hij is de Waarheid en het Licht, onze kracht en onze vreugde. Naar de woorden van paus Benedictus:
Jezus is, de explosie van Gods liefde, die de grote uitstraling van zijn hart op de wereld laat schijnen.
Hij is de opgaande zon die nooit meer ondergaat. Maar waarom is dat licht dan zo onzichtbaar voor de meesten?
Een pasklaar antwoord bij velen vandaag zal zijn dat de Kerk zelf verantwoordelijk is voor de zonsverduistering. Dat is gedeeltelijk waar. De wereld rekent af met de Kerk omwille van situaties waarin macht tot machtsmisbruik leidde. Het heeft de geloofwaardigheid van de Kerk aangetast. Niet die van het evangelie als dusdanig. Maar het is alsof de wereld de duisternis van de Kerk aan het licht brengt. De Geest werkt overal. Zowel het evangelie als de wereld roepen haar op tot bekering.
Wellicht komen we dichter bij de vrede en de waarheid als we overal, waar dan ook, in de wereld en in de Kerk, licht en duisternis van elkaar kunnen onderscheiden.
Maar vanuit het evangelie van vandaag denk ik dat er nog een andere verklaring bestaat voor de moeilijkheid die we hebben om Jezus als het Licht van de wereld te herkennen. Onze cultuur houdt van glitter, blikvangers en sensatie. Maar in de geboorte van Jezus bestaat dat niet. God heeft zijn zoon niet gezonden als een verblindend licht, als een schitterende publiciteitsreclame die zich aan ons opdringt. Met een “hardnekkigheid” die we al kennen van in de Schrift, kiest God systematisch voor eenvoud, discretie, zelfs armoede. Als Bernardus van Clairvaux het heeft over Jezus als Woord van God, dan voegt hij eraan toe: ja, maar dan wel een afgekort woord (verbum abbreviatum), zo kort dat het in een kribbeke kan liggen, zodat niemand er schrik voor hoeft te hebben. Het is alsof God zichzelf wegsteekt. En waarom? Om ons niet af te schrikken. Om ons met zijn licht niet te verblinden. God is immers zelf naar ons op zoek en wil zich aan ons aanpassen. Niemand moet zich te min voelen om naar Hem toe te gaan. Vandaar dat de Manifestatie van God op het feest van de Epifanie ook niet betekent dat het kind van Maria en Jozef, eens herkend door de wijzen van het Oosten, zelf een ster gaat worden. Toch niet een “star”, een beroemdheid in de wereldse betekenis van het woord. Zelfs de verrijzenis zal alleen voor de gelovige stralen.
We beleven een tijd die zo fundamenteel in crisis zit en waar zoveel zekerheden op losse schroeven komen te staan dat de vraag van de zin naar alles weer naar boven komt. Ja, de zin van alles: het leven, de gezondheid, de vrede, de planeet, het werk… Wat voor zin heeft het allemaal? Dit is een kans voor ons om fundamentele vragen te stellen. Paus Benedictus schreef: “Schepping en Schrift, rede en geloof moeten naast elkaar bestaan om ons naar de levende God te leiden.” Jezus is voor ons het antwoord dat het meest voldoet en het meest kracht geeft om positief in de wereld te staan en aan onze problemen te werken. Dat zal een blijvende erfenis zijn van paus Benedictus. Waarover gaat het eigenlijk over, als het over geloof gaat. Waarin geloven we? Durven we daarvoor uitkomen en kunnen we het verwoorden in verstaanbare termen?
Maar om welke taal dan ook te begrijpen als het over geloof gaat, herinnert het evangelie van vandaag er ons aan dat we sinds tweeduizend jaar niet ontsnappen aan een essentiële voorwaarde: namelijk nederigheid. En van daaruit de bekwaamheid om in het kleine het grote te zien. Om in de kleine de Grote te ontwaren.
Er zijn redenen tot hoop. Als ik zie hoeveel mensen onze kerken bezoeken in deze kerstperiode, ook jonge koppels met kleine kinderen; mensen van alle leeftijden en culturen. Het is niet alleen maar voor de romantiek van de kerstkribbe. In de stilte van de kerk en rond de kribbe komen veel gevoelens los. Voor sommigen is het een terugkeer naar wat ze als kind ooit geloofden. Ze vragen zich af: waarover ging het toen eigenlijk? Waarover gaat het nog altijd? Heb ik het ooit begrepen? Nu ik geen kind meer ben en volwassen, zou ik nu niet klaar zijn voor een rijper antwoord? Ze zijn op hun manier “driekoningen”. Ze volgen hun ster. Ze gaan in dezelfde processie die de drie wijzen ooit ondernomen hebben. Een processie die nooit meer eindigt. Ik citeer paus Benedictus: “In deze processie zijn die mensen uit het Oosten niet de laatste. Ze zijn de eerste in de grote stoet van hen die door de geschiedenis heen de boodschap van de ster weten te herkennen. Ze weten de wegen te bewandelen die door de Heilige Schrift aangegeven zijn. En zo kunnen ze Hém vinden die ogenschijnlijk zwak en kwetsbaar is, maar die daarentegen de macht heeft om het menselijk hart de grootste en diepste vreugde te schenken.”
Broeders en zusters, als christen zijn betekent hoe langer hoe meer worden als Jezus, dan moeten ook wij licht uitstralen. Kleine sterretjes aan het firmament van deze wereld.
God blijft hardnekkig bescheiden. Zijn zon zou onze kleine lichtjes trouwens onzichtbaar maken.
Hij wil dat ook wij licht geven. Hij blijft bij ons als de ster van Bethlehem die richting geeft voor wie het zien kan, voor wie het wil zien. Misschien moeten ook wij, als we hier straks weggaan, een andere weg nemen dan de weg die ons tot hier bracht. Niet uit schrik voor Herodes. En ik bedoel ook niet dat u niet recht naar huis mag gaan. Maar dat er een voor en een na is voor wie Jezus als Licht in zijn leven ervaren heeft. Moge dit voor ieder van ons op een bepaald moment van ons leven bewaarheid worden.
